FDA and e-cigarette
အေမရိကန္ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရး အဖြဲ႕ၾကီး (US FDA)က e-cigarette ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္မယ့္ ပထမဦးဆုံး ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ စည္းမ်ဥ္းတစ္ခုကို ၾကာသပေတးေန႕က ထုတ္ျပန္ လိုက္ပါတယ္။
ခုႏွစ္ပိုင္း ျမန္မာျပည္မွာ အႏုပညာရွင္ ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ေၾကာ္ျငာအား ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ အရွိန္ အဟုန္နဲ႔ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ vaping လို႔ေခၚတဲ့ e-cigarette ေသာက္သုံးျခင္း ေတြ႔ရွိလာ ရပါျပီ။ FDA ကထုတ္ လုိက္တဲ့ ဥပေဒမွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ားအား ဒီကိရိယာကို မေရာင္းခ်ဖို႔န႔ဲ ေဆးရည္ေတြ ပါဝင္ ပစၥည္းေတြ အားလုံးကို FDA မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူဖို႔ အခ်က္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ လက္ရွိ လ်ာထားတဲ့ ဒီစည္းမ်ဥ္း ေတြက ေတြ႔ေနက် စီးကရက္ ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္း ေတြေလာက္ မတင္းက်ပ္ ပါဘူး။ ဥပမာ ျပရရင္ ေၾကာ္ျငာတာ၊ အင္တာနက္မွာ ေရာင္းခ်တာ ေတြကို ပိတ္ပင္မွာ မဟုတ္သလို ေဝဖန္ သူေတြ ေထာက္ျပ ေလ့ရွိၾကတဲ့ လူငယ္ေတြကို ဆြဲေဆာင္တဲ့ အနံ႔ အရသာေတြ အသုံး ၿပဳျခင္း ကိုလည္း တားျမစ္ မထားပါဘူး။
စားသုံးသူ အုပ္စုေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္ မႈလို႔ပဲ ေျပာရမလားပဲ၊ e-cigarette ထုတ္လုပ္သူေတြက သူတို႔ ကိရိယာမွာ အသုံးျပဳမယ့္ ဓာတုပစၥည္း ေတြကို ေဖာ္ျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ျပီး အခမဲ့ လက္ေဆာင္ ျဖန္႔ေဝျခင္း ကိုလည္း တားျမစ္ ထားပါတယ္။ က်န္းမာေရး သတိေပးခ်က္ စာမ်ားမွာ e-cigarette မွာ ပါဝင္တဲ့ နီကိုတင္း ဓာတ္က (ေဆးလိပ္၊ အရက္စြဲ သလို) စြဲလမ္းေစတယ္လို႔ ေဖာ္ျပေပးရမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ခဲအားနဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့ ဒီကိရိယာက နီကိုတင္း ပါဝင္တဲ့အရည္ကို အေငြ႔အျဖစ္ ေျပာင္းေပးတာျဖစ္ျပီး ေဆးလိပ္ အစားထိုးအျဖစ္ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ လူသိမ်ားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာပဲ ေရာင္းရေငြ ႏွစ္ ဘီလ်ံေလာက္ ရွိမယ္လို႕ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ၾကီး ေစ်းကြက္က တစ္ရာ ဘီလ်ံ ရွိပါတယ္။ Vapor လို႔လည္း ေခၚတဲ့ ဒီကိရိယာက သုံးစြဲသူ အသစ္ ေတြကို ဆြဲေဆာင္ေန တာလား၊ စီးကရက္ ေသာက္သုံးသူ ေတြကို စီးကရက္ မေသာက္ဘဲ လမ္းလႊဲ ေပးတာလား၊ ကေလး သူငယ္ ေတြကို နီကိုတင္း စြဲလမ္းမႈၿဖစ္ ေစဖို႔ ညိႈ႔ဖမ္းတာလား ဆိုတာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျငင္းခုံေနတဲ့ ၾကားက ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံသူ ေတြရဲ႕ စိတ္ဝင္စားမႈကို အရယူ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။
လ်ာထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြက လတ္တေလာ အစမွာေတာ့ အမ်ား ထင္ထား သေလာက္ တင္းက်ပ္မႈ မရွိပါဘူး။ Morgan Stanley မွေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ ဆန္းစစ္သူ David Adelman ကစည္းမ်ဥ္း ေတြ က ေပါ့ေလ်ာ့ လြန္းျပီး လုပ္ငန္းရဲ႕ တိုးပြားႏႈန္းကို မထိခိုက္ ေစႏိုင္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အနာဂတ္ တစ္ခ်ိန္မွာ ေနာက္ထပ္ အေရးယူ မႈေတြ ရွိလာခဲ့ ရင္ေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းကို ကန္႔သတ္လာ ႏိုင္တယ္ လို႔လည္း ထပ္ေလာင္း ေျပာသြား ပါေသးတယ္။ ထိပ္တန္း e-cigarette လုပ္ငန္း တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ Lorillard က FDA ရဲ႕စည္းမ်ဥ္း ေတြကို အားေပး ၾကိဳဆို လိုက္ျပီး သင့္ေလ်ာ္ တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ Lorillard ကဒီ စည္းမ်ဥ္းေတြ အေကာင္အထည္ ေဖာ္သုံးသပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ကို လာမယ့္ လေတြမွာ စတင္တဲ့ အခါ ညွိႏိႈင္းမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ FDA ကစည္းမ်ဥ္း ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သိပၸံ နည္းက် ခ်ဥ္းကပ္မႈ ျပဳလုပ္ေနတာ ေတြ႔ရျပီး e-cigarette ကိုပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြနဲ႔ တစ္တန္းတည္း မထားပဲ ခြဲျခားထား တာေၾကာင့္လည္း FDA ကို ခ်ီးက်ဴးပါ တယ္လို႔ Lorillard ရဲ႕ အမႈ ေဆာင္ခ်ဳပ္ Murray Kessler ကထုတ္ျပန္ ခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပ ပါရွိ ပါတယ္။
ကနဦး စည္းမ်ဥ္း ေတြက e-cigarette လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ တစ္ေန႔တျခား မ်ားျပားလာတဲ့ e-cigarette အသုံးျပဳသူ ေတြအတြက္ သတင္းေကာင္း ျဖစ္ေနေပမယ့္ e-cigarette ကိုနီကိုတင္း စြဲလမ္းမႈ ျဖစ္ေစ တယ္၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္သူ အသစ္ေတြ တိုးလာ ႏိုင္ေစ တယ္လို႔ ခံယူထား ၾကတဲ့ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ လုပ္ငန္း ေဝဖန္သူ ေတြကေတာ့ အားမလို အားမရ ျဖစ္ေန ပါတယ္။ The University of California, San Francisco, The Center for Tobacco Control Research and Education မွအၾကီး အကဲ Stanton Glantz က "FDA ရဲ႕ စည္းမ်ဥ္း လ်ာထားခ်က္က e-cigarette ကိုလူငယ္ ေစ်းကြက္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးေဖာက္ ေနၾကတဲ့ အေနာက္တိုင္း ေစ်းကြက္ ခ်ဲ႕ထြင္သူ ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ဘာမွ အေထာက္အကူ မျဖစ္ေစဘူး။" လို႔ဆိုပါတယ္။ FDA ရဲ႕ဒီစည္းမ်ဥ္း အသစ္မွာ ေဆးတံေဆး၊ နီကိုတင္း အႏွစ္၊ water-pipe tobacco (shisha, hookah) လို႔ေခၚတဲ့ ပိုက္နဲ႔ ႐ႉရတဲ့ ေဆးနဲ႔ ေဆးေပါ့လိပ္ ေတြပါ အက်ဳံးဝင္မွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေဆးေပါ့လိပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေတာ့ FDA အရာရွိ မ်ားက လူထု အျမင္ကို ေစာင့္ မွာျဖစ္ျပီး အနံ႔ အရသာ ေတြကို အသုံးျပဳျပီး ကေလး သူငယ္ေတြကို ဦးတည္တာ ေတြကိုပဲ ထိန္း ခ်ဳပ္ သြားဖို႔ပါ။
E-cigarette ေတြက ပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြထက္ အခြန္ သက္သာျပီး ေစ်းလည္း သက္သာ ပါတယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္း အသစ္အရ FDA ကထုတ္လုပ္ သူေတြကို e-cigarette ကပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြထက္ အႏၲရာယ္ ပိုကင္းတယ္လို႔ ေျပာဆိုေန ၾကတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ထုတ္လုပ္ သူေတြက ေလ်ာ္ညီတဲ့ သိပၸံနည္းက် သက္ေသ အေထာက္ အထားေတြ ျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ FDA ကဒီစည္း မ်ဥ္းေတြ အတည္ မျဖစ္ခင္ လူထု အျမင္နဲ႔ မွတ္ခ်က္ ေတြကို ရယူဖို႔ ၇၅ ရက္ကာလ သတ္မွတ္ စီစဥ္ထား ပါတယ္။ စည္းမ်ဥ္း ေတြထဲက တခ်ိဳ႕ အခ်က္ ေတြအရ က်န္းမာေရး အတြက္ အက်ိဳး ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ သက္ေသ သာဓက ေတြျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ျပီး ဒီကာလ ေက်ာ္ရင္ စည္းမ်ဥ္း ေတြကို အတည္ျပဳမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခား အခ်က္ေတြ အတည္ ျဖစ္ဖို႕ေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္ ေစာင့္ၾကည့္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ E-cigarette ထုတ္လုပ္သူ ေတြက လက္ရွိ ထုတ္ကုန္ ေတြကို ေစ်းကြက္ထဲမွာ ဆက္ထားဖို႕ FDA မွာ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေလွ်ာက္ထား ရမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေလွ်ာက္လႊာ ေတြကို ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ ထုတ္ကုန္ ေတြလိုပဲ သုံးသပ္ စစ္ေဆးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြက ေစ်းကြက္ထဲကို ဘယ္ပစၥည္းေတာ့ ေပးသြင္းမယ္၊ ဘယ္ပစၥည္းေတာ့ ဆက္လက္ ရွိေနေစမယ္ ဆိုတာကို FDA က ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ ရရွိလာ ႏိုင္ေစမွာပါ။ E-cigarette ထုတ္လုပ္သူ ေတြ ကေတာ့ ေႏွးေကြးတဲ့ စစ္ေဆး သုံးသပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြေၾကာင့္ တီထြင္ ဆန္းသစ္ မႈေတြ ေႏွာင့္ေႏွး သြား မွာကို အဓိက စိုးရိမ္ေန ၾကပါတယ္။
E-cigarette ေတြအေမ ရိကန္မွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ခန္႔က စတင္ အသုံးျပဳ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိရိယာကို တရုတ္ ႏိုင္ငံက ေဆးဝါးပညာရွင္ Hon Lik က ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ တီထြင္ခဲ့ တာျဖစ္ျပီး ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ မူပိုင္ခြင့္ ရရွိထား တာပါ။ ပထမဆုံး ေဆးလိပ္ အစားထိုး ကိရိယာကို ၁၉၆၃ ခုႏွစ္မွာ Herbert A. Gilbert ကတီထြင္ကာ မူပိုင္ ရရွိခဲ့ ေပမယ့္ ေစ်းကြက္ထဲထိ မတိုးဝင္ ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒီကိရိယာက နီကိုတင္း အရည္ကို အေငြ႔ ျဖစ္သြားေအာင္ ပြဲလမ္း သဘင္ ေတြမွာ အခိုးအေငြ႕ လႊတ္ေပးတဲ့ propylene glycol ဆိုတဲ့ ဓာတု ပစၥည္း ရည္ထဲမွာ ေပ်ာ္ဝင္ေစျပီး အေရာင္၊ အနံ႔၊ အရသာေတြ ေရာစပ္ထားတဲ့ အရည္နဲ႔ ေပါင္းစပ္ျပီး ေဆးလိပ္ ေသာက္သလို ဖြာႏိုင္၊ ႐ႉႏိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္ ေဆးလိပ္ ေသာက္ရင္ ႐ႉသြင္းမိတဲ့ အေငြ႕ထဲမွာ စြဲလမ္းေစတဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္၊ ကတၱရာဓာတ္၊ ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဗြန္ဓာတ္၊ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဗြန္ မိုေနာက္ဆိုဒ္ ဓာတ္ေငြ႕ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ E-cigarette မွာေတာ့ စြဲလမ္းမႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္ တစ္မ်ိဳး သာပါဝင္ျပီး ကင္ဆာ၊ အဆုတ္ပြ ေရာဂါ စတာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အျခား ဓာတ္ပစၥည္းေတြ မပါဝင္လို႔ vaping လို႔ေခၚတဲ့ e-cigarette ကိုသုံးစြဲျခင္းက ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းကို အစားထိုး ႏိုင္ျပီး ဘာအႏၲရာယ္မွ မရွိဘူးလို႔ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်သူ ေတြက ဆိုပါတယ္။
E-cigarette ကိုေဆးလိပ္ ျဖတ္လိုသူ ေတြအတြက္ ေဆးလိပ္ အစားထိုး အျဖစ္ သုံးႏိုင္ျပီး ေဆးလိပ္ ျဖတ္ ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစ တယ္လို႔ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်သူ ေတြက ေၾကာ္ျငာ ေနၾကျပီး ကနဦး ေလ့လာမႈ အေသးစား ေတြမွာ ေဆးလိပ္ထက္ အႏၲရာယ္ ကင္းျပီး ေဆး လိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ ၾကေပမယ့္ ဒီေလ့လာမႈေတြ အားလုံးမွာ ေဆးလိပ္ ျဖတ္ႏႈန္းကို တိုင္းတာ ၾကည့္႐ႈ တဲ့ နည္းလမ္း ေတြက တိက် ေသခ်ာမႈ မရွိဘဲ ေလ့လာမႈ ရလဒ္ေတြမွာ မမွ်တ မႈေတြ၊ ဘက္လိုက္မႈေတြ ရွိႏိုင္တာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ ရပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အထိ နယူးဇီလန္ မွာ ႏွစ္ႏွစ္ၾကာ အခိုင္အမာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေလ့လာမႈ ၾကီးမွာေတာ့ ေဆးလိပ္ ျဖတ္လိုသူ ၆၅၀ ေက်ာ္ ကို ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ နီကိုတင္း ပါဝင္တဲ့ e-cigarette၊ နီကိုတင္း မပါဝင္တဲ့ e-cigarette၊ နီကိုတင္း ကပ္ခြာတို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ရာမွာ e-cigarette သုံးျပီး ေဆးလိပ္ ျဖတ္ႏႈန္းက လက္ရွိ အသုံးျပဳ ေနတဲ့ နီကိုတင္း ကပ္ခြာနဲ႔ ထူးျပီး မကြာျခား တာကို ေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။
E-cigarette ကေဆးလိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာ လက္ရွိ ေလ့လာမႈမ်ား အရ အခိုင္အမာ ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ မရေသး တာကိုလည္း သတိျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ E-cigarette မွာစြဲလမ္း ေစတဲ့ နီကိုတင္း၊ အေငြ႔ဓာတ္ကို ျဖစ္ေစတဲ့ propylene glycol တို႔အျပင္ စားသုံးလို႔ ရတဲ့ အေရာင္၊ အနံ႔၊ အရသာ စတာေတြ ပါဝင္ျပီး FDA ကယခု စည္းမ်ဥ္း တင္ျပခ်ိန္ အထိ သုံးစြဲခြင့္၊ ထုတ္လုပ္ခြင့္၊ ျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်ခြင့္ ေတြမွာ ဘယ္လို ထိန္းခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲမႈမွ မရွိေသး ပါဘူး။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က FDA ကျပဳလုပ္ ခဲ့တဲ့ ကနဦး စစ္ေဆးမႈ ေတြအရ e-cigarette ေတြမွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ tobacco-specific nitrosamine ဓာတ္က နီကိုတင္း ပီေက၊ ႐ႉေဆး ေတြမွာ ပါဝင္တဲ့ ပမာဏထက္ မနည္း ပါဝင္တာကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ diethylene glycol ဓာတ္ကို ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္ ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း တျခား ေလ့လာမႈ ေတြမွာေတာ့ မေတြ႕ ရွိခဲ့ ၾကပါဘူး။ ေဆးရြက္ၾကီးမွာ ပါဝင္တဲ့ လူကို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစတဲ့ ျဒပ္ေႏွာေတြ ပါဝင္တာ ကိုလည္း ေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။
ဒီဓာတု ပစၥည္း ပါဝင္ႏႈန္းက ေဆးလိပ္ မီးခိုးေငြ႕မွာ ပါဝင္တဲ့ ႏႈန္းထက္ နည္းေပမယ့္ ဒီဓာတု ပစၥည္းေတြ ဘယ္လို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာေတာ့ စနစ္တက် ေလ့လာမႈေတြ လက္ရွိ အခ်ိန္ အထိ မရွိေသး ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း FDA က e-cigarette အပါအဝင္ ေဆးရြက္ ထုတ္ကုန္ေတြ အားလုံးကို ထိန္းခ်ဳပ္ မယ့္ ဒီစည္းမ်ဥ္းမွာ ထုတ္လုပ္သူ ေတြကို e-cigarette မွာပါဝင္ အသုံးျပဳတဲ့ ပါဝင္ပစၥည္းေတြ အားလုံး သိပံၸနည္းက် ေလ့လာစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ျပီး သက္ေသျပ ေစဖို႔ ေဖာ္ျပပါရွိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ e-cigarette မွာ ပါဝင္တဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္က စြဲလမ္းမႈကို ျဖစ္ေစတာမို႕ e-cigarette ကလည္း ေဆးလိပ္လို စြဲလမ္းေစတဲ့ ကိရိယာတစ္ခု ျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုလည္း က်န္းမာေရးသတိေပးခ်က္ ထည့္သြင္းေပးဖို႕၊ ကေလး သူငယ္ေတြကို အနံ႔၊ အရသာနဲ႔ ျမႇားျပီး ေရာင္းခ်ျခင္း မျပဳႏိုင္ဖို႕၊ အလြယ္တကူ မေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႕ စတဲ့အခ်က္ ေတြကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထား တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ နိဂုံးခ်ဳပ္ ေျပာရရင္ လက္ရွိ အေထာက္ အထား မ်ားအရ e-cigarette က ေဆးလိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတဲ့ သက္ေသေတြ အခိုင္အမာမရွိေသးသလို ေဆးလိပ္ေလာက္ အႏၲရာယ္မေပးေပမယ့္ e-cigarette မွာပါဝင္တဲ့ ဓာတုပစၥည္း ေတြရဲ႕အႏၲရာယ္ကို မသိရွိရေသးတာေၾကာင့္ကို အႏၲရာယ္ကင္းတဲ့ ေဆး လိပ္ ေသာက္ျခင္း ရယ္လို႔လည္း သတ္မွတ္လို႔ မရေသးပါေၾကာင္း အသိေပး တင္ျပအပ္ပါတယ္။
Images from dailymail.uk, hr.blr, telegraph, express, bloomberg, uptownmagazine, sacbee, thedrum. Source: onine.wsj.com, fda.gov, wikipedia.org, thelancet.com, webmd.com
Author Tornado
MYMC
ခုႏွစ္ပိုင္း ျမန္မာျပည္မွာ အႏုပညာရွင္ ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ေၾကာ္ျငာအား ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ အရွိန္ အဟုန္နဲ႔ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ vaping လို႔ေခၚတဲ့ e-cigarette ေသာက္သုံးျခင္း ေတြ႔ရွိလာ ရပါျပီ။ FDA ကထုတ္ လုိက္တဲ့ ဥပေဒမွာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ားအား ဒီကိရိယာကို မေရာင္းခ်ဖို႔န႔ဲ ေဆးရည္ေတြ ပါဝင္ ပစၥည္းေတြ အားလုံးကို FDA မွ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရယူဖို႔ အခ်က္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ လက္ရွိ လ်ာထားတဲ့ ဒီစည္းမ်ဥ္း ေတြက ေတြ႔ေနက် စီးကရက္ ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့ စည္းမ်ဥ္း ေတြေလာက္ မတင္းက်ပ္ ပါဘူး။ ဥပမာ ျပရရင္ ေၾကာ္ျငာတာ၊ အင္တာနက္မွာ ေရာင္းခ်တာ ေတြကို ပိတ္ပင္မွာ မဟုတ္သလို ေဝဖန္ သူေတြ ေထာက္ျပ ေလ့ရွိၾကတဲ့ လူငယ္ေတြကို ဆြဲေဆာင္တဲ့ အနံ႔ အရသာေတြ အသုံး ၿပဳျခင္း ကိုလည္း တားျမစ္ မထားပါဘူး။
စားသုံးသူ အုပ္စုေတြရဲ႕ ေအာင္ျမင္ မႈလို႔ပဲ ေျပာရမလားပဲ၊ e-cigarette ထုတ္လုပ္သူေတြက သူတို႔ ကိရိယာမွာ အသုံးျပဳမယ့္ ဓာတုပစၥည္း ေတြကို ေဖာ္ျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ျပီး အခမဲ့ လက္ေဆာင္ ျဖန္႔ေဝျခင္း ကိုလည္း တားျမစ္ ထားပါတယ္။ က်န္းမာေရး သတိေပးခ်က္ စာမ်ားမွာ e-cigarette မွာ ပါဝင္တဲ့ နီကိုတင္း ဓာတ္က (ေဆးလိပ္၊ အရက္စြဲ သလို) စြဲလမ္းေစတယ္လို႔ ေဖာ္ျပေပးရမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ခဲအားနဲ႔ အလုပ္လုပ္တဲ့ ဒီကိရိယာက နီကိုတင္း ပါဝင္တဲ့အရည္ကို အေငြ႔အျဖစ္ ေျပာင္းေပးတာျဖစ္ျပီး ေဆးလိပ္ အစားထိုးအျဖစ္ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ လူသိမ်ားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ တစ္ႏွစ္တည္းမွာပဲ ေရာင္းရေငြ ႏွစ္ ဘီလ်ံေလာက္ ရွိမယ္လို႕ ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ၾကီး ေစ်းကြက္က တစ္ရာ ဘီလ်ံ ရွိပါတယ္။ Vapor လို႔လည္း ေခၚတဲ့ ဒီကိရိယာက သုံးစြဲသူ အသစ္ ေတြကို ဆြဲေဆာင္ေန တာလား၊ စီးကရက္ ေသာက္သုံးသူ ေတြကို စီးကရက္ မေသာက္ဘဲ လမ္းလႊဲ ေပးတာလား၊ ကေလး သူငယ္ ေတြကို နီကိုတင္း စြဲလမ္းမႈၿဖစ္ ေစဖို႔ ညိႈ႔ဖမ္းတာလား ဆိုတာကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျငင္းခုံေနတဲ့ ၾကားက ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံသူ ေတြရဲ႕ စိတ္ဝင္စားမႈကို အရယူ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။
လ်ာထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းေတြက လတ္တေလာ အစမွာေတာ့ အမ်ား ထင္ထား သေလာက္ တင္းက်ပ္မႈ မရွိပါဘူး။ Morgan Stanley မွေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ ဆန္းစစ္သူ David Adelman ကစည္းမ်ဥ္း ေတြ က ေပါ့ေလ်ာ့ လြန္းျပီး လုပ္ငန္းရဲ႕ တိုးပြားႏႈန္းကို မထိခိုက္ ေစႏိုင္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အနာဂတ္ တစ္ခ်ိန္မွာ ေနာက္ထပ္ အေရးယူ မႈေတြ ရွိလာခဲ့ ရင္ေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းကို ကန္႔သတ္လာ ႏိုင္တယ္ လို႔လည္း ထပ္ေလာင္း ေျပာသြား ပါေသးတယ္။ ထိပ္တန္း e-cigarette လုပ္ငန္း တစ္ခု ျဖစ္တဲ့ Lorillard က FDA ရဲ႕စည္းမ်ဥ္း ေတြကို အားေပး ၾကိဳဆို လိုက္ျပီး သင့္ေလ်ာ္ တယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ Lorillard ကဒီ စည္းမ်ဥ္းေတြ အေကာင္အထည္ ေဖာ္သုံးသပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ကို လာမယ့္ လေတြမွာ စတင္တဲ့ အခါ ညွိႏိႈင္းမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ FDA ကစည္းမ်ဥ္း ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သိပၸံ နည္းက် ခ်ဥ္းကပ္မႈ ျပဳလုပ္ေနတာ ေတြ႔ရျပီး e-cigarette ကိုပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြနဲ႔ တစ္တန္းတည္း မထားပဲ ခြဲျခားထား တာေၾကာင့္လည္း FDA ကို ခ်ီးက်ဴးပါ တယ္လို႔ Lorillard ရဲ႕ အမႈ ေဆာင္ခ်ဳပ္ Murray Kessler ကထုတ္ျပန္ ခ်က္ထဲမွာ ေဖာ္ျပ ပါရွိ ပါတယ္။
ကနဦး စည္းမ်ဥ္း ေတြက e-cigarette လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ တစ္ေန႔တျခား မ်ားျပားလာတဲ့ e-cigarette အသုံးျပဳသူ ေတြအတြက္ သတင္းေကာင္း ျဖစ္ေနေပမယ့္ e-cigarette ကိုနီကိုတင္း စြဲလမ္းမႈ ျဖစ္ေစ တယ္၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္သူ အသစ္ေတြ တိုးလာ ႏိုင္ေစ တယ္လို႔ ခံယူထား ၾကတဲ့ ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ လုပ္ငန္း ေဝဖန္သူ ေတြကေတာ့ အားမလို အားမရ ျဖစ္ေန ပါတယ္။ The University of California, San Francisco, The Center for Tobacco Control Research and Education မွအၾကီး အကဲ Stanton Glantz က "FDA ရဲ႕ စည္းမ်ဥ္း လ်ာထားခ်က္က e-cigarette ကိုလူငယ္ ေစ်းကြက္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ထိုးေဖာက္ ေနၾကတဲ့ အေနာက္တိုင္း ေစ်းကြက္ ခ်ဲ႕ထြင္သူ ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ဘာမွ အေထာက္အကူ မျဖစ္ေစဘူး။" လို႔ဆိုပါတယ္။ FDA ရဲ႕ဒီစည္းမ်ဥ္း အသစ္မွာ ေဆးတံေဆး၊ နီကိုတင္း အႏွစ္၊ water-pipe tobacco (shisha, hookah) လို႔ေခၚတဲ့ ပိုက္နဲ႔ ႐ႉရတဲ့ ေဆးနဲ႔ ေဆးေပါ့လိပ္ ေတြပါ အက်ဳံးဝင္မွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေဆးေပါ့လိပ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေတာ့ FDA အရာရွိ မ်ားက လူထု အျမင္ကို ေစာင့္ မွာျဖစ္ျပီး အနံ႔ အရသာ ေတြကို အသုံးျပဳျပီး ကေလး သူငယ္ေတြကို ဦးတည္တာ ေတြကိုပဲ ထိန္း ခ်ဳပ္ သြားဖို႔ပါ။
E-cigarette ေတြက ပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြထက္ အခြန္ သက္သာျပီး ေစ်းလည္း သက္သာ ပါတယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္း အသစ္အရ FDA ကထုတ္လုပ္ သူေတြကို e-cigarette ကပံုမွန္ စီးကရက္ ေတြထက္ အႏၲရာယ္ ပိုကင္းတယ္လို႔ ေျပာဆိုေန ၾကတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ထုတ္လုပ္ သူေတြက ေလ်ာ္ညီတဲ့ သိပၸံနည္းက် သက္ေသ အေထာက္ အထားေတြ ျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ FDA ကဒီစည္း မ်ဥ္းေတြ အတည္ မျဖစ္ခင္ လူထု အျမင္နဲ႔ မွတ္ခ်က္ ေတြကို ရယူဖို႔ ၇၅ ရက္ကာလ သတ္မွတ္ စီစဥ္ထား ပါတယ္။ စည္းမ်ဥ္း ေတြထဲက တခ်ိဳ႕ အခ်က္ ေတြအရ က်န္းမာေရး အတြက္ အက်ိဳး ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ သက္ေသ သာဓက ေတြျပဖို႔ လိုအပ္မွာ ျဖစ္ျပီး ဒီကာလ ေက်ာ္ရင္ စည္းမ်ဥ္း ေတြကို အတည္ျပဳမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တျခား အခ်က္ေတြ အတည္ ျဖစ္ဖို႕ေတာ့ ႏွစ္ႏွစ္ ေစာင့္ၾကည့္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ E-cigarette ထုတ္လုပ္သူ ေတြက လက္ရွိ ထုတ္ကုန္ ေတြကို ေစ်းကြက္ထဲမွာ ဆက္ထားဖို႕ FDA မွာ ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း ေလွ်ာက္ထား ရမွာ ျဖစ္ပါ တယ္။ ေလွ်ာက္လႊာ ေတြကို ေဆးလိပ္၊ ေဆးရြက္ ထုတ္ကုန္ ေတြလိုပဲ သုံးသပ္ စစ္ေဆးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြက ေစ်းကြက္ထဲကို ဘယ္ပစၥည္းေတာ့ ေပးသြင္းမယ္၊ ဘယ္ပစၥည္းေတာ့ ဆက္လက္ ရွိေနေစမယ္ ဆိုတာကို FDA က ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ ရရွိလာ ႏိုင္ေစမွာပါ။ E-cigarette ထုတ္လုပ္သူ ေတြ ကေတာ့ ေႏွးေကြးတဲ့ စစ္ေဆး သုံးသပ္တဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြေၾကာင့္ တီထြင္ ဆန္းသစ္ မႈေတြ ေႏွာင့္ေႏွး သြား မွာကို အဓိက စိုးရိမ္ေန ၾကပါတယ္။
E-cigarette ေတြအေမ ရိကန္မွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ခန္႔က စတင္ အသုံးျပဳ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကိရိယာကို တရုတ္ ႏိုင္ငံက ေဆးဝါးပညာရွင္ Hon Lik က ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ တီထြင္ခဲ့ တာျဖစ္ျပီး ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ မူပိုင္ခြင့္ ရရွိထား တာပါ။ ပထမဆုံး ေဆးလိပ္ အစားထိုး ကိရိယာကို ၁၉၆၃ ခုႏွစ္မွာ Herbert A. Gilbert ကတီထြင္ကာ မူပိုင္ ရရွိခဲ့ ေပမယ့္ ေစ်းကြက္ထဲထိ မတိုးဝင္ ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒီကိရိယာက နီကိုတင္း အရည္ကို အေငြ႔ ျဖစ္သြားေအာင္ ပြဲလမ္း သဘင္ ေတြမွာ အခိုးအေငြ႕ လႊတ္ေပးတဲ့ propylene glycol ဆိုတဲ့ ဓာတု ပစၥည္း ရည္ထဲမွာ ေပ်ာ္ဝင္ေစျပီး အေရာင္၊ အနံ႔၊ အရသာေတြ ေရာစပ္ထားတဲ့ အရည္နဲ႔ ေပါင္းစပ္ျပီး ေဆးလိပ္ ေသာက္သလို ဖြာႏိုင္၊ ႐ႉႏိုင္ပါတယ္။ ပံုမွန္ ေဆးလိပ္ ေသာက္ရင္ ႐ႉသြင္းမိတဲ့ အေငြ႕ထဲမွာ စြဲလမ္းေစတဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္၊ ကတၱရာဓာတ္၊ ကင္ဆာကို ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဗြန္ဓာတ္၊ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစတဲ့ ကာဗြန္ မိုေနာက္ဆိုဒ္ ဓာတ္ေငြ႕ စတာေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ E-cigarette မွာေတာ့ စြဲလမ္းမႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္ တစ္မ်ိဳး သာပါဝင္ျပီး ကင္ဆာ၊ အဆုတ္ပြ ေရာဂါ စတာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အျခား ဓာတ္ပစၥည္းေတြ မပါဝင္လို႔ vaping လို႔ေခၚတဲ့ e-cigarette ကိုသုံးစြဲျခင္းက ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းကို အစားထိုး ႏိုင္ျပီး ဘာအႏၲရာယ္မွ မရွိဘူးလို႔ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်သူ ေတြက ဆိုပါတယ္။
E-cigarette ကိုေဆးလိပ္ ျဖတ္လိုသူ ေတြအတြက္ ေဆးလိပ္ အစားထိုး အျဖစ္ သုံးႏိုင္ျပီး ေဆးလိပ္ ျဖတ္ ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစ တယ္လို႔ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်သူ ေတြက ေၾကာ္ျငာ ေနၾကျပီး ကနဦး ေလ့လာမႈ အေသးစား ေတြမွာ ေဆးလိပ္ထက္ အႏၲရာယ္ ကင္းျပီး ေဆး လိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေတြ႔ရွိခဲ့ ၾကေပမယ့္ ဒီေလ့လာမႈေတြ အားလုံးမွာ ေဆးလိပ္ ျဖတ္ႏႈန္းကို တိုင္းတာ ၾကည့္႐ႈ တဲ့ နည္းလမ္း ေတြက တိက် ေသခ်ာမႈ မရွိဘဲ ေလ့လာမႈ ရလဒ္ေတြမွာ မမွ်တ မႈေတြ၊ ဘက္လိုက္မႈေတြ ရွိႏိုင္တာကို ေတြ႔ရွိခဲ့ ရပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ အထိ နယူးဇီလန္ မွာ ႏွစ္ႏွစ္ၾကာ အခိုင္အမာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ေလ့လာမႈ ၾကီးမွာေတာ့ ေဆးလိပ္ ျဖတ္လိုသူ ၆၅၀ ေက်ာ္ ကို ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ နီကိုတင္း ပါဝင္တဲ့ e-cigarette၊ နီကိုတင္း မပါဝင္တဲ့ e-cigarette၊ နီကိုတင္း ကပ္ခြာတို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ရာမွာ e-cigarette သုံးျပီး ေဆးလိပ္ ျဖတ္ႏႈန္းက လက္ရွိ အသုံးျပဳ ေနတဲ့ နီကိုတင္း ကပ္ခြာနဲ႔ ထူးျပီး မကြာျခား တာကို ေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။
E-cigarette ကေဆးလိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာ လက္ရွိ ေလ့လာမႈမ်ား အရ အခိုင္အမာ ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ မရေသး တာကိုလည္း သတိျပဳရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ E-cigarette မွာစြဲလမ္း ေစတဲ့ နီကိုတင္း၊ အေငြ႔ဓာတ္ကို ျဖစ္ေစတဲ့ propylene glycol တို႔အျပင္ စားသုံးလို႔ ရတဲ့ အေရာင္၊ အနံ႔၊ အရသာ စတာေတြ ပါဝင္ျပီး FDA ကယခု စည္းမ်ဥ္း တင္ျပခ်ိန္ အထိ သုံးစြဲခြင့္၊ ထုတ္လုပ္ခြင့္၊ ျဖန္႔ျဖဴး ေရာင္းခ်ခြင့္ ေတြမွာ ဘယ္လို ထိန္းခ်ဳပ္ ကြပ္ကဲမႈမွ မရွိေသး ပါဘူး။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က FDA ကျပဳလုပ္ ခဲ့တဲ့ ကနဦး စစ္ေဆးမႈ ေတြအရ e-cigarette ေတြမွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ tobacco-specific nitrosamine ဓာတ္က နီကိုတင္း ပီေက၊ ႐ႉေဆး ေတြမွာ ပါဝင္တဲ့ ပမာဏထက္ မနည္း ပါဝင္တာကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ diethylene glycol ဓာတ္ကို ေတြ႔ရွိခဲ့တယ္ ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း တျခား ေလ့လာမႈ ေတြမွာေတာ့ မေတြ႕ ရွိခဲ့ ၾကပါဘူး။ ေဆးရြက္ၾကီးမွာ ပါဝင္တဲ့ လူကို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစတဲ့ ျဒပ္ေႏွာေတြ ပါဝင္တာ ကိုလည္း ေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။
ဒီဓာတု ပစၥည္း ပါဝင္ႏႈန္းက ေဆးလိပ္ မီးခိုးေငြ႕မွာ ပါဝင္တဲ့ ႏႈန္းထက္ နည္းေပမယ့္ ဒီဓာတု ပစၥည္းေတြ ဘယ္လို အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတာေတာ့ စနစ္တက် ေလ့လာမႈေတြ လက္ရွိ အခ်ိန္ အထိ မရွိေသး ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း FDA က e-cigarette အပါအဝင္ ေဆးရြက္ ထုတ္ကုန္ေတြ အားလုံးကို ထိန္းခ်ဳပ္ မယ့္ ဒီစည္းမ်ဥ္းမွာ ထုတ္လုပ္သူ ေတြကို e-cigarette မွာပါဝင္ အသုံးျပဳတဲ့ ပါဝင္ပစၥည္းေတြ အားလုံး သိပံၸနည္းက် ေလ့လာစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ျပီး သက္ေသျပ ေစဖို႔ ေဖာ္ျပပါရွိတာ ျဖစ္ပါတယ္။ e-cigarette မွာ ပါဝင္တဲ့ နီကိုတင္းဓာတ္က စြဲလမ္းမႈကို ျဖစ္ေစတာမို႕ e-cigarette ကလည္း ေဆးလိပ္လို စြဲလမ္းေစတဲ့ ကိရိယာတစ္ခု ျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုလည္း က်န္းမာေရးသတိေပးခ်က္ ထည့္သြင္းေပးဖို႕၊ ကေလး သူငယ္ေတြကို အနံ႔၊ အရသာနဲ႔ ျမႇားျပီး ေရာင္းခ်ျခင္း မျပဳႏိုင္ဖို႕၊ အလြယ္တကူ မေရာင္းခ်ႏိုင္ဖို႕ စတဲ့အခ်က္ ေတြကို ထည့္သြင္း ေရးဆြဲထား တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ နိဂုံးခ်ဳပ္ ေျပာရရင္ လက္ရွိ အေထာက္ အထား မ်ားအရ e-cigarette က ေဆးလိပ္ ျဖတ္ရာမွာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတဲ့ သက္ေသေတြ အခိုင္အမာမရွိေသးသလို ေဆးလိပ္ေလာက္ အႏၲရာယ္မေပးေပမယ့္ e-cigarette မွာပါဝင္တဲ့ ဓာတုပစၥည္း ေတြရဲ႕အႏၲရာယ္ကို မသိရွိရေသးတာေၾကာင့္ကို အႏၲရာယ္ကင္းတဲ့ ေဆး လိပ္ ေသာက္ျခင္း ရယ္လို႔လည္း သတ္မွတ္လို႔ မရေသးပါေၾကာင္း အသိေပး တင္ျပအပ္ပါတယ္။
Images from dailymail.uk, hr.blr, telegraph, express, bloomberg, uptownmagazine, sacbee, thedrum. Source: onine.wsj.com, fda.gov, wikipedia.org, thelancet.com, webmd.com
Author Tornado
MYMC