Ph.D ေဒါက္တာ ဆုိတာ?
ယခု ကာလ ပုိင္း အတြင္း ျပည္တြင္း ကေရာ ျပည္ပ ကပါ ေဒါက္တာ အထူးသျဖင့္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ေဒါက္တာဘဲြ႕ ေပးတာေတြ၊ ရတာေတြ၊ ဂုဏ္ျပဳတာေတြ ဖတ္ေန၊ ၾကားေန၊ သိေနရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မုိ႔ Ph.D ေဒါက္တာရဲ႕ သေဘာ သဘာဝ၊ အေနအထား၊ အဆင့္အတန္းတုိ႔ကုိ အမ်ားသိေစ ခ်င္လုိ႔ ဒီေဆာင္းပါးကုိ ေရးျဖစ္တာပါ။ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား အမ်ားစု ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ဣႆမစၦရိယ မနာလုိဝန္ တုိမႈျဖင့္ ေရးျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း ဦးစြာ ပဏာမခံပါရေစ။
Ph.D ရဲ႕ full form ဟာ Doctor of Philosophy ပါ။ British English က Ph.D လုိ႔ေရးၿပီး အေမရိကန္ အဂၤလိပ္က Ph.D လုိ႔ေရးပါတယ္။ တခ်ဳိ႕တကၠသုိလ္ေတြက doctorate လုိ႔ သုံးပါေသးတယ္၊ D.Sc (Doctor of Scinece) လုိ႔ သုံးတဲ့တကၠသုိလ္လည္း ရွိပါေသးတယ္။ သူ႔ရဲ႕မူရင္းအရင္းအျမစ္သေဘာကုိ စေျပာပါမယ္။ First Degree လုိ႔ေခၚတဲ့ ပထမဆုံးရတဲ့ ဘဲြ႕ကေန M.A or M.Sc - မဟာသိပၸံ၊ မဟာဝိဇၨာတန္း တက္ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ တခ်ဳိ႕တကၠသုိလ္က ႏွစ္ႏွစ္ၾကာပါတယ္။ တခ်ဳိ႔က ၁၈ လၾကာ ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က တစ္ႏွစ္ပဲၾကာပါ တယ္။ Thesis လုိ႔ေခၚတဲ့ က်မ္းစာတင္ၿပီး ေက်နပ္မွဘဲြ႕ေပးတာပါ။ ပုံမွန္ပညာေရး အစီအစဥ္အရဆုိရင္ မဟာဘဲြ႕မရဘဲနဲ႔ Ph.D တန္း တက္လုိ႔မရပါဘူး။ Ph.D တန္းအ တြက္ ပညာသင္ ဆုရရင္လည္း၊ မဟာ ဘဲြ႕ မရေသးရင္ မဟာဘဲြ႕ အရင္တက္ခုိင္းၿပီးမွ Ph.D အတြက္ ဆက္တက္ရပါတယ္။ တကၠသုိလ္ခ်င္း မတူရင္ Ph.D တန္းတက္ခြင့္ ရဖုိ႔အတြက္ အျခားအခ်က္အလက္ မ်ားအတူ မဟာတန္းက သင္ခဲ့တဲ့ က်မ္းစာ (Thesis) တင္ျပရပါတယ္။ အဲဒါႀကိဳတင္လုိအပ္ခ်က္ပါ။ Ph.D အတြက္ လုပ္မယ့္ က်မ္းစာ (Dessertation) Proposal ကုိ ႀကိဳတင္ရပါတယ္။ အဲဒီ Proposal ကုိ ႀကိဳက္မွ (သုိ႔မဟုတ္) ႀကီးၾကပ္ႏုိင္ တဲ့ (Superviser) ပါေမာကၡတစ္ဦးဦးရွိမွ Ph.D တန္းတက္ ခြင့္ျပဳပါတယ္။ အတန္း တက္ရတာကေတာ့ တကၠသုိလ္အလုိက္ ကဲြျပားပါတယ္။ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ဆုိသလုိ ရွိၾကပါတယ္။ အတန္းမွာ အဓိက ထားတာ က က်မ္းစာအတြက္ သုေတသနလုပ္နည္းေတြ၊ တြက္နည္းေတြ၊ စဥ္းစားနည္းေတြ၊ စဥ္းစားစရာ အခ်က္ အလက္ေတြ မပါမေနပါရမဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ သင္ေပးတာပါ။ အဓိကက်မ္းစာ (Dessertation) ကုိ ေပးတာပါ။ လူကုိေပးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မ္းစာျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အဲဒါေတြရဲ႕ရလဒ္ကုိ ေပးတာပါ။ အနည္းဆုံး ႏွစ္ႏွစ္ကေန သုံးႏွစ္၊ တခ်ဳိ႕ဆုိ ငါးႏွစ္ေလာက္ေတာင္ ၾကာပါတယ္။ စုိက္စုိက္မတ္မတ္ လုပ္ရတဲ့ သုေတသနလုပ္ငန္းပါ။ သီအုိရီအသစ္တစ္ခု (သုိ႔မဟုတ္) အေတြးအေခၚအသစ္တစ္ခု (သုိ႔မဟုတ္) ထုတ္ကုန္အသစ္တစ္ခု ဖန္တီးေပးရတာပါ။ အဲဒီဖန္တီးေပးမႈ (creative) ကုိေပးတဲ့ဘဲြ႕ပါ။ ပုဂၢိဳလ္ကုိေပးတာမဟုတ္ဘဲ သူရဲ႕ Product အတြက္ေပးတာပါ။ ဒါက ပညာေရးပုံမွန္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းနဲ႔သြားတဲ့ Ph.D ပါ။
Ph.D ရဲ႕ full form ဟာ Doctor of Philosophy ပါ။ British English က Ph.D လုိ႔ေရးၿပီး အေမရိကန္ အဂၤလိပ္က Ph.D လုိ႔ေရးပါတယ္။ တခ်ဳိ႕တကၠသုိလ္ေတြက doctorate လုိ႔ သုံးပါေသးတယ္၊ D.Sc (Doctor of Scinece) လုိ႔ သုံးတဲ့တကၠသုိလ္လည္း ရွိပါေသးတယ္။ သူ႔ရဲ႕မူရင္းအရင္းအျမစ္သေဘာကုိ စေျပာပါမယ္။ First Degree လုိ႔ေခၚတဲ့ ပထမဆုံးရတဲ့ ဘဲြ႕ကေန M.A or M.Sc - မဟာသိပၸံ၊ မဟာဝိဇၨာတန္း တက္ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ တခ်ဳိ႕တကၠသုိလ္က ႏွစ္ႏွစ္ၾကာပါတယ္။ တခ်ဳိ႔က ၁၈ လၾကာ ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕က တစ္ႏွစ္ပဲၾကာပါ တယ္။ Thesis လုိ႔ေခၚတဲ့ က်မ္းစာတင္ၿပီး ေက်နပ္မွဘဲြ႕ေပးတာပါ။ ပုံမွန္ပညာေရး အစီအစဥ္အရဆုိရင္ မဟာဘဲြ႕မရဘဲနဲ႔ Ph.D တန္း တက္လုိ႔မရပါဘူး။ Ph.D တန္းအ တြက္ ပညာသင္ ဆုရရင္လည္း၊ မဟာ ဘဲြ႕ မရေသးရင္ မဟာဘဲြ႕ အရင္တက္ခုိင္းၿပီးမွ Ph.D အတြက္ ဆက္တက္ရပါတယ္။ တကၠသုိလ္ခ်င္း မတူရင္ Ph.D တန္းတက္ခြင့္ ရဖုိ႔အတြက္ အျခားအခ်က္အလက္ မ်ားအတူ မဟာတန္းက သင္ခဲ့တဲ့ က်မ္းစာ (Thesis) တင္ျပရပါတယ္။ အဲဒါႀကိဳတင္လုိအပ္ခ်က္ပါ။ Ph.D အတြက္ လုပ္မယ့္ က်မ္းစာ (Dessertation) Proposal ကုိ ႀကိဳတင္ရပါတယ္။ အဲဒီ Proposal ကုိ ႀကိဳက္မွ (သုိ႔မဟုတ္) ႀကီးၾကပ္ႏုိင္ တဲ့ (Superviser) ပါေမာကၡတစ္ဦးဦးရွိမွ Ph.D တန္းတက္ ခြင့္ျပဳပါတယ္။ အတန္း တက္ရတာကေတာ့ တကၠသုိလ္အလုိက္ ကဲြျပားပါတယ္။ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ဆုိသလုိ ရွိၾကပါတယ္။ အတန္းမွာ အဓိက ထားတာ က က်မ္းစာအတြက္ သုေတသနလုပ္နည္းေတြ၊ တြက္နည္းေတြ၊ စဥ္းစားနည္းေတြ၊ စဥ္းစားစရာ အခ်က္ အလက္ေတြ မပါမေနပါရမဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ သင္ေပးတာပါ။ အဓိကက်မ္းစာ (Dessertation) ကုိ ေပးတာပါ။ လူကုိေပးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မ္းစာျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ခဲ့တဲ့ သုေတသန လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ အဲဒါေတြရဲ႕ရလဒ္ကုိ ေပးတာပါ။ အနည္းဆုံး ႏွစ္ႏွစ္ကေန သုံးႏွစ္၊ တခ်ဳိ႕ဆုိ ငါးႏွစ္ေလာက္ေတာင္ ၾကာပါတယ္။ စုိက္စုိက္မတ္မတ္ လုပ္ရတဲ့ သုေတသနလုပ္ငန္းပါ။ သီအုိရီအသစ္တစ္ခု (သုိ႔မဟုတ္) အေတြးအေခၚအသစ္တစ္ခု (သုိ႔မဟုတ္) ထုတ္ကုန္အသစ္တစ္ခု ဖန္တီးေပးရတာပါ။ အဲဒီဖန္တီးေပးမႈ (creative) ကုိေပးတဲ့ဘဲြ႕ပါ။ ပုဂၢိဳလ္ကုိေပးတာမဟုတ္ဘဲ သူရဲ႕ Product အတြက္ေပးတာပါ။ ဒါက ပညာေရးပုံမွန္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းနဲ႔သြားတဲ့ Ph.D ပါ။
ဂ်ပန္က တခ်ဳိ႕ တကၠသုိလ္မွာဆုိ Ph.D ရၿပီးမွ သုေတသနေတြ ဆက္လုပ္ခုိင္းၿပီး ေက်နပ္မွ Doctorate ေပးတယ္လုိ႔ ၾကားဖူးပါတယ္။ က်မ္းစာျပဳစုရာမွာလည္း Supervisor လုိ႔ေခၚတဲ့ ႀကီးၾကပ္သူ ပါေမာကၡ တစ္ဦးရွိသလုိ Advisor လုိ႔ေခၚတဲ့ အႀကံေပးတဲ့ ပါေမာကၡ တစ္ဦးလည္း ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ က်မ္းစာၿပီးလုိ႔ Defense ထုိင္တဲ့အခါ ပါဝင္တဲ့ ပါေမာကၡမ်ားလည္း ရွိၾကရပါတယ္။ အားလုံးဟာ Ph.D ရထား ၿပီး႐ုံမက သုေတသနေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ လုပ္ထားတဲ့သူေတြ ျဖစ္ၾကရပါတယ္။ Defense မွာ ေမးတာ မေျဖႏိုင္ရင္ အားမနာပဲ ထပ္လုပ္ခုိင္းေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ အားနာၿပီး ဘဲြ႕ေပးလုိက္တာ မရွိပါဘူး။ လာစစ္တဲ့ သူေတြကုိလည္း ေက်ာင္းသားက လက္ေဆာင္ (သုိ႔မဟုတ္) ေငြေၾကး မေပးရပါဘူး။ ခရီး စရိတ္လည္း မေထာက္ပံ့ရပါဘူး။ ေန႔လည္စာ၊ မနက္စာလည္း မေကၽြးရပါဘူး။ ေကာ္ဖီ၊ လၻက္ရည္လည္း မတုိက္ရပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆုိ Double Ph.D ရယ္လုိ႔ Ph.D ႏွစ္ခါတက္ၿပီး က်မ္းႏွစ္ခု ျပဳစုၿပီးရၾကပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ေဒါက္တာေမာင္ေမာင္နဲ႔ ေဒါက္တာ ေအာင္ထြန္းသက္တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ Ph.D ရထားတဲ့ သူေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ British English အေခၚ Visiting Card or North American English အေခၚ Business Card or Name Card ေပၚမွာ နာမည္ရဲ႕ေနာက္မွာ Ph.D ဆုိတာပဲေရးၿပီး ေရွ႕မွာ Dr. လုိ႔ တပ္ေလ့တပ္ထ မရွိၾကပါဘူး၊ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္နဲ႔အခ်ဳိ႕ West ႏုိင္ငံေတြပါ။ Dr. ဘယ္သူရယ္လုိ႔လည္း သုံးေလ့သုံးထ ေခၚေလ့ေခၚထ မရွိၾကပါဘူး၊ မေခၚရဘူး၊ မသုံးရဘူးလုိ႔ေတာ့ သတ္မွတ္ခ်က္မရွိပါဘူး။ သုံးတဲ့သူလည္း သုံးၾကပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဂုဏ္ထူးေဆာင္ Ph.D ပါ။ ဘာအတန္းမွလည္း မတက္ဘူး၊ ဘာသုေတသနမွလည္း မလုပ္ဘူး။ ဘာက်မ္းစာမွလည္း မျပဳစုဘူး၊ ဒါေပမယ့္သူ႔ရဲ႕ လြန္ခဲ့ေသာ ကာလမ်ားက ေတြးခဲ့၊ ေရးခဲ့၊ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြကုိ ေလးစား သမႈနဲ႔ေပးတဲ့ Ph.D ပါ။ ဒါလည္း ဂုဏ္ယူစရာပါ။ ဂုဏ္ရွိတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ မိမိရဲ႕ နာမည္ကတ္မွာ Ph.D လုိ႔လည္း မေရးပါဘူး။ ေရွ႕က နာမည္ေရွ႕မွာလည္း Dr. လုိ႔လည္း မတပ္ၾကပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာ့ ဂုဏ္ေဆာင္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးသန္႔ဆုိရင္ ၁၅ ခု၊ ဦးႏုဆုိရင္ ၂ ခု၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဆုိရင္ ၁၀ ခု နီးပါး ရွိၿပီထင္တယ္။ တစ္ခါမွ ေဒါက္တာဦးသန္႔၊ ေဒါက္တာေမာင္ႏု၊ ေဒါက္တာ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္လုိ႔ သုံးတာ မေတြ႕ဖူးပါဘူး။ အျခားသူက သုံးေပးတာေတာင္ မသုံးပါနဲ႔ တားေၾကာင္း ေျပာသံၾကားဖူးပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ပုိက္ဆံေပး ၿပီးဝယ္ရတာတုိ႔၊ ပုဂၢဳိလ္ေရးရာအရ ဖားၿပီးေပးတာတုိ႔ ကေတာ့ စဥ္းစားစရာပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခုက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံက တကၠသုိလ္မွာ Ph.D ကုိ အျခားနည္းနဲ႔ ေပးတာလည္း ရွိေၾကာင္း သိရပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တကၠသုိလ္က ပါေမာကၡ တစ္ဦးဦးဟာ Ph.D တစ္ဦးဦးကုိ ေမြးထုတ္ေပးလုိက္ရင္ အလုိလုိ ေအာ္တုိမတ္တစ္ Ph.D ရသြားတာပါပဲ။ Ph.D တစ္ခါမွမလုပ္ဖူးတဲ့၊ အေတြ႕အႀကံဳမရွိတဲ့သူက Ph.D ကုိ ေမြးထုတ္ေပးတယ္ဆုိတာ ေတာ္ေတာ္ကုိ reasonable မျဖစ္တဲ့ ကိစၥပါပဲ။ ေနာက္တစ္ခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတာက Ph.D ေဒါက္တာဆုိရင္ ေျခာက္ျပစ္ ကင္း သဲလဲစင္ အကုန္ေတာ္ၿပီး တတ္ၿပီးလုိ႔ ထင္ေနၾကတာ။ မဟုတ္ပါဘူး၊ သူလုပ္တဲ့ သုေတသန field တစ္ခုမွာပဲေတာ္တာပါ။ ဥပမာ-သတၱေဗဒဆုိပါစုိ႔ အေကာင္ တစ္ေကာင္အေၾကာင္း သုေတသနလုပ္တာ၊ အဲဒီအေကာင္နဲ႔ ပတ္သက္တာပဲ သူေတာ္တာပါ။ ဒါမွမဟုတ္ တြားသြား သတၱဝါေတြရဲ႕ ေမး႐ုိး၊ ေက်ာ႐ုိး၊ အစာအိမ္၊ မ်ဳိးပြားအဂၤါ အစိတ္အပုိင္း တစ္ခုခုအေၾကာင္းလုပ္ရင္ အဲဒီ အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုခုမွာပဲ သူေတာ္ တာပါ။ ဥပေဒဆုိရင္လည္း ျပစ္မႈရွိတယ္၊ ျပစ္မႈဆုိင္ရာ က်င့္ထုံးရွိတယ္၊ တရားမတုိ႔၊ သက္ေသတုိ႔၊ ဖဲြ႕စည္းပုံ၊ ေျမယာ၊ ကုန္ေရာင္းကုန္ဝယ္ . . . စသျဖင့္ ဥပေဒေပါင္းအခဲြေတြ အမ်ားႀကီးရွိ တယ္။ အဲဒီ ထဲက သူအထူးျပဳတဲ့ ဘာသာရပ္တစ္ခုခုမွာပဲ သူေတာ္တာပါ။ စီးပြားေရးဆုိရင္လည္း Macro ရွိတယ္၊ တစ္ခါအဲဒီထဲမွာ Development ရွိတယ္၊ Finance ရွိတယ္၊ Planning ရွိတယ္၊ Dev-elopment မွာ တစ္ခါ Urban Development ရွိတယ္၊ Rural Development ရွိတယ္၊ City Development ရွိတယ္၊ Transportation Development ရွိတယ္၊ Industrial Development ရွိတယ္။ Agricultural Development ရွိတယ္၊ Planning အပုိင္းမွာလည္း National Planning ရွိတယ္။ Sectoral Planning ရွိတယ္၊ Regional Planning ရွိတယ္၊ Project Planning ရွိတယ္။ အဲဒီ ထဲကမွ Field တစ္ခုကုိ သုေတ သန လုပ္တြက္ခ်က္ရတဲ့ရလဒ္ကုိ ေကာက္ခ်က္ခ်ၿပီး တီထြင္လုိက္တဲ့ ဆန္းသစ္ခ်က္ကုိပဲ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ အေနနဲ႔ Ph.D ေပးတာပါ။ အဲဒီ Specific Field မွာေတာ့ တကယ္ေတာ္လုိ႔ ေပးတာပါ။ ဒါေပမဲ့ အကုန္လုံး အျခား Field ေတြေရာ၊ လူမွဴေရး၊ ဘာသာေရး အကုန္လုံးေတာ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ Ph.D မရေပမယ့္ အကုန္လုံးနီးပါးေတာ္တဲ့သူေတြ ကမာၻမွာေရာ ျမန္မာမွာပါ အထင္အရွားရွိခဲ့ရွိေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ way of thinking ေတာ္တာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ Agricultural economics နဲ႔ Ph.D ရထားတဲ့လူကုိ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး က႑မွာ Ph.D ဆုိရင္ အကုန္တတ္တယ္လုိ႔ ထင္ေနတဲ့ လူႀကီး တစ္ဦးက ေခၚသုံးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ မရဘူး မဟုတ္ေပမဲ့ လူမွန္ေနရာမွန္ မဟုတ္တာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။
ကမာၻမွာ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္နဲ႔အဂၤလန္က နာမည္အႀကီးဆုံးနဲ႔ အခက္ဆုံးလုိ႔ သတ္မွတ္ထာတဲ့ တကၠသုိလ္က Ph.D ဘဲြ႕ရၿပီး သာမန္ညံ့႐ုံမဟုတ္ဘဲ လူ႔အဖဲြ႕အစည္းႀကီးတစ္ခုလုံး စုံးစုံျမဳပ္သြား ေအာင္ ေပၚလစီမွားခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ညံ့တဲ့သူေတြလည္း ျမန္မာျပည္မွာ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ လက္ရွိလဲ ရွိေနဆဲ ပါ။ Ph.D ရၿပီးသူေတြရဲ႕လုပ္ငန္းဟာ တကၠသုိလ္မွာ ပါေမာကၡျဖစ္ျဖစ္၊ အျခား႐ုံး၊ ကုိယ္ပုိင္လုပ္ငန္းေတြမွာ ထိပ္ပုိင္း အရာရွိႀကီးေတြြျဖစ္ျဖစ္ မပ်က္မကြက္လုပ္ရမဲ့ အလုပ္တစ္ခုက ကုိယ္ရထားတဲ့ Ph.D ပညာ ေပၚမူတည္ၿပီး သုေတသနေတြ ကုိယ္တုိင္ တစ္ဦးတည္းျဖစ္ေစ၊ ရာထူးအဆင့္တူ သူနဲ႔တဲြ၍ျဖစ္ေစ၊ Ph.D Candidates ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ တဲြ၍ျဖစ္ေစ သုေတသနလုပ္ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အနည္းဆုံး Ph.D လုပ္ေနတဲ့ သူေတြရဲ႕ သုေတသနေတြကုိ Supervise, Advise လုပ္ေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူမ်ားႏုိင္ငံ တကၠသုိလ္ ေတြမွာ ပါေမာကၡေတြဟာ လစာအျပင္ သုေတသန ရန္ပုံေငြပါရတာပါ။ မလုပ္မေနရ တြန္းအားေပးတဲ့ သေဘာလည္း ပါပါတယ္။ တကၠသုိလ္က ဆရာအားလုံးဟာ ပါေမာကၡခ်ည္းပါပဲ။ Assi-stant နဲ႔ Associate ေလာက္ပဲကြာတာပါ။ ဝင္ဝင္ခ်င္း ပါေမာကၡျဖစ္တဲ့ သူေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ျမန္မာ ျပည္မွာ ကေတာ့ လုပ္သက္အရေပးရင္ တစ္ေယာက္၊ မ်ားလွ ႏွစ္ေယာက္ပဲေပးပါတယ္။ ဘာသုေတသနမွလည္း မည္မည္ရရ လုပ္တာမေတြ႕ရပါဘူး။ တစ္ခါလာလည္း ဒီသင္ခန္းစာပဲသင္၊ တစ္ခါလာလည္း ဒီ သင္ခန္းစာပဲ သင္ၿပီး ၿပီးေနတာပါပဲ။ အသစ္ ထြက္တာေတြလည္း မေလ့လာ၊ မသိပါဘူး။
ဥပမာ တစ္ခု ေျပာရင္ စီးပြားေရးတကၠသုိလ္က အၿငိမ္းစားယူခါစ ပါေမာကၡတစ္ဦးကုိ ပထမဘဲြ႕က စီးပြားေရးေတာင္မဟုတ္ဘဲ Further study က်မွ စီးပြားေရး ေလ့လာေနတဲ့ ပညာရွင္တစ္ဦးက LEAN Manufacturing ဆုိတာ ဘာလဲလုိ႔ေမးေတာ့ မသိဘူးလုိ႔ေျဖသတဲ့၊ Chemistry နဲ႔ရထားတဲ့သူတစ္ဦး ကုိ သၾကားရဲ႕ဓာတုဖဲြ႕စည္းပုံ ေမးေတာ့လည္း သူ႔ Field မဟုတ္လုိ႔ မသိဘူးလုိ႔ ေျဖတယ္။ တစ္ခါက သမုိင္းနဲ႔ Ph.D ဘဲြ႕ရထားတဲ့ သူတစ္ဦးကုိ ဒုတိယျမန္မာႏုိင္ငံကုိ တည္ေထာင္သူက ဘယ္သူလဲလုိ႔ ေမးေတာ့ ခ်က္ခ်င္းမေျဖႏုိင္ဘူး။ ေျဖေတာ့လဲ တလဲြႀကီးအေနာ္ရထာတဲ့။ ဒါဆုိ ျမန္မာျပည္က Ph.D ကုိ စဥ္းစား ၾကည့္ပါ။ အကုန္လုံး မဆုိလုိမဲ့ တစ္ဦးတစ္ေလေတာင္ မျဖစ္သင့္တဲ့ ကိစၥပါ။
Ph.D နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အလဲြႀကီးတစ္ခုကေတာ့ တကၠသုိလ္ဆရာ၊ ဆရာမထဲက Ph.D ရတဲ့ သူေတြကုိ အထက္တန္း ေက်ာင္းအုပ္ခန္႔တဲ့ ကိစၥပါပဲ။ ဘယ္လုိအေတြးမ်ဳိးနဲ႔ ဒီကိစ ၥလုပ္တယ္ဆုိတာ ဘယ္လုိမွကုိ ေတြးလုိ႔မရပါဘူး။ ယုံႏုိင္စရာလည္း မရွိပါဘူး။ Ph.D ရၿပီးတဲ့ သူေတြရဲ႕အတတ္ဟာ အဆင့္ျမင့္ ပညာပါ။ သာမန္ဘဲြ႕ႀကိဳ ေက်ာင္းသားေတြ ထက္သာမက မဟာတန္း ေက်ာင္းသားေတြကုိ အသိမွ်ေပး၊ အတတ္ မွ်ေပး၊ ႀကီးၾကပ္အႀကံေပးရမဲ့ သူေတြပါ။ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားေတြကုိ သင္ဖုိ႔ ဟာ Ph.D အဆင့္ထိ တတ္စရာ မလုိပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ပညာေရး သေဘာတရားတုိ႔ ပညာေရး စိတ္ပညာတုိ႔ စတဲ့ပညာေရးဆုိင္ရာ သီအုိရီေတြ၊ ပညာေတြေတာ့ သိထားဖုိ႔၊ တတ္ထားဖုိ႔လုိသလုိ ေက်ာင္းအုပ္ျဖစ္တဲ့ အတြက္ စီမံခန္႔ခဲြမႈ Management ဘာသာရပ္ကုိ သိထားဖုိ႔လုိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက အထက္တန္း ေက်ာင္းသားေတြ စာသင္ရတာနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ရတာက တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြ စာသင္ရတာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ရ တာနဲ႔မတူဘူး။ အဲဒါေတြမသိဘဲ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ သြားလုပ္ခုိင္းတာကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ကုိ စဥ္းစားဉာဏ္မဲ့ တဲ့ လုပ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အရင္လူလုပ္သြားလုိ႔ ေနာက္လူကျပင္မလားဆုိေတာ့ မျပင္ဘူး။ အရင္လူေရာ ေနာက္လူေရာ Ph.D ရထားတဲ့ သူေတြပါ။ ေဂၚဘာခ်က္ကုိ ၾကည့္ပါ။ အာဏာလက္ဝါးႀကီး အုပ္ၿပီး အာဏာရွင္ အျဖစ္ေနႏုိင္ေပမဲ့ မေနဘဲ ဂလက္ေနာ့၊ ပယ္ရီစတြိဳက္ကာ စတဲ့အေတြးနဲ႔လက္ေတြ႕ ေပါင္းစပ္ခဲ့သူပါ။ ဒီမုိကေရစီစနစ္ေျပာင္းခဲ့ သူပါ။
ေနာက္တစ္ခုက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လက္ရွိ သမၼတႀကီးကုိပဲၾကည့္ပါ။ ဘယ္သူမွ အိမ္မက္ေတာင္ မမက္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႀကီးကုိ လုပ္ခဲ့တာ ႐ုိး႐ုိးေျပာင္းတာ မဟုတ္ပါဘူး Dramatical Change ပါ။ Real Great ပါ။ Real Fantastic ပါ။ တစ္မ်ဳိး သားလုံး၊ ေဆြစဥ္မ်ဳိးဆက္ ေကာင္းစားေအာင္ လုပ္ရဲသူ လုပ္ႏုိင္သူပါ။ သမၼတႀကီးဟာ ပညာေရးအားျဖင့္ First Degree သာယူခဲ့သူပါ။ ဒါေပမဲ့ သူ႔ အေတြးအေခၚ စိတ္ကူးစိတ္သန္းကုိ ဘယ္ Ph.D Holder က မီပါ့မလဲ။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ၊ ေဒါက္တာ ဘဲြ႕ရတာဟာ Academic Process အရ ရသည္ျဖစ္ေစ၊ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ ရသည္ျဖစ္ေစ ဂုဏ္ယူစရာပါ။ ဒါေပမဲ့ ႂကြားစရာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဒါက္တာဘဲြ႕မရဘဲ ရသူထက္ ေတာ္သူေတြ၊ တတ္သူေတြ၊ ကမာၻမွာေရာ ျမန္မာမွာပါတစ္ပုံတစ္ပင္ပါ။ ကမာၻမွာ သေဘၤာအမ်ားဆုံးပုိင္ တဲ့ ဂရိသူေဌးအုိနာစစ္ဟာ ဘဲြ႕ေတာင္မရခဲ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၁၀ တန္းေအာင္တဲ့ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မွာ ဘာသာစကားေလးမ်ဳိး ေျပာတတ္ ေနပါၿပီ။ မီးလုံးထြင္တဲ့ အက္ဒီဆင္ဟာ ေက်ာင္းအတန္းမေအာင္ပါ ဘူး။ သူေမးတာ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ မေျဖႏုိင္လုိ႔ သူ႔အေမက အိမ္မွာ စာသင္ေပးခဲ့ရတာပါ။ ျမန္မာႏုိင္ငံ မွာ MA က်မ္းစာေရာ Ph.D က်မ္းစာေရာ ကၽြန္ေတာ္ Edit လုပ္ဖူးပါတယ္။ အဂၤလိပ္လုိ ေရးထားတာ ရွယ္ပဲ။ ဒါေပမဲ့ Abstract လည္း ဖတ္လုိက္ေရာ အကုန္ေရစုန္ေမ်ာတာပဲ။ အထဲမွာ ေရးထားတဲ့ အဂၤလိပ္စာအေရးအသားက ဆီနဲ႔ေရပဲ၊ ေရမွ ႐ုိး႐ုိးေရၾကည္မဟုတ္ဘူး။ ရႊံ႕ဗြက္ေရျဖစ္ေနတယ္။ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ ေရးထားတဲ့စာနဲ႔ ကူးခ်၊ ျဖတ္၊ ညႇပ္၊ ကပ္ လုပ္ထားတဲ့စာနဲ႔ အရမ္းသိသာလြန္းတယ္၊ ဒါေပမဲ့ ဘဲြ႕ရသြားတာပဲ။ M.A ပဲျဖစ္ျဖစ္ Ph.D ပဲျဖစ္ျဖစ္ Subject Matter ကုိေပးတာ၊ Language ကုိ ေပးတာမဟုတ္ပါဘူး။ ဂ်ပန္မွာ ဂ်ပန္လုိေရးတင္ ၾကတာပါပဲ။ ျမန္မာမွာေရာ ျမန္မာလုိေရးရင္မရဘူး လား။ စဥ္းစားသင့္ပါတယ္။ အဓိကက တကယ္သိ တကယ္တတ္ဖုိ႔ပါပဲ။
The Yangon Times Daily
အတဲြ (၁)၊ အမွတ္ (၁၄)၊ ေမ - ၁၆၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္
--------------------------------------