Astigmatism and Amblyopia သူငယ္အိမ္ ေစာင္းျခင္း နဲ႔ ပ်င္းတဲ့မ်က္စိ
Astigmatism သူငယ္အိမ္ေစာင္းျခင္း
Astigmatism ဟာ မ်က္လံုးက လံုးမေနလို႔ျဖစ္တာပါ။ မ်က္စိအျမင္အားနည္းျခင္း အမ်ိဳးအစားေတြထဲက တခုျဖစ္တယ္။ လူတိုင္းမွာ အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိႏိုင္တယ္။ ေရာဂါဘာလို႔ျဖစ္လာသလဲ ေကာင္းေကာင္း မသိရဘူး။ တေျဖးေျဖး ဆိုးလာႏိုင္တယ္။ မ်က္စိမွာ ရုပ္ပံုထင္ရတဲ့ေနရာ Retina ကင္မရာ-ဖလင္ လိုသေဘာဆင္တဲ့ (ရက္တီနာ) ေပၚမွာ အလင္းတန္းေတြက တိတိက်က် မစုႏိုင္ၾကလို႔ အျမင္ေဝဝါးေန မယ္။ Cornea မ်က္ၾကည္လႊာ အခံုးမ်က္ႏွာျပင္ မူမမွန္ေနတာနဲ႔ Lens မွန္ဘီလူးမွာ ျဖစ္တာ (၂) မ်ိဳးကေန ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
အေၾကာင္းခံ ႏွစ္မ်ိဳးအျပင္ အမ်ိဳးအစားလဲ (၂) မ်ိဳးရွိတယ္။ Regular ပံုမွန္ နဲ႔ Irregular ပံုမွန္မဟုတ္တာ။ Irregular astigmatism ပံုမွန္မဟုတ္ဆိုတာက အလင္းတန္းေတြ ျဖတ္သန္းဝင္လာတဲ့ Corneal scar မ်က္ၾကည္လႊာမွာ အမာရြတ္လို ျဖစ္ေနရင္၊ Crystalline lens မွန္ဘီလူးမွာ Scattering ျဖစ္ေနလို႔ ျဖစ္ရ တဲ့ (၂) မ်ိဳးေၾကာင့္သာ ဆိုရင္ Standard spectacle lenses သံုးေနၾက မ်က္မွန္ တပ္ေပမဲ့လဲ ျပင္မရျဖ မယ္။ Contact lenses မ်က္ကပ္မွန္နဲ႔ေတာ့ ရႏိုင္တယ္။ Regular astigmatism အမ်ိဳးအစားက မ်က္ၾကည္လႊာကေနျဖစ္တာျဖစ္ျဖစ္၊ မွန္ဘီလူးကေန ျဖစ္တာျဖစ္ျဖစ္ Toric lens မ်က္မွန္နဲ႔ ျပင္လို ႔ရ တယ္။ အခ်င္းဝက္မ်ဥ္း ၂ မ်ိဳးပါ မွန္ဘီလူးကို ေျပာတာ ျဖစ္တယ္။
Astigmatism ရွိေနရင္ အေသးစိတ္ကို မျမင္ရဘူး။ ျမင္လႊာေပၚမွာ အလင္းတန္းေတြ အတိအက် မက်တာမွာ Vertical plane ေဒါင္လိုက္ နဲ႔ Horizontal plane အလ်ားလိုက္ ၂ မ်ိဳး ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ တမ်ိဳးမွာေတာ့ ေကာင္းေနမယ္။ ဥပမာ နံရံလို ေဒါင္လိုက္ရွိတာကို ခပ္ေစာင္းေစာင္း ျမင္ေနမယ္။
Regular astigmatism အဓိက (မဒီဒီယံ) မ်ဥ္းဟာ ေဒါင္လိုက္ရွိတယ္။ (ရပ္ဘီ) ေဘာ၊ အေမရိကန္ ေဘာလံုးကို
1. Against-the-rule astigmatism ေထာင္ထားတာ၊
2. With-the-rule astigmatism လွဲထားတာ၊
3. Oblique astigmatism ခပ္ေစာင္းေစာင္းအေနတာ နဲ႔
4. Irregular astigmatism မညီမညာတာ (၄) မ်ိဳးရွိတယ္။
• With-the-rule astigmatism အတြက္ Minus cylinder အႏုတ္ (ဆလင္ဒါ) ကို Horizontal axis ေရျပင္ညီမ်ဥ္းမွာ ထားေပးရတယ္။
• Against-the-rule astigmatism အတြက္ Plus cylinder အေပါင္း (ဆလင္ဒါ) ကို Horizontal axis ေရျပင္ညီမ်ဥ္းမွာ ထားေပးရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္
• Minus cylinder အႏုတ္ (ဆလင္ဒါ) ကို Vertical axis ေဒါင္လိုက္ထားေပးရတယ္။
• ကေလးေတြမွာ With-the-rule astigmatism အျဖစ္မ်ားျပီး အသက္ၾကီးသူေတြမွာ Against-the-rule astigmatism အျဖစ္မ်ားတယ္။
• Axis ဝန္ရိုးကို ဒီဂရီနဲ႔ေဖၚျပတယ္။ ဝ ကေန ၁၈ဝ အထိ နာရီလက္တံေျပာင္းျပန္ ရွိမယ္။ ဝ ေရာ ၁၈ဝ ပါ အလည္မ်ဥ္းရဲ႕ တဖက္စီမွာ ရွိတယ္။
မ်က္စိအထူးကု ေဆးပညာအရ အမ်ိဳးအစားကြဲေတြ ရွိပါေသးတယ္။
1. Simple hyperopic astigmatism ဆံုခ်က္တခုက ျမင္လႊာေပၚမွာက်ေနျပီး ေနာက္တခုက ျမင္လႊာရဲ႕ ေနာက္မွာ က်ေနတာ၊
2. Simple myopic astigmatism ဆံုခ်က္တခုက ျမင္လႊာေရွ႕မွာက်ေနျပီး ေနာက္တခုက ျမင္လႊာေပၚမွာ က်ေနတာ၊
3. Compound hyperopic astigmatism ဆံုခ်က္ႏွစ္ခုက ျမင္လႊာေနာက္မွာက်ေနတာ၊
4. Compound myopic astigmatism ဆံုခ်က္ႏွစ္ခုက ျမင္လႊာ ေရွ႕မွာက်ေနတာ၊
5. Mixed astigmatism ဆံုခ်က္ႏွစ္ခုက ျမင္လႊာေရွ႕မွာတခု၊ ေနာက္တခုမွာက်ေနတာ၊
အေမရိကန္ သုေတသနတခု Archives of Ophthalmology အရ ၅ ႏွစ္နဲ႔ ၁၇ ႏွစ္ၾကား ကေလး ၁ဝ ေယာက္မွာ ၃ ေယာက္နီးပါး (၂၈႕၄%) မွာ ရွိေနတယ္။ နည္းနည္းျဖစ္သူေတြမွာ မသိသာေပမဲ့ ဆိုးရင္ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္းတာျဖစ္မယ္။ Blurry vision ေဝဝပါးေနမယ္၊ Squinting ေစြေနမယ္၊ Asthenopia မ်က္စိမွာဖိအားမ်ားေနလို႔ Fatigue အားမရွိတာ၊ Headaches ေခါင္းကိုက္တာေတြ ျဖစ္ေနမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Migraine (မိုင္ဂရင္း) ေခါင္းကိုက္ေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။
Snellen chart, Keratometer, Corneal topography, Autorefractor or Retinoscopy စမ္းသပ္နည္း ေတြကို သံုးျပီး စစ္ေဆးရတယ္။ ကုသမႈေတြကေတာ့ Eyeglasses မ်က္မွန္ Contact lenses မ်က္ကပ္မွန္ နဲ႔ Refractive surgery ခြဲစိတ္နည္းေတြ ျဖစ္တယ္။
Amblyopia ပ်င္းတဲ့မ်က္စိ
Strabismic amblyopia ကို Lazy eye လို႔ေခၚတာ မမွန္ပါ။ Misaligned eyes (အလိုင္းမင့္) မမွန္လို႔ ျဖစ္တယ္။ မ်က္စိၾကည့္မေကာင္း ျဖစ္ေနမယ္။ ရုပ္ပိုင္းကေတာ့ ပံုမွန္ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါမွမဟုတ္ မူမမွန္ ေဖစ္ေနတာနဲ႔ မမွ်ျဖစ္ေနမယ္။ လူဦးေရရဲ႕ ၁-၅% အထိရွိတယ္။ Optic nerve အျမင္အာရံုေၾကာကေန ဦးေႏွာက္ဆီကို ပို႔လႊတ္မႈမွာ လံုးဝမလုပ္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ အားနည္းတာ ျဖစ္ေနတယ္။ တခါတေလ Double-vision ႏွစ္ရုပ္ျမင္တာ မျဖစ္ရေလေအာင္ အရုပ္ျမင္ ျဖစ္စဥ္ကို ဦးေႏွာက္ကေန ခလုပ္ပိတ္သလို ရပ္ျပစ္လိုက္တာေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
အေတာ္မ်ားမ်ား ကေလးဘဝကတည္းကျဖစ္ၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ တဖက္တည္း ျဖစ္ေနတာမ်ားတယ္။ ၅ ႏွစ္မတိုင္ခင္ သိလို႔ ျပင္ရင္ေကာင္းတယ္။ ကုသတာမွာ Spectacles မ်က္မွန္တပ္တာနဲ႔ Surgery ခြဲစိတ္ တာ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ ဇီဝကမၼ ျဖစ္စဥ္ကို ၾကည့္ရင္ ဦးေႏွာက္မွာ ျဖစ္တယ္။ မ်က္လံုး အာရံုေၾကာက အေကာင္းဘဲ။ မ်က္လံုး မေကာင္းရာကေနေတာ့ ျဖစ္လာႏိုင္တာ ရွိတယ္။ အျမင္ကို ျဖစ္လာေစဘို႔ လိုအပ္တဲ့ နိႈးဆြမႈက ဦးေႏွာက္မွာ ျဖစ္မလာဘူး။
ဒီလိုျဖစ္ေနတာက ေတာ္ယံုတန္ယံုဆိုရင္ မခံစားရဘူး။ တဖက္က ေကာင္းေနမယ္။ ဆိုးဝါးေနသူေတြမွာ Poor depth perception ေခၚတာ ျဖစ္ေနမယ္။ ျပတ္ျပတ္သားသား မျမင္ႏိုင္ဘူး။ လႈတ္ရွားမႈကို ၾကည့္ ရင္လဲ ေဝဝါးေနမယ္။ သံုးဘက္ျမင္ကိုၾကည့္လို႔ သိပ္မေကာင္းဘူး။
Congenital cataracts ေမြးရာပါ တိမ္၊ Strabismus, Anisometropia, Astigmatism မ်က္စိ အား မေကာင္းတာေတြကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ အျမင္ေကာင္းေနတဲ့ အဓိကအသံုးျပဳတဲ့ မ်က္စိဖက္မွာလာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ မတူတဲ့ အရုပ္ႏွစ္ခုကို ဦးေႏွာက္ကေနဖတ္တဲ့အခါ မတူလို႔ ၾကည့္မေကာင္းျဖစ္မယ္။
Refractive or Anisometropic amblyopia ဆိုတာ မ်က္စိႏွစ္ဖက္က ျမင္ႏိုင္အား မတူတာကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဦးေႏွာက္ဆီကို ပံုေကာင္းေကာင္း ပို႔ေပးႏိုင္တဲ့မ်က္စိက အသာစီးယူေနလိမ့္မယ္။ က်န္ တဖက္က ခပ္ဝါးဝါး ျဖစ္ေနမယ္။ ၾကာေတာ့ အျမင္စြမ္း ဖြံျဖိဳးမႈက ခ်ိဳ႕ယြင္းလာမယ္။ Refractive amblyopia အမ်ိဳးအစားက Strabismic amblyopia ေလာက္ မဆိုးလွဘူး။
Form-deprivation and Occlusion Amblyopia ဆိုတာ Cataracts တိမ္လို၊ Corneal scarring မ်က္ၾကည္လႊာအမာရြတ္ (အျပင္တိမ္) လိုကေန ျဖစ္ေစတယ္။ အသက္ၾကီးမွျဖစ္တာကေန Double vision (Diplopia) အရုပ္ႏွစ္ခုျမင္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကေလးေတြက Neuroplastic အားေကာင္းလို႔ အဲလိုမျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဦးေႏွာက္ ဖြံ႔ထြားမႈကို သက္ေရာက္ေစတယ္။
သင္ေတာ္တဲ့ မ်က္မွန္တပ္ေစရမယ္။ တခါတေလ ေကာင္းေနတဲ့ဖက္ (အသံုးမ်ားတဲ့ဖက္) ကို Eye-patch ဖံုးတားေပတာ လုပ္ရတယ္။ တခါတေလ ေကာင္းေနတဲ့ဖက္ကို သူငယ္အိမ္ က်ယ္ေစတဲ့ Atropine drops မ်က္စဥ္းခပ္ေပးမယ္။ ျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးအစားအရ ခြဲစိတ္ေပးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Refractive surgery ခြဲစိတ္နည္းမွာ မ်က္ၾကည္လႊာကို ျပဳျပင္ေပးတယ္။ ေလဆာကိုလည္း သံုးႏိုင္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
--------------------------------------