အေအးမိ-ႏွာေစး-ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအတြက္ ကာကြယ္ရန္နည္းလမ္းမ်ား
ယခုလို မိုးဦးက်ေရာက္ျပီဆိုမွျဖင့္ ရာသီဖ်ား (ေခၚ) အေအးမိ၍ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျခင္းမ်ား ျဖစ္လာ ၾကပါျပီ။ ျပင္ပ နွင့္ထိေတြ ့ဆက္ ဆံေနရေသာ အလုပ္သမား၀န္ထမ္းမ်ားသာမက၊ ေက်ာင္းေန ရြယ္ကေလးမ်ား အားလံုး ကိုယ္ခံအားမေကာင္းရင္၊ ကူးစက္ရာသီ ဖ်ားပိုးမႊားမ်ား အလြယ္တကူ ကူးစက္ကာ အလုပ္ပ်က္/ေက်ာင္းပ်က္ျဖင့္ စိတ္ညစ္စရာပါ။ အေအးမိဖ်ားနာျခင္းေၾကာင့္ အသက္ အႏၱရာယ္မစိုးရိမ္ရေသာျငား၊ အဖ်ားေပ်ာက္ျပီး ေခ်ာင္းတဟြတ္ဟြတ္စြဲက်န္ရစ္ခဲ့ကာ မိသားစု၀င္ မ်ားနွင့္ ပတ္၀န္းက်င္ရွိသူမ်ား ကို လက္ ဆင့္ကမ္းမကူးစက္ရေလေအာင္ ေအာက္ပါနည္းလမ္း (၁၆)သြယ္ျဖင့္ မွ်ေ၀လိုက္ရပါသည္။
၁) အစိမ္းေရာင္မ်ားမ်ားစားပါ။
အစိမ္းေရာင္ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား စားေပးျခင္းက ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို တိုးတက္ျမင့္မားေစပါ တယ္။ အထူးသျဖင့္ ပန္းေဂၚဖီစိမ္း ထဲတြင္ပါရွိေသာ ဓာတုဓာတ္ေပါင္းစုက အေအးမိ၍တုပ္ေကြးႏွင့္ ကူးစက္ ဖ်ားနာမ်ားကို ေကာင္းစြာတိုက္ထုတ္ေပးႏိုင္သျဖင့္ ပန္း ေဂၚဖီစိမ္းကိုဂ်င္းတျပား ရုိက္၍ေရာေနွာေၾကာ္ စားရန္ Cambridgeတကၠသိုလ္ရွိ အာဟာရေဗဒပညာရွင္မ်ားက အၾကံျပဳ ထားၾက၏။
၂) အားေဆးမွီ၀ဲပါ။
အေအးမိတုပ္ေကြြးဖ်ားနာျခင္းအတြက္ ဗီတာမင္စီ တစ္ခုတည္းမလံုေလာက္ပါဘူး။ ဗီတာမင္ ဒီ အပါအ ၀င္ အျခားဗီတာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓာတ္တို ့ ပါ၀င္ေသာ အစားအေသာက္မ်ား မွ်တစြာစားေပး ရပါမယ္။ ကြ်န္မ တို ့ေန ့စဥ္စားေသာက္ေသာ အစားအစာမ်ား ထဲတြင္ ထိုဓာတ္မ်ားတျပိဳင္နက္တည္း လံုေလာက္စြာ မရႏိုင္သျဖင့္ ျဖည့္စြက္စာအျဖစ္ အားေဆးမွီ၀ဲေပးဖို ့လိုပါတယ္။
၃) အိပ္ေရး၀၀အိပ္ပါ။
တစ္ေန ့လွ်င္ ၈-နာရီႏွင့္အထက္ အိပ္ေရး၀၀အိပ္စက္ျခင္းက ေသြးးတိုးေရာဂါႏွင့္ အ၀လြန္ျခင္းကို ကာ ကြယ္ေပးရံုုသာမက၊ အေအးမိႏွာေစးကဲ့သို ့ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမွ ကူးစက္ေရာဂါ ပိုးမ်ားကိုလည္း တိုက္ထုတ္ေပးႏို္င္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ ၇ နာရီ ထက္ ေလ်ာ့နဲစြာအိပ္စက္သူမ်ားကို၊ ၈ နာရီႏွင့္အထက္ အိပ္ စက္သူမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက၊ အေအးးမိကူးစက္ေရာဂါ ျဖစ္ႏို္င္ေခ် အလား အလာ ၃-ဆမွ်ပိုေၾကာင္း အေမရိကန္ေဆးသုေတသီမ်ားက အၾကံျပဳထားပါတယ္။
၄) ပဋိဇီ၀ေဆးေဆာင္ထားပါ။
ယခုလိုမိုးဦးရာသီမွာ ကိုယ္ခံအားနည္းေသာ ကေလးမ်ား ႏွင့္ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးကူး စက္လြယ္သျဖင့္ အိမ္မွာ အေအးမိတုပ္ေကြးဖ်ားနာေပ်ာက္ေဆး အဆင္သင့္ေဆာင္ထား ပါ။ လိုအပ္ပါက အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမွ ကူးစက္ပိုုး ၂၀% မွ် ကာကြယ္ေပးသည့္ Actimel (ေခၚ) ပဋိဇီ၀ေဆး ၾကိဳတင္ တိုက္ေကြ်းေပးပါ။
၅) နံက္စာစားပါ။
နံက္စာပံုမွန္စားသူမ်ားဟာ၊ နံက္စာလံုး၀မစားသူမ်ားထက္ အေအးမိကူးစက္ရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေျခနညး္ ပါးေၾကာင္း Cardiff University ရွိ အေမရိကန္္ေဆးတကၠသိုလ္မွ အၾကံျပဳထားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ကိုယ္ခံအားေကာင္းစေရန္ နံက္စာထဲမွာ ဗီတာမင္ဘီ အုပ္ စုမ်ား၊ သံဓာတ္ ႏွင့္ သြပ္ဓာတ္ပါရွိေသာ အစားအစာမ်ားကို စားေပးၾကရန္ ေဆးသုေတသီမ်ားက ထပ္ေလာင္း အတည္ျပဳထား ပါတယ္။
၆) လက္ေဆးပါ။
ေဆးသိပၸံပညာရွင္မ်ား၏ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ခ်က္မ်ားအရ၊ အေအးမိဗိုင္းရပ္ပိုးရွိေသာသူ ကိုင္တြယ္ ထား သည့္ တံခါးလက္ကိုင္ဘု မ်ားေပၚတြင္ က်န္ရွိခဲ့သည့္ ဗုိင္းရပ္ပိုးမႊားမ်ားသည္ ၂၄ နာရီေက်ာ္သည္ထိ အ သက္ရွင္ႏိုင္ၾကသည္ဟုဆို၏။ ထို ့ေၾကာင့္ အမ်ား သံုးတံခါးလက္ကိုင္ဘုမ်ား၊ အေရာင္း စင္တာရိွပစၥည္း ထဲ့တြန္းလွည္းမ်ား၊ တံခါးလက္ရန္းမ်ားကို တစ္ခါသံုးတစ္ရႈးျဖင့္ ကိုင္တြယ္ ပါ။ ၄င္းတို ့ကို ကိုင္တိုင္ တြယ္ျပီးေနာက္ မိမိ၏ မ်က္လံုး-နွာေခါင္းတို ့ကို မတို ့ထိၾကဘဲ ဆပ္ျပာ သံုး ၍ လက္စင္္စင္ ေဆးေၾကာ ပါ။
၇) လက္ကို ဖြက္(၀ွက္) ထားပါ။
အေအးမိေ၀ဒနာခံစားရသူ၏ လက္-ခံတြင္း-နွာရည္တို ့မွ ကူးစက္ပ်ံ ့ပြားေစႏိုင္သျဖင့္၊ ေရာဂါရွိသူ၏ လက္ႏွင့္ ၄င္း၏ အျခားအသံုးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ားကို မကိုင္တြယ္မထိမိပါေစႏွင့္။ ႏွာေခ်ေခ်ာင္းဆိုးေသာ အခါတြင္လည္း က်မၼာေရးအသိျဖင့္ လက္ (သို ့ မဟုတ္) လက္ကိုင္ပု၀ါ (သို ့မ ဟုတ္) တခါသံုးတစ္ရႈး အုပ္ပါ။ ကေလးငယ္မ်ားကို ဖက္ရမ္းနမ္းရႈပ္ျခင္းမျပဳရ။
၈) ပလုပ္ (အာလုပ္) က်င္းပါ။
ေရေအးေအးျဖင့္ ပလုပ္(အာလုပ္)က်င္းျခင္းက လည္ေခ်ာင္း/လည္မ်ိဳတို ့မွ အခြ်ဲအက်ိမ်ား ႏွင့္ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား ကို သန္ ့စင္ေပးသ ျဖင့္၊ ဂ်ပန္ရိုးရာကုထံုးမ်ားတြင္ နံက္အိပ္ယာထသြားမတိုက္မွီ တခ်ိန္၊ ေန ့လည္စာ ႏွင့္ ညစာစားျပီးခ်ိန္ စုစုေပါင္း တစ္ေန ့ ၃-ၾကိမ္ မွွ် ေရေအးျဖင့္ အာလုပ္က်င္းေလ့ရွိသည္။ ထိုသို ့ျပဳက်င့္ျခင္း က အေအးမိႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးျခင္းကို ၃၆%မွွ် ေလ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္သည္ဟု ဂ်ပန္ေဆးသုေတသီမ်ားက ဆို၏။
၉) ဟင္းခတ္အေမႊးအၾကိဳင္ေဆာင္ပါ။
ငရုပ္သီးအေျခာက္မႈန္ ့ထဲတြင္ပါရွိေသာ capsaicin ဓာတ္ဟာ အင္းဆက္ပိုးမႊားမ်ားကိုေသေစ သည့္ျပင္၊ အသက္ရႈ လမ္းေၾကာင္း ကိုပြင့္လန္းလာေစသလို၊ ၾကက္သြန္ျဖဴထဲရွိ allicin ဓာတ္ကလည္း အေအးမိ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ေပးပါတယ္။ ထို ့ျပင္ အေအးမိတုပ္ေကြး ႏွင့္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအတြက္ ဂ်င္းျပဳတ္ရည္က အေကာင္းဆံုးေဆးတစ္ခြက္ဟု တရုပ္ေဆးသုေတသီ မ်ားက ဆိုထားပါတယ္။
၁၀) အရက္အလြန္အကြ်ံမေသာက္ပါႏွင့္။
အခ်ိဳ ့ေသာ ယမကာလုင္မ်ားကလည္း မိုးေအးေအးကိုအေၾကာင္းျပ၍၊ အရက္ကိုေဆးျဖစ္၀ါးျဖစ္မီွ၀ဲၾက သည္။ လိုအပ္သည္ထက္ ပိုမိုေသာက္သံုးပါက၊ အသည္းကိုထိခိုက္ေစသည့္ျပင္ ပင္ပန္း အားယုတ္၍ အေအးမိကူးစက္ပိုးတို ့ကို ခံႏိုင္ရည္မရွိေတာ့ေပ။
၁၁) ေရေသာက္မပ်င္းပါႏွင့္။
ခႏၶာကိုယ္တြင္းေရဓာတ္အလံုအေလာက္ရရွိမွသာ စားထားသမွွ်အာဟာရမ်ားကိုစုပ္ယူႏိုင္ျပီး၊ ခြန္အား အျဖစ္ေျပာင္းလဲေပး ရံုသာ မက၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္း မသန္ ့စင္ေသာအညစ္အေၾကးမ်ားကို ေခြ်း၊ ေသြး၊ သလိပ္၊ ဆီး၊ ၀မ္း အျဖစ္ ကူညီစြန္ ့ထုတ္ေပးပါတယ္။ ဓာတ္ၾကီး ၄-ပါးညီမွ်ရင္ျဖင့္ ကိုယ္ခံအားေကာင္း ကာ ျပင္ပကူးစက္ေရာဂါမ်ားလည္း အလြယ္တကူ၀င္မလာႏိုင္ေတာ့ပါဘူူး။
၁၂) လမ္းမွန္္မွန္ေလွ်ာက္္ပါ။
တစ္ေန ့လွ်င္ အနဲဆံုးနာရီ၀က္ခန္ ့လမ္းမွန္မွန္ေလွ်ာက္ျခင္းက ဇီ၀ကမၼလုပ္ေဆာင္ခ်က္ကိုေ ကာင္းက်ိဳးျပဳျ ပီး၊ ျပင္ပေရာဂါမ်ားကို လည္း တိုက္ထုတ္ေပးႏို္င္ပါတယ္။
၁၃) အျဖဴေရာင္သၾကားေရွာင္ပါ။
အေရာင္ခြ်တ္ထားေသာ အျဖဴေရာင္သၾကားမ်ားက ကိုယ္ခံစြမ္းအားကို လံုး၀ေကာင္းက်ိဳးမျပဳပါ။
၁၄) မ်က္လံုးကိုကာကြယ္ပါ။
အကယ္၍ အေအးမိ/တုပ္ေကြးရွိသူက၊ မိမိေရွ ့တြင္ႏွွာေခ်လာပါက၊ မ်က္ႏွာကိုတစ္ဘက္သို ့လႊဲထား လိုက္ပါ (သို ့မဟုတ္) မ်က္လံုးကိုပါ ပိတ္ထားပါ။ သင့္ ႏွာေခါင္းသာမက၊ မ်က္လံုးကလည္းေလထဲရွိ ဗိုင္းရပ္ပိုးမ်ားကိုစုပ္ယူႏိုင္စြမ္းရွိလို ့ပါဘဲ။
၁၅) အေကာင္းျမင္စိတ္ဓာတ္ေမြးျမဴပါ။
ေဒါသထြက္ျခင္း၊ အဆိုးျမင္စိတ္ စသည့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအတက္အက်ေၾကာင့္ cortisol ဟိုမုန္း ထြက္ရွိ လာကာ၊ ထိုဓာတ္က ကိုယ္ခံစြမ္းအားက်ဆင္းေစပါတယ္။
၁၆) ယူကလစ္ပင္ကိုေဆာင္ပါ။
ယူကလစ္ပင္၏ အဆီဟာ အေအးမိ/ႏွာေစး/ေခ်ာင္းဆိုးျခင္းအတြက္၊ ပိုးသတ္ေဆးအျဖစ္အလြန္ အသံုး တည့္သည့္အတြက္ ယူကလစ္ဆီကို ရႈေဆးအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ယူကလစ္ပင္အ ရြက္ႏွင့္ကိုင္းတို ့ကို ေရေႏြးေျဖာေရခ်ိဳး၍လည္းေကာင္း အီတလီ ႏိုင္ငံရိုးရာကုထံုးမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေလ့ရွိၾက၏။
++++++++++++++
အထက္ပါနည္းလမ္း (၁၆) သြယ္ကို လက္ကိုင္ထား၍ မိမိႏွင့္တကြ မိမိပတ္၀န္းက်င္ကို က်မၼာေရး အသိျဖင့္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ ႏို္င္ၾကပါေစေၾကာင္း။
(ေဆာင္းပါးရွင္...ေပါက္ေပါက္.. .မွ်ေ၀သည္)
မွီျငိမ္း(Professor Ron Eccles of Cardiff University’s Common Cold Centre,)
--
promise.pauk
------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)