Contraceptives and breastfeeding ႏို႔တိုက္မိခင္မ်ားအတြက္ ကိုယ္ဝန္တားေဆးမ်ား (18+)
ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြက နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လာတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အမ်ိဳးမ်ိဳးကို သက္ေရာက္ေစတာကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္တယ္။ ကုိယ္ဝန္တား စားေဆးေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုး သံုးေနၾကတာက ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ၊ တေန႔တလံုး စားရတဲ့ ေဆးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြဆိုတာ Estrogen (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ Progestin (ပရိုဂ်က္စတင္) ေတြ ျဖစ္တယ္။ ကေလး ႏို႔တိုက္သူေတြနဲ႔ သိပ္မကုိက္ဘူး။ ဒီေဆးမ်ိဳးထဲမွာပါတဲ့ Estrogen က ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။
ကေလးတလခြဲရွိတဲ့အထိ တားေဆးမသံုးဘဲလဲ ေနႏိုင္တယ္။ ကေလး ႏို႔ျဖတ္ျပီးရင္ ၾကိဳက္တဲ့ နည္းကို ေျပာင္းသံုးႏိုင္တယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲကို ကေလး ၆ လရျပီးမွာ သံုးရင္ ႏို႔ထြက္နည္းတာကို ေရွာင္ႏိုင္မယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ေပးေနရင္ ေနာက္ကေလး ရဘို႔ ေဝးတတ္တယ္။ ဒါမ်ိဳးကို ေဆးစာမွာ Lactational amenorrhea ေခၚတယ္။ ရာသီမဆင္း၊ ကေလးမရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။
ကေလးေမြျပီးတဲ့ေနာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ခင္ပြန္းနဲ႔ အတူျပန္ေနတာမွာ ျမန္ၾကတာမ်ားတယ္။ ၄ ပတ္ဆိုရင္ ၃ ပံု ၁ ပံုနဲ႔ ၈ ပတ္ဆိုရင္ ၈၈% လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။
ကေလး ႏို႔တိုက္တံုးသံုးႏိုင္တဲ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးမ်ား
- Depo-Provera ၃ လခံထိုးေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
- Progestin-only pill (POP) တမ်ိဳးထဲပါတဲ့ တားေဆးမ်ိဳးက ပိုအဆင္ေျပတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးကို Mini pill လို႔လဲ ေခၚတယ္။ တားေဆးထဲက ေဟာ္မုန္းဟာ မိခင္ႏို႔ရည္ထဲ မေရာက္ႏိုင္လို႔ ကေလးကို ဒုကၡမေပးပါ။ Progestin-only pill အမ်ိဳးအစားဟာ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲထက္ ကိုယ္ဝန္တားရာမွာ ထိေရာက္မႈ ရာႏွဳန္းနည္းတယ္။ ေဆးကို ေန႔တိုင္းမွန္မွန္ နဲ႔ အခ်ိန္လဲ မွန္မွန္ေသာက္ဘို႔ အထူးသတိၾကီးရမယ္။
- Progestin-only implants အေရျပားေအာက္မွာ ထည့္ထားရတဲ့ အေခ်ာင္းမ်ိဳးသံုးႏိုင္တယ္။ ဥပမာ Norplant ျဖစ္တယ္။
- Contraceptive implant အေရျပားေအာက္မွာ ထည့္ထားရတဲ့ ေဟာ္မုန္းပါ ေဆးေခ်ာင္းထည့္နည္း Norplant and Jadelle (Norplant II), Implanon, Sino-implant (II) marketed as (Zarin, Femplant and Trust), Nexplanon ေတြကို သံုးႏိုင္တယ္။
- Barrier methods အဖံုး-အကာ-အစြပ္နည္းေတြထဲက Condom (ကြန္ဒြမ္) က ပိုအဆင္ေျပႏိုင္တယ္။
- Intrauterine devices (IUD) သားအိမ္ထဲ (ေကာပါး-တီ) ထည့္နည္းမွာ ဘာေဟာ္မုန္းမွ မပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို သက္ေရာက္မႈ မရွိပါ။
- Intrauterine system (IUS), IUD with progestogen, IntraUterine Contraceptive (IUC) လို႔ ေခၚတာက သားအိမ္အဝမွာ (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးထဲသာ ပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို မသက္ေရာက္ေစဘူး။
- Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္) နည္းကေတာ့ ကေလးေမြးျပီးစမွာ အရြယ္အစား ရင္စားျပန္မရေသးလို႔ အေနမေတာ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
- NuvaRing ထဲမွာလဲ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းမယ္။
- Contraceptive patch = Transdermal patch (Evra, Ortho Evra) ထဲမွာ Estrogen နဲ႔ Progestin hormones ေတြပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ