FSH ေဖၚလီကူလာ ေဟာ္မုန္း

ကၽြန္မ အသက္ ၃၈ နွစ္ရွိပါျပီ။ ၂၉ ႏွစ္မွာအိမ္ေထာင္က်ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆးလံုးဝ မသံုးစြဲခဲ့ဘူးပါရွင့္။ ၂ဝဝ၈ မွာ ႕႕႕႕႕ မွာေက်ာင္းလာတက္ပါတယ္။ ေယာက်္ားကေတာ့ အလုပ္လုပ္ေပါ့။ ၂ဝဝ၈ ေနာက္ပိုင္းကစျပီး ရာသီက မမွန္ေတာ့ပါဘူး။ ရာသီလာျပီး ခင္ပြန္းနဲ အတူျပန္ေနရင္ ေသြးျပန္နဲနဲဆင္းျခင္ပါတယ္။ ျပီးရင္ရာသီက ၃ လေလာက္ ေပ်ာက္ပါတယ္။ ဒါနဲ ့ရန္ကုန္ျပန္ျပီး specialist နဲ ့ျပေတာ့ေမြးလမ္းေႀကာင္းမွာ အဖုေလးလို ရွိလို႔ ေသြးဆင္းတယ္ ေျပာျပီးေတာ့ D+ C လုပ္ေပးပါတယ္။ ဒါျပီး ၆ လေလာက္ ရာသီမွန္ပါတယ္။ ဆရာေရ ေပ်ာက္ ၆ လ လာ ၂ လေပါ့ဆရာ။ ေဟာ္မုန္းစစ္ႀကည္ ့ေတာ့ FSH ကျမင့္ေနပါတယ္။
ဆရာဝန္က ဘာမွမေျပာေတာ့ ေႀကာက္ရေကာင္းမွန္း မသိခဲ့ပါဘူး။ 72 ကီလိုေလာက္ ရွိေတာ့ ဝိတ္ေလ်ာ့ရမယ္ဆိုျပီး ဒီလုိနဲ႔ပဲျပီးျပီးေျပာက္ေျပာက္ ေနျပန္ပါေရာ။ ရာသီက ေဆးမေသာက္ရင္ မလာသေလာက္ပါပဲ။ ၂ဝ၁၁ (၁၁)ပိုင္း ျမန္မာျပည္မွာ ေဟာ္မုန္းစစ္ျပန္ေရာ FSH ကေတာ့ အရင္ေလာက္ပဲ ျမင့္ေနပါတယ္။ ၂ဝ၁၂ ဇြန္လမွာေတာ ့႕႕႕႕႕ ကို သြားျပေတာ့ ဆရာဝန္က ေသြးဆံုးတာျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာနဲ႔ ေတာ္ေတာ္လန္႔ျပီး စိတ္မေကာင္းျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကၽြန္မအသက္က (၃၅) ပါ။ မ်ိဳးရိုးလည္းမရွိပါပဲ ေသြးဆံုးသြားပါတယ္။ အခ်ိန္ရွိတုန္း မ်ိဳးဥအလွဴရွင္နဲ႔ ကေလးတစ္ေယာက္ေလာက္ ႀကိဳးစားၾကည္ ့ရမလား ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။ သားအိမ္ အေျခအေန ေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ကၽြန္မေမးျခင္တာက ကၽြန္မအေနအထားနဲ႔ ၾကိဳးစားခြင့္ ရွိႏုိင္အံုးမလား ဆိုတာပါ။ ေငြအလြန္သံုးရမဲ့ အေျခအေနဆိုေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို သိခ်င္လို႔ပါဆရာ။ ကၽြန္မတို႔လို ျပည္ပေန အလုပ္သမားမ်ား အတြက္ေတာ့ ဆရာ့ရဲ့ ေဆးစာမ်ားက အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ပါရွင့္။ ဆရာက်န္းမာျပီး မိသားစုနဲ႔ ဆက္လက္ ေပ်ာ္ရႊင္ေအာင္ျမင္ေစရန္ ဆုေတာင္းလ်ွက္။

Follicle-stimulating hormone (FSH) ဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးေတြ မ်ိဳးဥအိမ္ထဲက (ေဖၚလီကယ္) ကို ႏိႈးဆြေပးတဲ့ ေဟာ္မုန္း ျဖစ္တယ္။ သူထြက္ေအာင္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာရွိတဲ့ (ပစ္က်ဴထရီ) အိတ္ကေနထုတ္တဲ့ (ဂိုနာဒိုထေရာ္ဖင္) ကလုပ္ေပးတယ္။ FSH ကေန ဖြံ႔ထြားမႈ၊ ၾကီးထြားမႈနဲ႔ အပ်ိဳျဖစ္စရာသီလာေစေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ FSH နဲ႔ luteinizing hormone (LH) ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးဟာ မ်ိဳးပြါးျခင္းအလုပ္မွာ အလြန္အေရးပါၾကတယ္။

မိန္းမေတြမွာသာမက ေယာက္်ားေတြမွာလဲ germ cells ေခၚတဲ့ မ်ိဳးပြါးဆဲလ္ေတြကို ၾကီးထြားေစဘို႔လုပ္ပါတယ္။

မိန္းမေတြမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ထဲက ေဖၚလီကယ္ကို ၾကီးထြားမႈကို အစပ်ိဳးေပးတယ္။ ရာသီျဖစ္စဥ္ထဲက (ေဖၚလီကယ္) အဆင့္မွာ သူက နည္းသြားျပီး၊ (လူတီရယ္) အဆင့္အဆံုးမွာ နဲနဲတက္လာတယ္။ ေနာက္တၾကိမ္ မ်ိဳးဥထြက္ဘို႔ စတင္ေတာ့မယ္။ ေသြးဆံုးကာနီးလာရင္ FSH level မ်ားလာျပီ။ သူ႔ေၾကာင့္ မ်ိဳးဥအိမ္ထဲက (ေဖၚလီကယ္) ေတြ ရင့္လာျပီး ၈-၁ဝ မီလီမီတာ ရွိလာခ်ိန္မွာ Estradiol (အီစထြာဒီေရာ) မ ေဟာ္မုန္းကို ထုတ္ေပးတယ္။ ေဖၚလီကယ္ေတြထဲက တခုထဲသာ ၁၈-၃ဝ မီလီမီတာအထိၾကီးတယ္။ သူကေန မ်ိဳးဥထုတ္ေပးမယ္။

ေယာက္်ားေတြမွာ ပဌမအဆင့္ spermatocytes သုက္ပိုးေတြကို ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္လာေအာင္လုပ္ေပးတယ္။ Sertoli cells (ဆာတိုရီ ဆဲလ္) ေတြကေန Androgen-binding proteins (အင္ဒရိုဂ်င္) ေပါင္းစပ္ေပးတဲ့ (ပရိုတင္း) ကို ထုတ္ေစတယ္။

High FSH levels အနည္း-အမ်ား
နည္းေနတာဟာ ငယ္ေသးလို႔၊ မ်ားေနတာဟာ အသက္ရလာလို႔ျဖစ္တယ္။ မိန္းမဆိုရင္ ေသြးဆံုးခ်င္လို႔ျဖစ္မယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ မ်ားေနရင္ အသက္ၾကီးလို႔၊ က်ားအေစ့မေကာင္းလို႔ (ထိခိုက္မိ၊ ေဆးေပး၊ အရက္စြဲ)၊ Klinefelter syndrome (ကလိုင္ဖယ္လ္တာ ဆင္ဒရုမ္း)၊ ေဟာ္မုန္းေဆးကုသမႈခံေနလို႔၊ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္ရွွိလို႔ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေယာက္်ားေလးငယ္နဲ႔ မိန္းကေလးငယ္ေတြမ်ာ မ်ားလာရင္ အရြယ္ေရာက္ေတာ့မွာမို႔ျဖစ္မယ္။

Premature menopause ေသြးဆံုးခ်ိန္မေရာက္ခင္မွာ နည္းေနရင္
Premature Ovarian Failure မ်ိဳးဥအိမ္ေစာျပီး အလုပ္မလုပ္ျခင္း၊
Premature Ovarian Aging မ်ိဳးဥအိမ္ ေစာျပီး ၾကီးရင့္ျခင္း၊
Gonadal dysgenesis, Turner syndrome (တားနား ဆင္ဒရုမ္း)၊
Castration မ်ိဳးဥအိမ္ေတြထုတ္ထားျခင္း၊
Swyer syndrome (ေဆြယား ဆင္ဒရုမ္း)၊
Klinefelter syndrome (ကလိုင္ဖယ္လ္တာ ဆင္ဒရုမ္း)၊

Low FSH levels နည္းေနရင္ Hypogonadism ဦးေႏွာက္ထဲက နည္းေနတဲ့ေရာဂါတခုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ subfertility and/or infertility မ်ိဳးပြါးဘို႔မျဖစ္ႏိုင္တာနဲ႔ အားနည္းတာျဖစ္ေနၾကမယ္။ ေယာက္်ားေတြဆိုရင္ သုက္ပိုးေတြ အေရအတြက္ နည္းေနမယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ နည္းေနရင္ ဦးေႏွာက္ထဲက ဂပစ္က်ဴထရီ) နဲ႔ (ဟိုက္ပိုသဲလ္မတ္တ္) ေနရာေတြမွာ ေရာဂါရွိေနလို႔။

မိန္းမေတြဆိုရင္
လူကပိန္လို႔၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်သြားလို႔၊ မ်ိဳးဥမထြက္လို႔၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနလို႔ ျဖစ္မယ္။
Polycystic Ovarian Syndrome မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္ေလးေတြအမ်ားၾကီးရွိေနျခင္း၊
Kallmann syndrome (ကယ္လ္မန္း ဆင္ဒရုမ္း)၊
Hypothalamic suppression (ဟိုက္ပိုသဲလမစ္) အားနည္းျခင္း၊
Hypopituitarism (ပစ္က်ဴထရီ) အားနည္းျခင္း၊
Hyperprolactinemia (ပရိုလက္တင္) မ်ားေနျခင္း၊
Gonadotropin deficiency (ဂိုနာဒိုထေရာဖင္) နည္းျခင္း၊
Gonadal suppression therapy ေဆးေတြေပးျခင္း။

Use as therapy ေဆးကုရာမွာသံုးျခင္း
Infertility therapy ကေလးမရႏိုင္ေသးသူေတြကိုေပးႏိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ IVF နည္းနဲ႔ ကေလးရေအာင္ လုပ္တဲ့အခါ သံုးတယ္။

FSH blood test ေသြးစစ္ရင္ -
(၁) Male ေယာက္်ား
လူပ်ိဳမတိုင္ခင္ 0 - 5.0 mIU/ml
လူပ်ိဳေပါက္ 0.3 - 10.0 mIU/ml
အရြယ္ေရာက္ 1.5 - 12.4 mIU/ml
(၂) Female မိန္းမ
အပ်ိဳမျဖစ္ခင္ 0 - 4.0 mIU/ml
အပ်ိဳေပါက္ 0.3 - 10.0 mIU/ml
အရြယ္ေရာက္ျပီး ေသြးမဆံုးခင္ 4.7 - 21.5 mIU/ml
ေသြးဆံုးျပီး 25.8 - 134.8 mIU/ml

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၆-၃-၂ဝ၁၄

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...