Asthma (2) ပန္းနာ (၂)
ေနာက္ဆံုး ကေလးလာေမြးတဲ့ လူနာက ဒုတိယ ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္ထား သူ ျဖစ္တယ္။ အဆင့္ ၁ လို႔ သတ္ မွတ္တဲ့ ဗိုက္စနာ တာကေန သားအိမ္အဝ အျပည့္က်ယ္တဲ့အထိ ပံုမွန္အတိုင္း တိုးတက္မႈေတြ ရွိတယ္။ ဒုတိယအဆင့္မွာေတာ့ ၾကာလို႔ ညွပ္ဆြဲ ေမြးေပးရတယ္။ ခ်က္ၾကိဳးက လည္ပင္း ပတ္ေနတယ္။ ေခါင္းဖြါးျပီး ေတာ့ ပခံုးႏွစ္ဘက္က တျပိဳင္နက္ ထြက္တာမို႔ ေမြးလမ္းေၾကာင္း စုပ္ျပဲျပီး၊ ျပန္ခ်ဳပ္ေပးရတယ္။ မခ်ဳပ္ခင္ ကေလးက ခ်က္ခ်င္း အသက္မရွဴလို႔ ဆရာဝန္က လုပ္ေပးရ၊ တတိယအဆင့္ အခ်င္း ခ်ရတာလဲ အကူ-ဆရာမက ေကာင္းေကာင္း လုပ္ေပးလိုက္တယ္။ ဒီအထိဟာ ျပႆနာ မေခၚပါ။ကေလးကို အေလးခ်ိန္တာ၊ ေခါင္းပတ္ တိုင္းတာေတြလုပ္၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထိုး-တိုက္ေနတံုး ကေလး အေမဆီက ေခ်ာင္းဆိုးသံ ၾကားလာရတယ္။ မသကၤာလို႔ သြားၾကည့္ရ ေမးရတယ္။ လူနာ ကိုယ္ပူလာ တယ္။ အဖ်ားလဲတိုင္းျပီး Hives အင္ျပင္ထြက္တာ ေခၚၾကတဲ့ အနီပိန္႔ေတြ မ်က္ႏွာမွာ ေပၚလာတယ္။ စား ေဆးေရာ ထိုးေဆးပါ လုပ္ေပးလိုက္တယ္။
ေခ်ာင္းဆိုတာ တမ်ိဳးျဖစ္လာျပီ။ အရင္က ပန္းနာ ရွိ-မရွိ အတိအက် ေမးမရဘူး။ ေခ်ာင္းေတာ့ ဆိုးတတ္ တယ္လို႔သာ သူ႔ ခင္ပြန္းက ေျပာတယ္။ ခဏေနေတာ့ အသက္ရွဴသံ ေျပာင္းလာတာ နားၾကပ္နဲ႔ ၾကားရျပီ။
ခ်က္ခ်င္း စားေဆး အေသာက္ခိုင္းျပီး ထိုးေဆးလဲ အျပင္ခိုင္းတယ္။ ေဆးမထိုးခင္ BP ေသြးဖိအား တိုင္း တာ မမ်ား-မနည္းဘူး။ ကံေကာင္းတယ္။ ဒါနဲ႔ ေဆးတဝက္ကို အေရျပားေအာက္မွာ အကူ-ဆရာမေယာက္ က ထိုးေပးလိုက္တယ္။ လူနာခံစားေနရခ်ိန္ ဆရာဝန္မွာ Pulmonary oedema ေခၚတဲ့ အသက္ကုိ ရန္ရွာ ႏိုင္တဲ့ ရုတ္တရက္ အဆုပ္ေရာင္တာ ဟုတ္-မဟုတ္ အသဲအသန္ စစ္ေဆးရ၊ စဥ္းစားရတယ္။ ျဖစ္ရင္ ကုဘို႔လဲ ျပင္ထားရေသးတယ္။
၅ မိနစ္ ပိုဆိုးမလာဘူး။ ၁ဝ မိနစ္ သက္သာလာျပီ။ ၁၅ မိနစ္ အနီပိန္႔ေတြလဲ မရွိ၊ ေခ်ာင္းလဲ မဆိုးေတာ့ပါ။ ေဆးတဝက္ က်န္ေသးတဲ့ ေဆးထိုးပိုက္ကို ျပန္ျဖဳခိုင္းလိုက္ျပီ။ လူနာ အိပ္ခ်င္လာတယ္။ မေအနဲ႔ ကေလး ဓါတ္ပံုရိုက္ေတာ့ မေအက မ်က္စိ မဖြင့္ႏိုင္လို႔ ဒီအတိုင္း ရိုက္လိုက္ရတယ္။
ပန္းနာနဲ႔ (အလာဂ်ီ) ဆက္ေနတယ္။ သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ပန္းနာ ျဖစ္ေစတဲ့ တရားခံစားရင္းမွာ Pollen ပန္းဝတ္မံႈက ထိပ္မွာ ရွိတယ္။ ေဒလီမွာေတာ့ ပန္းဆိုတာ ေမႊးတာ မရွိပါ။ ပန္းေရာင္းရင္လဲ ပလပ္စတစ္နဲ႔ အုပ္ထားေသးတယ္။
ေဒလီမွာ ျမန္မာျပည္က ဒုကၡသည္ေတြ (ဆရာဝန္လဲပါတယ္) ေနၾကရတာက ပါတ္ဝန္းက်င္က သိပ္ညစ္ ညမ္းတယ္။ အနံ႔အသက္ ဆိုတာ ေျပာမေနနဲ႔။ ေရာဂါ တရားခံစာရင္း လုပ္ေပးရရင္ အမိႈက္ပံု အထက္မွာ ဘာမွ မရွိႏိုင္ဘူး။
ေမြးလူနာရဲ႕ ေယာက္်ားဟာ အရင္ေန႔ကဘဲ ပန္းနာထလို႔ ေဆးထိုးေပးရေသးသူ ျဖစ္တယ္။ ေမြးတဲ့ သမီး ေလး ပန္းနာမျဖစ္ပါေစနဲ႔လို႔ ဆရာဝန္က ဆုေတာင္းပါတယ္။ ပတ္ဝန္းက်င္ သန္႔တဲ့တိုင္းျပည္ကိုလဲ ျမန္ျမန္ သြားႏိုင္ၾကပါေစ။
Asthma Facts and Figures ပန္းနာ အခ်က္အလက္နဲ႔ ကိန္းဂဏန္းမ်ား
သုေတသနလုပ္သူေတြ ေနာက္ ဆံုး ေတြ႔ရွိထားတာက ပန္းနာဟာ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ ဆက္စပ္ႏိုင္တယ္။ ပန္းနာရွိသူ အသားမဲေတြမွာ ၂၅% အဲဒီ မ်ိဳးဗီဇကို ေတြ႔ရျပီး၊ အသားျဖဴေတြမွာေတာ့ ၅% သာ ေတြ႔ရတယ္။
ပန္းနာ ဆိုတာ ဘာလဲ
အသက္ရွဴလမ္းက ေလအရွဴ-အထုတ္လုပ္တဲ့ ေလျပြန္ေတြ ရုတ္တရက္ က်ဥ္းလာ၊ ေရာင္လာရာကေန အခြ်ဲရည္ပါ ထြက္လာျပီး အသက္ရွဴ ခက္လာ၊ ၾကပ္လာတာ ျဖစ္တယ္။ စီစီနဲ႔ အသံမ်ိဳး ၾကားရမယ္၊ ေခ်ာင္း ဆိုးမယ္၊ အသက္ရွဴၾကပ္မယ္။ အသက္အႏၲရာယ္ပါ ထိပါးႏိုင္တယ္။
ဘာလို႔ ျဖစ္ရသလဲ၊
မ်ိဳးဗီဇ နဲ႔ ပါတ္ဝန္းက်င္ အေျခခံေတြ ေပါင္းစပ္ရာကေန ျဖစ္ေစတယ္။ ပါတ္ဝန္းက်င္ ဆိုတာေတြထဲမွာ -
• Pollen ပန္းဝတ္မံႈ၊
• Animal dander တိရစၧာန္ေတြကလာတဲ့ အမံႈအမႊား၊
• Mold မိႈ၊
• Cockroaches ပိုးဟပ္၊
• Dust mites ေလွးေကာင္၊ မႊားေကာင္၊
• Air pollutants such as smoke ေလထဲက မီးခိုး စတဲ့ အခိုးအေငြ႔ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။
Statistics about Asthma ပန္းနာ ကိန္းဂဏန္းမ်ား
• ၂ဝဝ၄ စာရင္းေတြအရ တကမာၻလံုးမွာ ပန္းနာျဖစ္သူ သန္းေပါင္း ၃ဝဝ ရွိတယ္။
• ၂ဝဝ၇ စာရင္းဇယားေတြအရ အေမရိကားမွာ ၃၄ သန္းရွိတယ္။ ၉ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့သ ေဘာ ျဖစ္တယ္။
• မိန္းကေလး-အမ်ိဳးသမီးေတြက ေယာက်္ားသားေတြထက္ ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ေအာက္ေတြမွာ လူၾကီးေတြထက္ ပိုမ်ားတယ္။
• အသားမဲေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ Blacks အသားမဲ = ၁ဝ႕၂%၊ Caucasians အသားျဖဴ = ၇႕၆% နဲ႔ Hispanics အသားညို-ဝါေတြမွာ ၆႕၈%။
Treatment Options for Asthma ေဆးကုနည္းေတြ
• Daily use of inhaled corticosteroids (Flovent, Pulmocort and Asmanex) ေန႔တိုင္း စတီရြိဳက္ ရွဴေဆး၊ ေရာင္ရမ္းတာကို သက္သာေစဘို႔ ျဖစ္တယ္။
• Oral bronchodilator medications (Theophylline) မၾကာမၾကာ ျဖစ္သူေတြအတြက္ ေလျပြန္က်ယ္ စားေဆး၊
• Oral medications (Singulair, Accolate and Zyflo) ရုတ္တရက္ ၾကပ္လာတာကို ကာကြယ္ဘို႔ စားေဆး၊
• Ipratropium (Atrovent) inhaler ရုတ္ရက္ျဖစ္တာ ခ်က္ခ်င္းသက္သာဘို႔ ရွဴေဆး၊
• Bronchodilator inhaler (1. Beta-agonists, 2. Anticholinergics, 3. Theophylline) ၾကပ္တာ ဆိုးလာရင္ သံုးရတဲ့ ရွဴေဆး၊
o Short-Acting Bronchodilator Inhalers ရက္တိုသံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Albuterol (Proventil HFA, Ventolin HFA, AccuNeb), Alupent (Metaproterenol), Combivent (Beta-agonist + anticholinergic), DuoNeb (Beta-agonist + anticholinergic), Maxair, Xopenex
o Long-Acting Bronchodilator Asthma Inhalers ရက္ရွည္သံုး ေလျပြန္က်ယ္ ရွဴေဆး = Advair and Symbicort (Beta-agonist bronchodilator + Inhaled steroid), Serevent (Aalmeterol), Foradil (Formoterol), Perforomist (formoterol solution for nebulizers)
• Asthma (1) ပန္းနာ (၁)
http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2009/05/asthma.html
Dr. တင့္ေဆြ