Edema ကိုယ္ေရာင္ျခင္း...
အမ်ိဳးသမီးက ခဏခဏေရာင္တတ္လို႔ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါအေၾကာင္း ေရးေပးပါဗ်ာ။
ဆင္ေျခေထာက္အေၾကာင္း ၂ ပုဒ္ေရးျပီးပါျပီး။ ေမးတဲ့သူရဲ႕ဇနီးက ခဏခဏျဖစ္တာဆိုေတာ့ ဆင္ေျခ ေထာက္နဲ႔မတူပါ။ ကိုယ္ေရာင္ျခင္းအေၾကာင္းသာ ေရးပါရေစ။
ကိုယ္ေရာင္တာကို အေမရိကန္စာလံုးေပါင္း Edema နဲ႔ အဂၤလိပ္စာလံုးေပါင္း Oedema လို႔ေခၚတယ္။ ရိုးရိုး အဂၤလိပ္စာနဲ႔ Swelling ျဖစ္တယ္။ အရင္က Dropsy or Hydropsy လို႔ေခၚခဲ့တယ္။ တကိုယ္လံုးမွာ ျဖစ္ႏိုင္ တယ္။ ေရ-အရည္ေတြက မလိုအပ္ဘဲ ေအာင္း-ေဖါင္းေနတာျဖစ္တယ္။ အေရျပားမွာေရာင္ေနရင္ အရိုးေန ရာေပၚမွာ ခဏေလးဖိထားျပီး ျပန္လႊတ္လိုက္ရင္ ခြက္ေနတာကို ေတြ႔ရမယ္။ Pitting edema ေခၚမယ္။ Non-pitting edema ႏွိပ္ၾကည့္တဲ့အခါ ခြက္ဝင္မသြားတဲ့ေရာင္ျခင္းကို Lymphedema, Lipedema, Myxedema ေတြမွာ ေတြ႔ရမယ္။ ဥပမာ ဆင္ေျခေထာက္ ေရာဂါ။ ေျခေထာက္ေရာင္တာက ေသြးခဲပိတ္ တာ၊ ေသြးျပန္ေၾကာေဖါင္းတာ၊ အက်ိတ္-ကင္ဆာ၊ မလႈပ္မရွား အၾကာၾကီး ရပ္ေနတာ၊ ပူတဲ့ရာသီဥတု၊ အျမင့္တက္တာ၊ အပူေလာင္ျခင္းေတြကေန ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ျမန္မာလို ေရာင္တယ္ဆိုတာမွာ ေဆးပညာအရ ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။ Edema ေဖါင္းျပီးေရာင္ေနတာနဲ႔ Inflammation ပိုးဝင္လို႔ ေရာင္တာ။ လက္ခုပ္တီးရင္ လက္ဝါးေတြ ေရာင္တယ္။ ဒီလို ဒဏ္ေၾကာင့္၊ ပိုးေၾကာင့္ေရာင္တာမွာ ေဖါင္းျပီးေရာင္တာလဲ တြဲျဖစ္ပါတယ္။
ကိုယ္ေရာင္ျခင္း ျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြကေတာ့ -
• အာဟာရ (ပရိုတင္း) မျပည့္ဝလို႔ျဖစ္တာကို Kwashiorkor ေခၚတယ္။
• မ်က္ႏွာေမွာက္အိပ္ေနတာၾကာလို႔ မ်က္လံုးတဝိႈက္ေရာင္တာလဲျဖစ္တယ္။
• အင္းဆက္ေကာင္ေတြ ကိုက္တာကေနေရာင္မယ္။
• ႏွလံုးေရာဂါဆိုးလာရင္ Pulmonary edema အဆုပ္ေရာင္တာ၊ Pleural effusions အဆုပ္ထဲအရည္ ေအာင္းတာ၊ Ascites ေရဖ်င္း၊ Peripheral edema အဖ်ားေနရာ (ေျခ-လက္) ေရာင္တာေတြ ဆက္ျဖစ္ႏိုင္ တယ္။
• Parvovirus B19 infection ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဝင္တာကေနလဲ တကိုယ္လံုးေရာင္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
• Nephrotic syndrome ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါမွာလဲ ကိုယ္ေရာင္တယ္။ ဆီးစစ္ရင္ Proteinuria ဆီးထဲမွာ အနည္ပါေနမယ္။ ေသြးစစ္ရင္ Plasma protein နည္းေနမယ္။
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္လဲ အနည္းနဲ႔အမ်ားေရာင္မယ္။ ေျခေထာက္မွာသာေရာင္တယ္။ ေရာင္တာ + ဆီး အနည္ပါတာ + ေသြးဖိအားတက္တာျဖစ္ေနရင္ ကိုယ္ဝန္ ေသြးဆိပ္တက္တာလို႔ ေခၚတယ္။
• Tendinitis အရြတ္ေရာင္တာနဲ႔ Pancreatitis သရက္ရြက္ေရာင္တာကေနလဲ ေရာင္တယ္။
• မ်က္စိေရတိမ္ျဖစ္လို႔၊ မ်က္စိနာလို႔၊ ခြဲစိတ္လို႔ကေန မ်က္ၾကည္လႊာေရာင္မယ္။
• မတည့္တာနဲ႔ထိရာကေန အေရျပားေရာင္မယ္။
• နာတာရွည္ အဆုပ္ေရာဂါ၊
• လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ၊
• အသဲေရာဂါ၊
• Corticosteroids စတီရြိဳက္ေဆး၊ ေသြးတိုးက်ေဆး၊ ကိုယ္ဝန္တားေဆး၊
• ဘာလို႔ေရာင္တာ မသိတဲ့အမ်ိဳးအစားလဲရွိေသးပါတယ္။
• Cerebral edema ဦးေႏွာက္ေရာင္တာ အေရးၾကီးတယ္။ ထိခိုက္မိလို႔ျဖစ္ျဖစ္ ဦးေႏွာက္ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္ ျဖစ္ ဦးေႏွာက္ေရာင္ႏိုင္တယ္။
• Pulmonary edema အဆုပ္ေရာင္တာ ခ်က္ခ်င္းေဆးကုသဘို႔လိုတယ္။ အဆုပ္ေရာဂါမဟုတ္ဘဲ ေဆးမ တည့္လို႔၊ (အလာဂ်ီ) ရလို႔ (ေရွာ့ခ္) ျဖစ္ရာကေန ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
ကုသရာမွာ ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကို အဓိကကုသရမယ္။ ကိုယ္တိုင္လုပ္ႏိုင္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ေရာင္တဲ့ ေနရာကို ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ ျမွင့္ထားသင့္တယ္။ ဆိုဒီယမ္ (ဆား၊ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ငန္ျပာရည္၊ ဟင္းခ်ိဳမံႈ႔) မတည့္ပါ။ ေခတ္ေပၚ အသင့္ဝယ္စားလို႔ရတဲ့ သြားရည္စာေတြမွာ ဆားမ်ားတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်ပါ၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ၊
Diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆးကို အမ်ားဆံုးသံုးရတယ္။ ဆီးလမ္းပိုးဝင္လို႔ ဆီးခဏခဏသြားရျပီး ေနာက္ ပိုင္း ဆီးနည္းလို႔ ေသာက္မရင္ ပိုဆိုးမယ္။ ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ဆီးသြားရလို႔ (ပိုတက္ဆီ ယမ္) နည္းျပီး ၾကြက္သားေတြ မလႈပ္ခ်င္ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ (ပိုတက္ဆီယမ္) ေဆးပါေပးရတတ္တယ္။ အုန္းရည္ေသာက္ခိုင္းတယ္။ လိမ္ေမာ္သီး၊ ငွက္ေပ်ာသီးစားခိုင္းတယ္။ ေနာက္ေပၚဆီးသြားေစတဲ့ေဆးေတြ က (ပိုတက္ဆီယမ္) မနည္းတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ