Pregnancy and Placenta praevia အခ်င္းေနရာ အေရးၾကီးပါတယ္
(၁) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနစဥ္ အခ်င္းေအာက္ေရာက္ေနလို႔ ျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ျပႆနာေတြကို သိခ်င္ပါတယ္။ အခု သမီး ကိုယ္ဝန္ ၁၄ ပါတ္ ရွိေနပါၿပီ။
(၂) အသက္က ၃၄ ပါ။ အခုေဆးရံုမွာပါ။ အရင္က ၂ဝဝ၂မွာခြဲစိတ္ၿပီးေမြးဖြားခဲ့ၿပီးသားပါ။ယခု ဒုတိယအႀကိမ္ပါ။ ခက္ေနတာက ႕႕႕႕႕ မွာ ေရာက္ရိွေနျခင္းပါ။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံမဟုတ္တဲ့အတြက္ အားငယ္ရပါတယ္။ ဘာသာစကား ကြၽမ္းက်င္ေပမဲ့လည္း ေဆးပညာနဲ႔ၾက အလွမ္းေဝးပါတယ္။
အခုလို ေဒါက္တာ႐ွင္းျပမွနားလည္ရပါတယ္ေက်းဇူးပါ။ ဒါေပမဲ့ဆိုးရိမ္ရပါ။ သလား႐ွင္။ ကေလးေရာ ဘာထိခိုက္မႈမ်ိဳးျဖစ္ႏိူင္ပါသလဲ။ ခြဲေမြးရမွာပါ။ Type 4 ပါ။ ကိုယ္ဝန္စရိွထဲက အခ်င္းေအာက္မွာဆိုတာ သိခဲ့ရၿပီးပါၿပီး ဂ႐ုစိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၃၃ ပတ္မွာေသြးဆင္းလို႔ ေဆးရံု တက္ရပါတယ္။ အခု ၃၅ ပတ္နဲ႔ ၄ ရက္ရိွပါၿပီ။ ႕႕႕႕႕ ရက္ေန႔ ခြဲရမွာပါ။ အစိုးရေဆးရံုဆိုေတာ့ အစစအရာရာဂ႐ုဆိုက္ပါတယ္။ ေသြးလည္းအရမ္းလိုမွာဆိုၿပီး ျပင္ဆင္ထားၿပီးပါၿပီ။ ခက္တာကဘာသာစကားပါ။ ေဆးပညာက ကိုယ္နဲ႔အစိမ္းဆိုေတာ့ သူတို႔႐ွင္းျပေပမဲ့ အကုန္နားမလည္ႏိူင္ဘူး။ ေဒါက္တာကို အမ်ားႀကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ကေလးနဲ႔ မိခင္ရဲ႕အေျခအေန ေဒါက္တာရဲ႕ထင္ျမင္ခ်က္ကိုသိျခင္လို႔ပါ။ အခုေလာေလာဆယ္ေတာ့ေသြးမဆင္းေတာ့ပါ။ ၂ ခါတိတိဆင္းခဲ့ပါတယ္။ နည္းနည္းေလးပါ။ ဒါေပမဲ့ ေခ်ာကလက္ေရာင္ေပါ့။
Type IV ဆိုတာ Placenta previa အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ အဆင့္ (၄) ကိုေျပာတာျဖစ္မယ္။ အခ်င္းက သားအိမ္အဝ အတြင္းေပါက္ကို ဖံုးေနတာျဖစ္တယ္။ ခြဲေမြးမွသာရမယ္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ အခ်င္းဘယ္ေနရာရွိသလဲဆိုတာ အေရးၾကီးပါတယ္။ ပံုမွန္က အခ်င္းဟာ သားအိမ္ရဲ႕ အေပၚပိုင္းမွာသာ ရွိရမယ္။ အေပၚဆိုရင္ ေရွ႕-ေနာက္-ထိပ္-ဘယ္-ညာ ဘယ္မွာရွိရွိ ပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ ေအာက္ပိုင္းဆိုတာ သားအိမ္အဝနဲ႔ နီးတဲ့အပိုင္းကိုေခၚတယ္။ သားအိမ္ေအာက္ပိုင္းက အေရးၾကီးတယ္။ LSCS ဗိုက္ခြဲျပီး ကေလး ေမြးရရင္ အဲဒီေနရာမွာသာ ကန္႔လန္႔ျဖတ္ခြဲရတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၂၅ဝ မွာ ၁ ေယာက္ရွိႏိုင္တယ္။
“အခ်င္းေနရာလြဲေနတယ္”၊ “အခ်င္းေအာက္က်ေနတယ္” လို႔ေခၚေပမဲ့ အမွန္က “အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ေနတယ္” လို႔ ေခၚတယ္။ အခ်င္းက ကေလးေရွ႕မွာ ေရာက္တာကို ေျပာတာပါ။ မီးဖြါးတဲ့အခါ ေရွ႕ေရာက္ေနတာက အရင္ထြက္ရလို႔ အခ်င္းမထြက္ဘဲ ကေလးကမထြက္ႏိုင္ဘူး။ အခ်င္းက သားအိမ္အတြင္းနံရံကေန ကြာတာနဲ႔ ကေလးဆီ ေသြးေရာက္တာ နည္းနည္းလာျပီး ကေလးဒုကၡေရာက္မယ္။
Antepartum haemorrhage (APH) မေမြးမီ ေသြးဆင္းျခင္း
ကိုယ္ဝန္ႏုတံုး ေသြးဆင္းရင္ Abortion/Miscarriage ကိုယ္ဝန္ပ်က္မလား စိုးရိမ္ရတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရင့္လာမွ ေသြးဆင္းရင္ အခ်င္းမွာ ျပႆနာရွိလို႔ ျဖစ္မယ္။ အခ်င္းျပႆနာမွာ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ (၁) Placental abruption သားအိမ္တြင္းမွာ အခ်င္းကြာျခင္း နဲ႔ (၂) Placental Previa အခ်င္း ေရွ႕ေရာက္ျဖစ္ျခင္း။
အခ်င္းက ကိုယ္ဝန္ ၁၆ ပါတ္မွာ သားအိမ္ အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္ရဲ႕ ၂၅-၅ဝ% ကို ေနရာယူထားတယ္။ တတိယ ၃ လပါတ္ထဲ ေရာက္ရင္ သားအိမ္-ေအာက္ပိုင္း Lower uterine segment ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အတြင္းမ်က္ႏွာေနရာ ပိုက်ယ္လာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သားအိမ္အဝနဲ႔ေဝးတာ ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိတယ္။ ကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ေျပာရရင္ ဒုတိယ ၃ လထဲမွာ အဆင့္ (၃) လံုးလံုး ပိတ္ေနသူေတြထဲက ၉ဝ%၊ နဲနဲသာပိတ္ေနသူေတြထဲက ၉၅% ေတြဟာ သူ႔အလိုလို အေျခအေန ေကာင္းလာႏိုင္တယ္။ အခ်င္းေနရာ ေျပာင္းတာမဟုတ္ပါ။ သာအိမ္ အတြင္းမ်က္ႏွာျပင္ က်ယ္လာတာလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ျဖစ္ရသူေတြထဲမွာ -
- အသက္ၾကီးသူ၊ ငယ္လြန္းသူေတြကိုလဲ ထည့္ႏိုင္တယ္။
- ကေလးအေမြးမ်ားသူ၊
- အမႊာျဖစ္လို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ Erythroblastosis ျဖစ္လို႔ အခ်င္းအရြယ္ သိပ္ၾကီးေနသူ၊
- အရင္ကလဲ LSCS သားအိမ္ကိုခြဲစိတ္ခံရဘူးသူ၊ D and C သားအိမ္ျခစ္ဘူးသူေတြ ပါေနတယ္။
သတိထားစရာတခုရွိတယ္။ ကေလးမီးဖြါးေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဗုိက္နာေနရင္းနဲ႔ ေသြးဆင္းတာက ပံုမွန္ပါ။ ဒါေပမဲ့ Blood + Mucus ေသြးနဲ႔ အက်ိအခြ်ဲ ေရာဆင္းတာကို Show ေခၚတယ္။ APH ျဖစ္လို႔ ေသြးက နီနီရဲရဲ၊ ဗိုက္လဲမနာဘဲ ဆင္းတယ္။ ေန႔လည္ခင္းမွာ စဆင္းတာမ်ားတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၂၄ ပါတ္ ေက်ာ္သူေတြမွာ အဲလိုျဖစ္ရင္ အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ကို သံသယ ရွိရေတာ့မယ္။ ႏုေသးရင္ Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္စာရင္းထဲဝင္မယ္။
မေမြးမီ ေသြးဆင္းျခင္း ၃ ပံု ၁ ပံုမွာ အခ်င္းေရွ႕ေရာက္လို႔ ျဖစ္ရတယ္။ APH လို႔ လူနာမွတ္တမ္းမွာ ေရးထားျပီဆိုရင္ ဗိုက္ခြဲေမြးရမယ္လို႔ တန္းသိရတယ္။ မခြဲခင္မွာလဲ ေသြးဆင္းလို႔ ဂရုစိုက္ရတယ္။ ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ ေျပာမရပါ။ တၾကိမ္အဲလိုျဖစ္ေပမဲ့ ေနာက္ကိုယ္ဝန္မွာလဲ ဆက္ျဖစ္မယ္လို႔ မရွိပါ။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး ဗိုက္မနာဘဲ ေသြးနီနီရဲရဲ ဆင္းရင္ ဒါကိုသံသယရွိရမယ္။ ဆင္းကစ ေသြးကနည္းေပမဲ့ တေျဖးေျဖးမ်ားမ်ားလာမယ္။
ဗိုက္စမ္းရင္ ကေလးအေနအထားက ကန္႔လန္႔လိုျဖစ္ေနမယ္။ အခ်င္းေရွ႕ေရာက္လို႔ထင္ရင္ VE ေမြးလမ္းကို လက္နဲ႔ စမ္းတာမွာ အထူး သတိထားရတယ္။ စမ္းတဲ့လက္က သားအိမ္အဝမွာ ဘာရွိသလဲ ေသျခာေအာင္စမ္းရင္း ကပ္ေနတဲ့အခ်င္းကို စမ္းတဲ့လက္နဲ႔ ထိုးခြါေပးသလို ျဖစ္တတ္တယ္။ လုပ္မယ္ဆိုရင္လဲ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြ ရွိထားရမယ္။ ေသြးအမ်ားၾကီးဆင္းရင္ ေသြးသြင္းဘို႔၊ ခြဲစိတ္ခန္း ျပင္တင္ထားဘို႔လိုမယ္။
ေတာမွာ ဒါမွမဟုတ္ ခြဲစိတ္ကရိယာ မရွိတာမ်ိဳးၾကံဳရင္ ေမြးလမ္းကေန ေမြးေပးနည္းလဲ ၾကံဖန္ႏိုင္ပါေသးတယ္။ မေအကို ကယ္ဘို႔သာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်င္းက သားအိမ္အဝကို ဘယ္ေလာက္အထိဖံုးသလဲဆိုတာကို အမွတ္ေပးစနစ္ (၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄) နဲ႔ အဆင့္ ခြဲထားတယ္။ အမွတ္ (၁) နဲ႔ (၂) ဆိုရင္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ေမြးလို႔ရႏိုင္တယ္။ ဒီလိုအခ်င္းတည္ေနရာကို ကိုယ္ဝန္ ဒုတိယ ၃ လပိုင္းမွာ (အာလ္ထြာေဆာင္း) ရိုက္ျပီး သိႏိုင္တယ္။ ေစာရင္ မေသခ်ာေသးဘူး။ ဆီးအိမ္သိပ္တင္းေနရင္၊ သားအိမ္အလံုးက ခပ္ဆင္ဆင္တူေနရင္ (အာလ္ထြာေဆာင္း) ဖတ္တာကို လြဲေစႏိုင္တယ္။
(အာလ္ထြာေဆာင္း) အေျဖမွာ Low lying placenta အခ်င္းေအာက္ဖက္မွာ ရွိေနတယ္ဆိုရင္ မူမမွန္ ျဖစ္ေနတာပါ။ Emergency အေရးၾကီးတယ္။ ကေလးဟာ ကိုယ္ဝန္ ဘယ္အရြယ္ရေနေန ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ဖြါးလို႔ မရႏိုင္ပါ။ ကိုယ္ဝန္ ရင့္တာဆိုရင္ ေသျခာေပါက္ Caesarean section (LSCS) ဗိုက္ခြဲေမြးရတယ္။
အခ်င္းေရွ႕ေရာက္ဆိုတာ သိတာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကို လံုးဝနားေစရမယ္။ လိုမယ္ထင္ရင္ ေဆးရံုတင္ပါ။ လိုမယ္ဆိုတာ ကိုယ္ဝန္ အႏု-အရင့္၊ ကေလးအေျခအေနေတြ ၾကည့္ရမယ္။ ကေလးအဆုပ္ ရင့္သန္ေအာင္ Steroid (စတီရြိဳက္) ေဆး ထိုးရတတ္တယ္။ ေသြးဆင္းေနတာ မရပ္ရင္ေတာ့ ခြဲေပေတာ့။
ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာသလဲ
(၁) မိခင္ေလာင္း
မေမြးမီ ေသြးဆင္းျခင္း၊ အသက္ကိုရန္ရွာတဲ့အထိဆိုးတဲ့ ေသြးဆင္းျခင္း၊ မီးတြင္းပိုးဝင္တာ ပိုျဖစ္ျခင္း၊ ဗိုက္ခြဲေမြးရျခင္း၊ Placenta accreta အခ်င္း တင္ရွဴးေတြက သားအိမ္တစ္ရွဴးေတြနဲ႔ဆက္ေနျခင္း၊ PPH ေမြးျပီးေသြးသြန္ျခင္း ပိုျဖစ္ႏိုင္ျခင္း၊
(၂) ကေလး
အထဲမွာ ကေလးၾကီးထြားမႈ အားနည္းေစမယ္။ ၁၅% ျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ လမေစ့ဘဲေမြးျခင္း၊ ေသြးလံုေလာက္ေအာင္ မရလို႔ မေကာင္းတာ (ဆံုးသြားတာ) ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးရာပါခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ တျခားကေလးေတြထက္ ပိုမ်ားႏိုင္ေျခရွိတယ္။
ဘာေတြလုပ္ရမလဲ
လႈပ္ရွားမႈေတြ အတတ္ႏိုင္ဆံုးနည္းရမယ္။ အိပ္ယာထဲမွာနားပါ။ လိုအပ္ရင္ေဆးရံုတက္ပါ။ ကေလးအဆုပ္ေကာင္းေစအာင္ Antenatal corticosteroids စတီရြိဳက္ေဆး Betamethasone or Dexamethasone ထိုးေဆး လိုခ်င္လိုမယ္။ ေသြးသြင္းဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ မိခင္ေလာင္းရဲ႕ေသြးအုပ္စုက Rh-negative ျဖစ္ေနရင္ Rhogam ေဆးထိုးေပးမယ္။ Antibiotic ပိုးေသေဆးကို လိုရင္ေပးမယ္။ ကေလးေစာမေမြးေအာင္ Tocolytic medicines ေဆးအျဖစ္ Terbutaline, Indomethacin နဲ႔ Nifedipine ေဆးေတြ သံုးႏိုင္တယ္။ Magnesium sulfate ကို ေနာက္ပိုင္းသိပ္မသံုးေတာ့ပါ။ LSCS ဗိုက္ခြဲေမြးဘို႔ ျပင္ဆင္ထားပါ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၃-၈-၂ဝ၁၁
၁၁-၉-၂ဝ၁၃
၂ဝ-၂-၂ဝ၁၄