Abortion Pills ဖ်က္ေဆးေတြအေၾကာင္း
၂၂ ပါတ္ ကိုယ္ဝန္ကို ေဆးသံုးျပီးဖ်က္ဘို႔ နည္း (၃) မ်ိဳးရွိလာတယ္။ (၁) Misoprostol တမ်ိဳးထဲနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္နည္းကို ၁၉၇ဝ ေက်ာ္ကတည္းက သံုးေနခဲ့တယ္။ ဒိေနာက္မွာ (၂) Misoprostol + Mifepristone ဒါမွမဟုတ္ (၃) Misoprostol + Methotrexate ေဆး ၂ မ်ိဳးတြဲ သံုးလာတယ္။
၁။ Misoprostol (Cytotec) ေဆးသံုးနည္း
Cytotec, Citotec, Cyprostol, Arthrotec, Gymiso, Misotrol, Mibetec, Oxaprost, Prostokos နာမည္ေတြနဲ႔ ရတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ ဝယ္လို႔ရတယ္လို႔သိရတယ္။ (က) ၁၂ ပါတ္ အထိကိုယ္ဝန္ကို Misoprostol (Cytotec) တမ်ိဳးထဲနဲ႔ဖ်က္ျခင္း၊
- Misoprostol 800mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ဝ နာရီတခါ၊ ၆ နာရီတခါ၊ ၁၂ နာရီတခါ စုစုေပါင္း ၃ ခါထည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ -
- Misoprostol 800mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ၁၂ နာရီတခါ ေပါင္း ၃ ခါထည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ -
- Misoprostol 800mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ၂၄ နာရီတခါ ေပါင္း ၃ ခါ ထည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ -
- Misoprostol 800mcg ကို လွ်ာနဲ႔ ပါးေစာင္မွာ ၃ နာရီျခား ၃ ခါ ငံုထားပါ။
- ေမြးလမ္ေၾကာင္းကထည့္တာက ပါးစပ္ကေသာက္တာနဲ႔ ထိေရာက္မႈတူျပီး၊ ေဘးထြက္-ဆိုုးက်ိဳး ပိုနည္းတယ္။ ေလ့လာမႈ တခ်ိဳ႕အရ ပါးစပ္ကေသာက္တာဟာ ထိေရာက္မႈနည္းတယ္။ ေမြးလမ္းကထည့္ရင္ ေဆးျပားကို နဲနဲ စိုေအာင္အရင္လုပ္ပါ။ အတြင္းထိေရာက္ပါေစ။ ပါးစပ္ကေန အရင္ငံုထားတာ မိနစ္ ၃ဝ ေနလို႔မွ ေဆးက ေပ်ာ္မသြားရင္ေတာ့ မ်ိဳခ်ပါ။
- ၁၂ နာရီအတြင္း ၇ဝ% အကုန္ပ်က္က်တယ္။
- ၂၄ နာရီအတြင္း ၈ဝ% အကုန္ပ်က္က်တယ္။
- ၄၈ နာရီအတြင္း ၉၅% အကုန္ပ်က္က်တယ္။
- သားအိမ္ျခစ္စရာမလို၊ ဝယ္ရတာမခက္၊ ေစ်းသိပ္မၾကီး၊ သူ႔အလိုလို ပ်က္က်သလိုေန၊ ပ်မ္းမွ် ၉၃% ထိေရာက္မႈရွိ။
(ခ) ၁၃-၂၂ ပါတ္ အထိကိုယ္ဝန္ကို Misoprostol (Cytotec) တမ်ိဳးထဲနဲ႔ဖ်က္ျခင္း၊
- Misoprostol 400mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ၃ နာရီတခါ၊ ေပါင္း ၅ ခါထည့္ပါ။
(ဂ) ၂၃ ပါတ္ေက်ာ္ေနတဲ့ ကိုယ္ဝန္ကို
- Misoprostol (Cytotec) ေဆးကို NSAID အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အစာအိမ္နာအတြက္လဲ သံုးတယ္။
Cytotec ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးမ်ား = အန္၊ ေလတက္၊ ဝမ္းခ်ဳပ္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ရာသီလာစဥ္နာျခင္း၊ ရာသီမမွန္ျခင္း။
၂။ Misoprostol + Mifepristone နည္း • Mifepristone ကို RU-486 လို႔လဲေခၚတယ္။ Mifegyne လို႔လဲေခၚတယ္။ Mifeprex လို႔လဲေခၚတယ္။
• Antiprogestogen ကိုယ္ဝန္ ဆက္တည္တန္႔ဘို႔ အတြက္လိုအပ္တဲ့ (ပရိုဂ်က္စတိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းကို ဆန္႔က်င္တဲ့ေဆး ျဖစ္တယ္။
• Mifepristone ေဆးကို ပါးစပ္ကျဖစ္ျဖစ္ ေမြးလမ္းကျဖစ္ျဖစ္ေပးလို႔ရတယ္။ သားအိမ္နံရံ ပါးလာမယ္။ သားအိမ္ဝကို ေပ်ာ့ေစ၊ က်ယ္ေစတယ္။ အခ်င္း (ဆဲလ္) ေတြ အသစ္ျဖစ္မွာကို တားဆီးတယ္။ အခ်င္း ကြာက်လာမယ္။ သားအိမ္ကိုလည္း ပိုျပီးညွစ္လာေစတယ္။ အထဲကရွိတာကို အျပင္ထုတ္မယ္။
• Induced abortion ၄၉ ရက္အထိ ကိုယ္ဝန္ကို ဖ်က္ျခင္း (FDA အသိအမွတ္ျပဳနည္း)
- ပဌမေန႔။ Mifepristone (Mifeprex) 200 mg ၃ ျပားကို ပါးစပ္ကတျပိဳင္နက္တည္း ေသာက္ပါ။
- တတိယေန႔။ Misoprostol (Cytotec) 200 mcg ၂ ျပားကို ပါးစပ္ကတျပိဳင္နက္တည္း ေသာက္ပါ။
- ၁၄ ရက္အၾကာမွာ ဆရာဝန္ျပန္ျပပါ။ လိုအပ္ရင္ သားအိမ္ျခစ္ေပးမယ္။
• သားအိမ္ျခစ္စရာမလို၊ ဝယ္ရတာနဲနဲခက္၊ ေဆးေစ်းၾကီး၊ သူ႔အလိုလိုပ်က္က်သလိုေန၊ ၉၅% ထိေရာက္မႈရွိ။ ေဆးခန္းကို ၂ ၾကိမ္ျပရန္လို။ ေသြးဆင္းေနတာက Misoprostol (Cytotec) တမ်ိဳးထဲသံုးတာထက္ ပိုၾကာႏိုင္။
• ေမြးလမ္းက ေသြးဆင္းတာအတြက္လဲ သံုးတယ္။ အေရးေပၚတားေဆးအျဖစ္ Mifepristone 100 mg တလံုးထဲ ေသာက္ရတယ္။
3) Misoprostol + Methotrexate (M&M) ေဆး ၂ မ်ိဳးတြဲနည္း
• ၇ ပါတ္ (၄၉ ရက္) ကိုယ္ဝန္အတြက္သံုးႏိုင္တယ္။
• Methotrexate ေဆးက DNA synthesis ကိုတားဆီးေပးတယ္။ ထိုးေဆး-စားေဆးရွိတယ္။ (ေအာ္တိုအင္ျမဴးန္) ေရာဂါတခ်ိဳ႕အတြက္လဲသံုးတယ္။ ကင္ဆာေတြမွာလဲသံုးတယ္။ ေဖါလစ္-အက္စစ္ အလုပ္ကိုလဲ တားဆီးတယ္။
• Methotrexate + Misoprostol ကို သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္တာအတြက္လဲ သံုးႏိုင္တယ္။
• ကိုယ္ဝန္ရွိတာဟာ သားအိမ္ထဲလား၊ အျပင္မွာလား၊ IUD သားအိမ္ထဲ တားနည္း-ပစၥည္း ရွိ-မရွိ ၾကည့္မယ္။
• Methotrexate IM ေဆးထိုးေပးျပီးေနာက္ ၃-၇ ရက္အၾကာမွာ Misoprostol suppositories ၂ ျပားကို ဗဂ်ိဳင္းနားကျဖစ္ျဖစ္ ပါးစပ္ကျဖစ္ျဖစ္ေပးမယ္။
• Methotrexate တမ်ိဳးထဲကေန ၁ဝ% ေသြးဆင္းမယ္။ ေဆး ၂ မ်ိဳးေပးျပီးေနာက္ ၄ နာရီကေန ၂၁ ရက္အတြင္း ေသြးဆင္းမယ္။ တခ်ိဳ႕က ၄ ပါတ္ေနမွေသြးဆင္းတယ္။ ဆင္းေနတာ ၈-၁၆ ရက္အထိၾကာႏိုင္တယ္။ ဒိထက္ၾကာ ေနရင္ ဆရာဝန္ျပန္ျပပါ။ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မဆင္းေသးသူကို Misoprostol ဒုတိယအၾကိမ္ ထပ္ေပးႏိုင္တယ္။
• FDA က အသိအမွတ္ျပဳမထားပါ။ ဝယ္ရတာခက္ႏိုင္၊ ေဆးေစ်းၾကီး၊ ကိုယ္ဝန္ႏုတာသာသံုးႏိုင္။ ေသြးဆင္းေနတာ Misoprostol တမ်ိဳးထဲ သံုးတာထက္ ပိုၾကာႏိုင္။
Mifepristone ေဆးကို တျခား ကိုယ္ဝန္ေဆာင္အေျခအေနမ်ားမွာသံုးျခင္း
(က) Intrauterine death (IUD) ကေလးအထဲမွာ ေသေနရင္ -
- ၁၃-၁၇ ပါတ္ကိုယ္ဝန္ = Mifepristone (Mifeprex) 200mg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၆ နာရီျခား ထည့္ပါ။
- ၁၈-၂၆ ပါတ္ကိုယ္ဝန္ = Mifepristone (Mifeprex) 100mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၆ နာရီျခား ထည့္ပါ။
- ၂၇ ပါတ္ေက်ာ္ကိုယ္ဝန္ = 25-50mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၄ နာရီျခားထည့္ပါ။
- အရင္က LSCS/CS ဗိုက္ခြဲေမြးထားသူဆိုရင္ ေဆးေလွ်ာ့ေပးပါ။
(ခ) Induction of labor ကေလးျမန္ျမန္ေမြးေအာင္လုပ္ျခင္း
- Mifepristone (Mifeprex) 25mcg ကို ေမြးလမ္းေၾကာင္းထဲ ၄ နာရီျခားထည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္
- Mifepristone (Mifeprex) 50mcg ပါးစပ္က ၄ နာရီျခားေသာက္ပါ။ mcg နဲ႔ mg ကို အထူးသတိျပဳပါ။
Dr. တင့္ေဆြ