Sperm comes from သုက္ရည္ ဘယ္ကလာသလဲ
Male reproductive system ေယာက္်ား မ်ိဳးပြါးလမ္းမွာ ဒီအဂၤါေတြပါတယ္။
၁။ External genital organs အျပင္ပိုင္းအဂ္ါ ၂ ခု၊
၁ (က) Penis လိင္တံ နဲ႔
၁ (ခ) Scrotum ကပ္ပယ္အိတ္၊
၂။ Internal genital organs အတြင္းပိုင္းအဂၤါ ၃ ခု၊၂ (က) Epididymis (အပီဒီဒါးမစ္)၊
၂ (ခ) Vas deferens (ဗတ္စ္-ဒက္ဖရင့္စ္) နဲ႔
၂ (ဂ) Accessory glands ပူးတြဲ အရည္ထြက္အိတ္ေတြ။ ဒီထဲမွာ ၃ ခုရွိတယ္၊
၂ (ဂ) (၁) Seminal vesicles (ဆီမီနယ္-ဗဆိုင္ကယ္လ္)၊
၂ (ဂ) (၂) Prostate gland (ပေရာစတိတ္-ဂလင္း) ဆီးက်ိတ္ နဲ႔
၂ (ဂ) (၃) Bulbourethral glands (ျဗဴလ္ဗို-ယူရီသရယ္လ္-ဂလင္း) ေတြျဖစ္တယ္။
• Testis က်ားအစိ ၂ လံုးရဲ႕ ပင္မတာဝန္ၾကီး ၂ ရပ္က Sperms သုက္ပိုးေတြထုတ္ေပးတာနဲ႔ Testosterone က်ား-ေဟာ္မုန္းေတြ ထုတ္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။ Castration သင္းကြပ္ခ်င္ရင္ Testis က်ားအစိႏွစ္လံုးကို ထုတ္ျပစ္၊ ဖ်က္ဆီး ျပစ္ရတယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး မရေတာ့တဲ့သူဟာ ေယာက္်ားလို မစြမ္းေဆာင္ခ်င္၊ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေရွးေဟာင္း အေရွ႕အလည္ပိုင္း၊ ဂရိ၊ ေရာမ၊ ဘိုင္ဇင္တိုင္း၊ တရုတ္၊ ကိုရီးယား၊ ေအာ္တိုမန္-အင္ပါယာ၊ အိႏၵိယ-မူေဂါလ္ နန္းေတာ္ေတြထဲမွာ Eunuchs အဲလိုလုပ္ထားသူေတြကို သံုးတယ္။• တေနရာကေန တေနရာကို သယ္ပို႔တဲ့အခါ Sperms သုက္ပိုးေတြဟာ Semen (စီမင္) သုက္ရည္ထဲမွာ ပါလာမယ္။ (ဆီမင္) ဆိုတာ Seminal vesicles (ဆီမီနယ္-ဗဆိုင္ကယ္လ္)၊ Prostate gland (ပေရာစတိတ္-ဂလင္း) ဆီးက်ိတ္ နဲ႔ Urethral glands (ယူရီသရယ္-ဂလင္း) ဆီးသြားျပြန္ အိတ္ေလးေတြက အရည္ေတြပါ ေရာေနတာ ျဖစ္တယ္။
• Semen (ဆီမင္) = Sperm cells သုက္ပိုး + Prostate fluid (ပေရာစတိတ္) အရည္ + Seminal fluid (ဆီမီနယ္) အရည္။
• Epididymis (အပီဒီဒါးမစ္) က က်ားအစိကို ဦးထုပ္ေဆာင္းသလို ဖံုးေနတယ္။ လိပ္ေခြေနတဲ့ ျပြန္ေလးေတြထဲမွာ သုက္ပိုးေတြကို သိုေလွာင္ေပးထားရင္းနဲ႔ ရင့္သန္လာေစမယ္။ က်ားအစိကေန ထုတ္ေပးတဲ့ သုက္ပိုးေတြဟာ (အပီဒီဒါးမစ္) ရ႔ဲ Caput ေခါင္းပိုင္းထဲ ဝင္မယ္၊ ေနာက္ Corpus ကိုယ္ပိုင္းထဲေရာက္မယ္၊ ေနာက္ Cauda အျမီးပိုင္းထဲ ေရာက္လာျပီး သိုေလွာင္ထားမယ္။ ၂-၃ လ သိုေလွာင္ထားမွသာ သုက္ပိုးေတြက Motility ေရွ႕ဖက္ဆီ ကူးသြားႏိုင္စြမ္း၊ လႈတ္ရွားႏိုင္စြမ္း ေကာင္းလာျပီး Fertilization မ-မ်ိဳးဥနဲ႔ ေပါင္းစပ္ႏိုင္တယ္။ ကေလးမရေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္တခုျဖစ္တယ္။
• Epididymis (အပီဒီဒါးမစ္) ကေန သုက္ရည္ထြက္ရင္ ၃ဝ-၄ဝ စင္တီမီတာ ရွည္တဲ့ Vas deferens (ဗတ္စ္-ဒစ္ဖရင့္စ္) ျပြန္ထဲကို ဝင္မယ္။ အရင္ဆံုး Prostate gland ဆီးက်ိတ္ထဲကို Ampullary gland နဲ႔ Prostatic ducts ျပြန္ေလးေတြ ကတဆင့္ ဝင္လာမယ္။ သုက္လႊတ္ခ်င္မွ Urethera ဆီးသြားျပြန္အဝကေနထြက္မယ္။
• Vas deferens (ဗတ္စ္-ဒက္ဖရင့္စ္) ကေန ခပ္ဝါဝါ၊ ေစးပ်စ္ပ်စ္၊ (ဖရပ္တို႔စ္) သၾကားဓါတ္ပါတဲ့ အရည္ ထုတ္ေပးတယ္။ သုက္ပိုးေတြအတြက္ အာဟာရ ျဖစ္ေစတယ္။ သုက္ရည္ရဲ႕ ၇ဝ% ဟာ ဒီအရည္ျဖစ္တယ္။ • Vas deferens (ဗတ္စ္-ဒက္ဖရင့္စ္) ဟာ Spermatic cords ေခၚတဲ့ အေၾကာထဲက အစိတ္အပိုင္းတခု ျဖစ္တယ္။ ေယာက္်ားေတြကို သားသမီး မရေစခ်င္ရင္ Vasectomy ဒီအေၾကာ ႏွစ္ဖက္လံုးကို ျဖတ္ေပးရတယ္။ Vasectomy လုပ္ထားေပမဲ့ လိင္ကိစၥျပီးလို႔ ထြက္တာထဲမွာ Seminal fluid (ဆီမီနယ္) အရည္ ပါေနတယ္။ က်ားအစိကထုတ္ေပးတဲ့ သုက္ပိုးေတာ့ မပါေတာ့ပါ။
• Seminal vesicles (ဆီမီနယ္-ဗဆိုင္ကယ္လ္) ဆိုတာ အိတ္လိုဘဲ။ ဆီးအိမ္ရဲ႕ေနာက္နားမွာ ဘယ္-ညာ တခုစီ ရွိတယ္။ 5-10 cm ေလာက္ ရွည္တယ္။ ဒီကေနထြက္တံုးက သုက္ရည္ဟာ ေရလိုမ်ိဳး ၾကည္ေနတယ္။
• Prostate gland (ပေရာစတိတ္-ဂလင္း) ဆီးက်ိတ္ဆိုတာ ဆီးအိမ္ေအာက္မွာ Ejaculatory ducts ေခၚတဲ့ သုက္လႊတ္ျပြန္ကို ငံုထားေပးတယ္။ ဆီးက်ိတ္ကေန (ကယ္လ္စီယမ္) ျဖည့္ေပးလို႔ ျဖဴျပီး ႏို႔နဲ႔တူလာတယ္။ သုက္ရည္ရဲ႕ ၂ဝ-၃ဝ% ရွိတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေပးတာကို Profibrinolysin ျဖစ္စဥ္ေခၚတယ္။ (ဆီမီနယ္-ဗဆိုင္ကယ္လ္) အရည္ေၾကာင့္ (စီမင္) ဟာ အက္စစ္ မဟုတ္ေတာ့ဘဲ Alkaline (အယ္လ္ကာလိုင္း) ျဖစ္လာတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အက္စစ္ဓါတ္ ျဖစ္တဲ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) အရည္ကို ဓါတ္ပ်ယ္ေစမယ္။
• Prostate ဆီးက်ိတ္ဟာ ေယာက္်ားေတြမွာသာ ရွိတယ္လို႔ ေယဘုယ်ေျပာၾကတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာလဲ ရွိပါတယ္။ Skene's gland (Paraurethral gland) လို႔ေခၚတယ္။
Ejaculation သုက္လႊတ္ျခင္း
လိင္စိတ္ျဖစ္ေပၚလာရင္ Bulbourethral glands (Cowper glands) ကေန Clear ၾကည္တဲ့၊ Salty ငန္တဲ့ Viscous ခပ္ခြ်ဲခြ်ဲအရည္ ထုတ္ေပးတယ္။ ဒါကို Pre-ejaculate သုက္မထြက္ခင္ အရည္လို႔ ေခၚတယ္။ ဒီအရည္ထဲမွာ သုက္ပိုး မပါေသးဘူး။ Cowper glands ဟာ ဆီးက်ိတ္ေအာက္နား၊ ဆီးထြက္ျပြန္ရဲ႕ ေဘးတဖက္စီမွာ ရွိတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာသာရွိတဲ့ Bartholin's glands (ဘာသိုလင္-ဂလင္း) နဲ႔ သေဘာခ်င္း တူတယ္။ 
ေယာက္်ား တေယာက္ဟာ ဖါသာစိတ္ေျဖေဖ်ာက္လို႔ျဖစ္ျဖစ္ လိင္ဆက္ဆံလို႔ျဖစ္ျဖစ္ လိင္ေက်နပ္မႈရွိတဲ့အခါ Ejaculation သုက္လႊတ္မယ္။ သုက္ပိုးေတြက Epididymis (အပီဒီဒါးမစ္) ရဲ႕ေအာက္ေျခ သိုေလွာင္ထားရာ ေနရာကေန စထြက္မယ္။ Vas deferens (ဗတ္စ္-ဒက္ဖရင့္စ္) ရဲ႕နံရံက Smooth muscle ၾကြက္သားႏုေလးေတြ ညွစ္ေပးလို႔ ခရီးဆက္ႏိုင္တယ္။ သုက္ရည္ေတြက Urethra ဆီးထြက္ျပြန္ထဲ ဝင္လာျပီး အဖ်ားေပါက္ကေန ပန္းထြက္သလို ထြက္မယ္။ ဖါသာ အာသာေျဖျပီး အျပင္စြန္႔ထုတ္တာ၊ ဆက္ဆံျပီး ကေလးမရခ်င္လို႔ အျပင္စြန္႔ထုတ္တာ နဲ႔ ပံုမွန္ မိန္းမရဲ႕ ဗဂ်ိဳင္းနားထဲ စြန္႔ထုတ္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သုက္ပိုးရင့္က်က္မႈဟာ မ-မ်ိဳးပြါးလမ္းထဲမွာသာ ျပည့္စံုတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ အျပင္မွာထက္ ၾကာၾကာေနႏိုင္တယ္။ သုက္လႊတ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အရင္ဆံုး Prostatic fluid (ပေရာစတိတ္) အရည္ နဲ႔ Spermatozoa သုက္ပိုးေတြ အမ်ားစု ထြက္လာတယ္။ အရင္ဆံုးထြက္တဲ့ သုက္ပိုးေတြက Motility လႈတ္ရွားမႈ ပိုျပီးေကာင္းတယ္။ ၾကာရွည္ ရွင္သန္ႏိုင္တယ္။ (DNA) ကို ထိန္းထားႏိုင္တယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ကေလးရႏိုင္ဘို႔အတြက္ အလြန္အေရးၾကီးတယ္။ Prostate မွာရွိတဲ့ အႏုစား ၾကြက္သားေတြက သုက္လႊတ္ျဖစ္စဥ္ကို ကူညီေသးတယ္။
• Testicle က်ားအစိရဲ႕ အလုပ္ကို ဦးေႏွာက္ထဲက Anterior pituitary ကေနထုတ္တဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြကေန ထိန္းေပးတယ္။ Luteinizing hormone (LH) က Testosterone ထြက္ေအာင္ကူညီတယ္။ Testosterone နဲ႔ Follicle-stimulating hormone (FSH) ေတြကေန Spermatogenesis သုက္ပိုးျဖစ္စဥ္ကို ကူညီၾကတယ္။ • Prostate ဆီးက်ိတ္ ေကာင္းေကာင္း အလုပ္လုပ္ႏိုင္ေအာင္ Testicles က်ားအစိေတြကေန ထုတ္ေပးတဲ့ Testosterones (တက္စတိုစတီရုန္း) က်ား-ေဟာ္မုန္းလိုတယ္။ က်ား-ေဟာ္မုန္းကို Adrenal glands (အျဒီနယ္လ္-ဂလင္း) ေတြကေနလဲ နည္းနည္း ထုတ္ေပးေသးတယ္။
• Prostatic secretions ဆီးက်ိတ္အရည္မွာ Proteolytic enzymes (ပရိုတီယိုလစ္တစ္-အင္ဇိုင္းမ္)၊ Prostatic acid phosphatase (ပေရာ္စတက္တစ္-အက္စစ္-ေဖါ့စ္ဖါေတ့စ္)၊ Beta-microseminoprotein (ဘီတာ-မိုင္ခရို-ဆီမီႏို-ပရိုတင္း) နဲ႔ Prostate-specific antigen (အင္တီဂ်င္) ေတြလဲ ပါေနတယ္။ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္တခုက Zinc သြပ္ဓါတ္ပါတာဟာ ေသြးထက္ အဆ ၅ဝဝ ကေန ၁ဝဝဝ အထိ မ်ားတယ္။
• က်ားအစိမွာရွိတဲ့ သုက္ထြက္ျပြန္ေတြ ေရာင္တာကို Epididymitis ေခၚတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ Chlamydia ေခၚတဲ့ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ပိုးကေန ျဖစ္ေစတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ရာကေန ျဖစ္ေစတယ္။
• က်ားအစိေတြ ေရာင္တာကို Orchitis ေခၚတယ္။ ဗက္တီးရီးယား နဲ႔ Mumps ပသိေရာင္ ဗိုင္းရပ္စ္ ေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ Orchitis နဲ႔အတူ Epididymitis ေရာ Prostatitis ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။
Percentage of whole ejaculate ထုတ္သမွ် ဘယ္ကလာသလဲ
Testicles and epididymes = 5%
Seminal vesicles = 46 to 80%
Prostate gland = 13 to 33%
Bulbourethral and urethral glands = 2 to 5%
Dr. တင့္ေဆြ
၁၈-၅-၂ဝ၁၂