Burning Coal Seams Around The World
ကမာၻေပၚမွာ အျမဲမျပတ္ မီးေတြ ေလာင္ကြ်မ္းေနတဲ့ ေနရာေတြ ရွိပါတယ္။ ကမာၻ႔အၾကာဆံုး ေၿမေအာက္ မီးေလာင္မႈပာာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀၀ ေက်ာ္ရွိေန ပါၿပီ။ ဒီေဆာင္းပါးက အဆိုပါ မီးေလာင္ေစတဲ့ ေက်ာက္ မီးေသြး လႊာေတြ အေၾကာင္းပါ။
ကြ်န္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ကမာၻၾကီးမွာ မီးေတာင္ ေတြဟာ မကုန္ႏိုင္တဲ့ မီးေတြနဲ႔ အျမဲမျပတ္ ေလာင္ ကြ်မ္း ေနပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ေလာင္ကြ်မ္းေန ၾကတာကေတာ့ မီးေတာင္ ေတြခ်ည္းပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ေတာင္ တန္း ေတြရဲ႕ ေအာက္မွာရွိတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြလဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ သူ႔ ဘာသာ သူေတာ့ ေလာင္ကြ်မ္းေလ့ မရွိပါဘူး။ အမ်ားအားျဖင့္ မိုးၾကိဳးပစ္ လုိက္လို႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေတာ မီးေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မီးစမီးနေလး တစ္ ခုေလး ရွိရုံနဲ႔ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြဟာ စြမ္းအင္ရွိ သေလာက္ ေလာင္ ကြ်မ္းပါ ေတာ့တယ္။ ကမာၻတစ္လႊားမွာ ေက်ာက္မီးေသြး တြင္းမ်ားစြာ ပိုင္ဆိုင္တဲ့အတြက္ မီးေဘး အႏၱရာယ္ အတြက္ အျမဲ စိုးရိမ္ေန ရတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေက်ာက္မီးေသြးတြင္းေတြ မ်ားစြာပိုင္ ဆိုင္ထားတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကား တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အျမဲ ေလာင္ကြ်မ္းေန ပါတယ္ဆိုတဲ့ ေက်ာက္ မီးေသြး လႊာေတြထဲက ထင္ရွားတဲ့ ေနရာ သံုးခု ေလာက္ကို ဗဟုသုတ အေနနဲ႔ တင္ၿပလိုက္ပါတယ္။
ပထမဦးဆံုး အေမရိကားက Pennsylvania ျပည္နယ္က Centralia ျမိဳ႕ပ်က္ ေအာက္မွာ ရွိတဲ့ ေတာက္ေလာင္ေနဆဲ ေက်ာက္မီးေသြးေတြ အ ေၾကာင္း တင္ၿပ ခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီ Centralia ျမိဳ႕ဟာ ေပါမ်ားတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြ ပိုင္ဆိုင္တာေၾကာင့္ ၁၈၅၆ ခုႏွစ္ေလာက္ ကစ ၿပီး မိုင္းတြင္းေတြ စတူးခဲ့ ၾကပါတယ္။ အစကေတာ့ ဘာျပႆနာမွ မရွိေပမယ့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ျမိဳ႕ေအာက္ မွာရွိတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြးလႊာ ေတြဟာ စတင္ မီးေလာင္ ခဲ့ပါတယ္။ မီးေလာင္ ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း ကေတာ့ ေရေရရာရာ မသိရွိ ရပါဘူး။ အမိုက္ မီးရွိ႕လို႔ပဲ ေလာင္သလိုလို၊ အ မိုက္ကန္ထဲမွာ ေက်ာက္မီးေသြးေတြ မီးရွိ႕ျပီး က်န္ခဲ့တဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး ေတြေၾကာင့္ လိုလိုေတာ့ ေျပာၾကပါတယ္။ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဓာတ္ ဆီဆိုင္ တစ္ခုက ၇၇.၈ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထိ ျမင့္တက္ေနတဲ့ ဓာတ္ဆီ ေတြရဲ႕ အပူခ်ိန္ကို တိုင္းတာ မိတာ တစ္ေၾကာင္း၊ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္မွာ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ ကေလး တစ္ေယာက္ဟာ မီးေလာင္ေနတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာထုထဲကို ကြ်ံက်မလို ျဖစ္ခဲ့တာ တစ္ေၾကာင္း၊ အဆိပ္ ၿဖစ္တဲ့ ကာဘြန္မို ေနာက္ဆိုဒ္ေတြ အတိုင္းအဆ မရွိ ထြက္ေနတာ ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ မေကာင္းေၾကာင္း ေတြေၾကာင့္ ၁၉၈၄ ခု ႏွစ္မွာ ျမိဳ႕ေန လူထု ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားဟာ အစိုးရရဲ႕ ေဒၚလာ ၄၂ သန္း ေလာက္စိုက္ ထုတ္ထားတဲ့ အကူအညီနဲ႔ နီးရာျမိဳ႕ ေတြကို ေျပာင္းေရႊ႕ ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဆိုပါ Centralia ျမိဳ႕က မိုင္းတြင္း ေတြက ေက်ာက္မီးေသြး မီးဟာ Byrnesville ျမိဳ႕အထိ ေရာက္ရွိသြားျပီး ထုိျမိဳ႕ေန လူထု ဟာလည္း တစ္ဖန္ ေျပာင္း ေရႊ႕ ခဲ့ပါတယ္။ အခု လက္ရွိ အေျခအေနကို ေျပာရရင္ အဲဒီ Centralia ျမိဳ႕မွာ အေဆာက္အဦး နည္းနည္းပဲ ရွိပါ ေတာ့တယ္။ အေဆာက္အဦး အမ်ားစုဟာ သဘာ၀ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အစိုးရက ဖ်က္ပစ္ လိုက္လို႔ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ပ်က္စီးကုန္ ပါ တယ္။ လူေနဦးေရ ဆိုလို႔ ၈ ေယာက္ပဲ ရွိေတာ့ပါတယ္။ အဆိုပါ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြဟာ ေလာင္ကြ်မ္း ခဲ့တာဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ေက်ာ္ ခဲ့ျပီၿဖစ္ျပီး အခုအထိ ဆက္လက္ ေလာက္ကြ်မ္းကာ ဓာတ္ေငြ႔ေတြ ဆက္ထြက္ေနျပီး ကြ်မ္းက်င္ သူမ်ားရဲ႕ အဆိုအရ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေလာက္မွ Centralia ကေက်ာက္မီးေသြး ေလာင္တာ ရပ္မွာလို႔ ဆိုပါတယ္။
အေမရိကားက အေၾကာင္းျပီးေတာ့ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံဘက္ကို ခရီးလွည့္ ရေအာင္။ ဂ်ာမနီမွာလည္း ေလာင္ ကြ်မ္းေနတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြ ရွိပါတယ္။ အဆိုပါ ေနရာဟာ ေက်ာက္ေတာင္ တစ္ခုျဖစ္ျပီး အမည္အားျဖင့္ ဂ်ာမန္လို Brennender Berg အဂၤလိပ္လို Burning Moutain လို႔အမည္တြင္ ပါတယ္။ ဒီေတာင္ထဲ မွာရွိတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး ေတြဟာ ၁၆၈၈ ခုႏွစ္မွာ စတင္ ေလာက္ကြ်မ္း ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုျပီး မီးေလာင္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေဒသခံေတြ လက္ခံထား ၾကတဲ့ ပံုျပင္ေလး တစ္ခု ရွိပါတယ္။ တစ္ေန႔ မွာေတာ့ သိုးထိန္းသမား တစ္ ေယာက္ဟာ အဆိုပါ ေတာင္မွာရွိတဲ့ သစ္ပင္ တစ္ပင္ကို မီးတိုက္မိ ပါတယ္။ အဆိုပါ မီးဟာ မီးအားေကာင္း သြားျပီး ေရနဲ႔ျငိမ္းေတာင္ ျငိမ္းမ ရေတာ့ဘဲ အျမစ္ေတြ ကတစ္ဆင့္ ေတာင္အထဲ မွာရွိတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး ေတြကို ေလာင္ကြ်မ္း ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၈ ရာစု အကုန္ေလာက္မွာ မီးအား တျဖည္းျဖည္း က်လာခဲ့ျပီး ယခုဆိုရင္ သက္တမ္း ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ျပီ ျဖစ္တဲ့ တျဖည္းျဖည္း ထြက္ေနတဲ့ မီးခုိး ေတြနဲ႔ ေတာက္ပေနတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး ေတြ ကို ေက်ာက္ေတာင္ အကြဲေတြ ၾကားထဲက ေနေတာင္ ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး ေနရာ အေနနဲ႔ ေျပာရေအာင္ ဥေရာပ ဘက္ကေန ၾသစေၾတးလ် တိုက္ဘက္ကို ခရီးဆက္ ၾကရပါမယ္။ တည္ေနရာကို ဦးစြာ ဆိုရရင္ Sydney ျမိဳ႕ရဲ႕ ေျမာက္ဘက္ ၂၂၄ ကီလိုမီတာ အကြာက Wingen ရြာနားက Wingen ေတာင္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုပါ ေတာင္ဟာ Burning Moutain လုိ႔လူသိ မ်ားၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္း ဆိုေတာ့ အဆိုပါ ေတာင္က ေက်ာက္မီးေသြး ေတြဟာ ေလာင္ ကြ်မ္း ေနေတာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀၀ ေလာက္ေတာင္ ရွိျပီျဖစ္ လို႔ပါပဲ။ အစ ပထမ ကေတာ့ စတင္ ေတြ႔ရွိသူ ဥေရာပ စူးစမ္းသူ ေတြဟာ အဆိုပါ ေတာင္ကေန ထြက္ေနတဲ့ မီးခိုးေတြကို ၾကည့္ျပီး မီးေတာင္လုိ႔ ထင္ခဲ့ ၾကေပမယ့္ ၁၈၂၉ ခုႏွစ္မွာ ဘူမိေဗဒ ပညာရွင္ C.P.N. Wilton ဟာေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြ ေလာင္ကြ်မ္း တာအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ ပါတယ္။ Burning Moutain ကေလာင္ကြ်မ္း ေနတဲ့ေနရာ ဗဟိုကို ေျမျပင္မွ အနက္ ေပ ၇၀ မွာရွိ ေနတယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ မီးေလာင္ ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မဆင္မျခင္ ေတာမီးရွိ႕မႈ၊ မိုးၾကိဳးပစ္မႈ၊ ေအာက္ဆီဂ်င္နဲ႔ ဓာတ္ ၿပဳျပီး ထြက္တဲ့ အပူေၾကာင့္ စသည္ျဖင့္ ေျပာၾကေပမယ့္ ဘယ္ဟာက အမွန္လဲ ဆိုတာကိုေတာ့ ဘယ္သူမွ သက္ေသ မျပႏိုင္ ၾကပါဘူး။ အဆို ပါ Burning Moutain ဟာကမာၻ ေပၚမွာ မီးေလာင္ေနတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး လႊာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သက္တမ္း အရင့္ဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အ ၿပင္ ထူးျခားခ်က္ တစ္ခုက ေလာက္ကြ်မ္း ေနတဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး မီးေတြဟာ တစ္ႏွစ္ကို ၁ မီတာနဲ႔ ေတာင္ဘက္ကို ေရြ႕ေနတယ္ လုိ႔ဆိုပါ တယ္။
အထက္က ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေက်ာက္မီးေသြးေတြ ေလာက္ကြ်မ္း ေနတဲ့ ေနရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စာဖတ္သူ မ်ား ေက်နပ္ၾက လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္ လင့္ပါတယ္။ အဆိုပါ ေနရာ ေတြဟာ အျမဲ ေလာင္ ကြ်မ္းေနျပီး အဆိပ္ေငြ႔ေတြ အျမဲထြက္ ေနတဲ့ အတြက္ အႏၱရာယ္မ်ား ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ လ ေလာက္က ၾသစေၾတးလ်က Burning Moutain ရဲ႕ ေတာင္ဘက္ မုိင္ ၇၀၀ အကြာေလာက္ က ေက်ာက္မီးေသြး လႊာတစ္ခု ၾကီးၾကီး မားမား မီးေလာင္ခဲ့ ရာမွာ ေဒသခံေတြ တိမ္းေရွာင္ခဲ့ ရျပီး မီးသတ္သမား ေတြလည္း အျပင္းအထန္ ျငိမ္းသတ္ခဲ့ ရပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဗဟုသုတ အေနနဲ႔ေတာ့ မွတ္သား ႏိုင္ၾကပါ ေစ လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္။
Images from sinaimg, wiki, hotel-paradises-kemer, sometimesinteresting, kinja. Source: gizmodo.com
Author Paing Hmu Ko
MYMC