ပညာစီမံခန္႔ခဲြမႈ (သို႔) အထက္ျမက္ဆုံး ေဆာင္ရြက္ျခင္း

"Management" ဟူေသာ စီမံခန္႔ခြဲမႈသည္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို အေကာင္းဆံုး၊ အထိေရာက္ဆံုး၊ ရလဒ္ အျမင္႔ဆံုးရေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ေဖာ္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္၊ အရင္းအျမစ္ မ်ားစြာရွိသည္၊ အမ်ား သိေသာ အရင္းအျမစ္မ်ားမွာ လူ၊ အခ်ိန္၊ ေငြ စသည္တို႔ျဖစ္၏။ က႑မ်ားစြာ၊ ပညာရပ္ မ်ားစြာအေပၚ လည္း စီမံခန္႔ခြဲၾကရျပန္သည္။ Political Management, Social Management စသည္ျဖင့္ ေနာက္ဆံုး တြင္ အားလံုးထက္ ပို၍အေရးပါေသာ အရာတစ္ခု ေပၚလာသည္၊ ၎ကို ပညာအေပၚ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း ဟူေသာ ဳKnowledge Management (KM) ျဖစ္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေခတ္ႏွင္႔ ရင္ေဘာင္တန္း လိုက္ၾက သည့္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားတြင္ (CFO – Chief Financial Officer) ဟူသကဲ႔သုိ႔ (CKO – Chief Knowledge Officer) ဟူ၍ ဖြဲ႕စည္းလာ၏။ ထိုေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီး၏ ပညာအသံုးခ်မႈဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အတြက္ အဓိက တာ၀န္ယူရသည့္အျပင္ အတိုင္ပင္ခံခ်ဳပ္ Think Tank အျဖစ္လည္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ၾကရသည္။

ကၽြမ္းက်င္မႈႏွင့္ ပညာမတူပါ

မ်ားေသာအားျဖင္႔ ကၽြမ္းက်င္မႈ (Skill) ႏွင္႔ ပညာ (Knowledge) ကို မွားယြင္းတတ္ေလ့ရွိသည္။ ကၽြမ္း က်င္မႈ (Skill) ဆိုသည္မွာ မည္သုိ႔ ေဆာင္ရြက္ ရမည္ကိုသိျခင္း Knowing 'how' to do ျဖစ္ၿပီး၊ ပညာ Knowledge မွာ မည္သည္ကိုေဆာင္ရြက္ရမည့္အေပၚသိျခင္း Knowing 'what' to do ဟု အလြယ္တ ကူ ခြဲျခားႏိုင္ပါလိမ္႔မည္။ ကၽြမ္းက်င္မႈတြင္ပင္လွ်င္Soft Skill, Hard Skill ႏွင့္ Smart Skill ဟူ၍ ရွိလာ၏။ Smart Skill ျဖစ္လာလွ်င္ ပညာ Knowledge ဘက္သို႔ နီးစပ္လာၿပီဟု ေယဘုယ် သတ္မွတ္ႏိုင္ပါ လိမ့္ မည္။

ပညာႏွင့္ပညာမတူျပန္

Knowledge ဟူသည္မွာ ပညာရွိျခင္း၊ ပညာသိျခင္းျဖစ္ကာ Education ဟူသည္ကို စာတတ္ျခင္း၊ စာ သိျခင္းဟု သတ္မွတ္သည္၊ သုိ႔ေသာ္လည္း Education ကို ျမန္မာမႈနယ္ပယ္တြင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ “ပညာ” ဟုသာ သံုးတတ္ျပန္သည္။ Educated Person ဟုဆိုလွ်င္ ဘြဲ႕တစ္ခုခုရၿပီးသူ၊ တကၠသိုလ္ပညာ အဆင့္ၿပီးေျမာက္သူဟု အလိုအေလ်ာက္ သိၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း “ျပန္လည္ အသံုးခ်ႏိုင္ေသာ အ ဆင့္” “အမွားအမွန္ ပိုင္းျခားႏိုင္ေသာအဆင့္” “အျမင့္ဆံုးထိေရာက္ရလဒ္ရေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ႏိုင္ေသာ အဆင့္” မဟုတ္ေသးပါ၊ ေလာက၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား Experiences ကို ရယူၿပီး ေပါင္းစပ္ကာ ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ပါမွ ပညာသိ Know- ledge ဟူေသာအဆင္႔သုိ႔ ေရာက္လာပါလိမ့္မည္။

ေယဘုယ်အားျဖင္႔ အဆင့္(၅) ဆင့္ ခြဲျခားထားႏိုင္သည္ဟု ယူဆပါသည္။

(၁) Education (စာသိ)
(၂) Experience (အေတြ႕အႀကံဳသိ)
(၃) Knowledge (သုတသိ)
(၄) Wisdom (ထိုးထြင္းသိ)
(၅) Enlightenment (တပ္အပ္သိ) ဟူ၍ျဖစ္သည္။

အမွန္တကယ္ “ပညာျဖစ္” ေသာအဆင္႔မွာပင္ Knowledge သည္ ပညာ၏ မူလတန္းအဆင္႔မွ်သာ ျဖစ္ၿပီး၊ Wisdom က အလယ္တန္း အဆင့္ ပညာရွိျခင္းဟု ခြဲျခားႏိုင္ၿပီး၊ Enlightenment အဆင့္ကသာ အထက္တန္း အဆင့္ပညာဟု ယူဆႏိုင္ပါသည္။ Knowledge သည္ “သုတ” ေပၚ အေျခခံ၍ ျဖစ္လာ ေသာ ပညာျဖစ္သျဖင္႔ သုတသိပညာဟု ျမန္မာမႈ ျပဳလိုပါသည္၊ Wisdom အဆင္႔မွာ အေတြ႕အႀကံဳ၊ အေတြး အေခၚမ်ားကို ထပ္မံေပါင္းထည့္ ထားၿပီးျဖစ္၍ ဖံုးကြယ္ထားေသာအရာ မ်ားကိုပင္ ေဖာ္ယူသိႏိုင္ စြမ္းရွိသျဖင့္ “ထိုးထြင္းသိ ပညာ” ဟု ျမန္မာမႈ ျပဳပါသည္။ အျမင့္ဆံုးေသာပညာျဖစ္သည့္ Enlightenment မွာ အရာရာ ကို ေကာင္းစြာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိရွိႏိုင္ေသာ “အလင္းေပါက္ ပညာသိ” ျဖစ္၍ မျငင္းႏိုင္တမ္း တပ္အပ္ေသခ်ာမႈရွိသျဖင့္ တပ္အပ္ေသခ်ာသိ ပညာဟု ျမန္မာမႈျပဳလိုပါသည္။

သင္ၾကားပညာေရးအေျခခံ

ဘာသာရပ္မ်ားစြာကို ငယ္စဥ္က သင္ၾကားေပးေနေသာ ေက်ာင္းပညာေရး၊ စာသင္ခန္း ပညာေရးမွာ အေျခခံ မ်ားစြာက်သည္ဟု ျမင္သည္၊ မတူညီေသာ ဘာသာရပ္မ်ားအလိုက္ စဥ္းစားပံု၊ ေတြးေခၚပံု ေတြးေခၚနည္း၊ အသိရပံုရနည္းမ်ား ကြဲျပားျခားနားျခင္းျဖင္႔ မိမိတို႔၏ ပညာျဖစ္ေစမႈျဖစ္သည့္ ဦးေႏွာက္ကို တစ္စံု တစ္ရာ ေလ႔က်င့္ရင္႔က်က္ ေစပါသည္။ ေယဘုယ် နားလည္လြယ္ရန္ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း သ႐ုပ္ခြဲထုတ္ လွ်င္

(၁) Education - Learning
(၂) Experiences - Education +Learning
(၃) Knowledge - Education +Experiences ( +Learning)
(၄) Wisdom - Knowledge + Experiences ( + Learning)
(၅) Wisdom - Knowledge + Experiences( + Learning) 

ဟူ၍ ေတြ႕ရပါမည္။ သုတသိမွ ထိုးထြင္းသိ၊ တပ္အပ္သိပညာအဆင္႔သုိ႔ တိုးတက္သြားရာတြင္ အေတြ႕အ ႀကံဳဟူေသာ Experiences က အၿမဲ ပါ၀င္ေနေလ့ရွိပါသည္။ ေလ႔က်င္႔ျခင္းတစ္မ်ိဳး၊ ရယူျခင္းတစ္မ်ိဳး၊ ဆည္း ပူးျခင္း တစ္မ်ိဳးလည္း ျဖစ္သည္။ ေလာကုတၱရာနယ္ပယ္တြင္မွာပင္ ပရိယတ္ၱိ၊ ပဋိပတ္ၱိဟူ၍ ရွိေနၿပီး၊ “အလုပ္လုပ္ပါ” ဟူသည္ တရားကို ႐ႈမွတ္ေလ႔က်င္႔ (အေတြ႕အႀကံဳထပ္ဆင္႔) ေစျခင္းျဖစ္၍ အေတြ႕အႀကံဳ သည္ မည္မွ်အေရး ပါသည္ကို ေတြ႕ႏိုင္ပါ၏။ သာမန္အားျဖင္႔ လူ႔ေလာကထဲေရာက္လာ ေသာအခါ အသက္ (၂၀)ေက်ာ္မွ်အထိ စာသင္ခန္းတြင္း စာသင္ၾကရ၏။ Education ဟူေသာ ေက်ာင္းစာသင္ခန္းမွ ပညာကို အႏွစ္ (၂၀) မွ် သင္ၾကားၿပီး၊ အလုပ္လုပ္ၾကရသည္၊ ထိုမွ အေတြ႕အႀကံဳ ရွာၾကရသည္။ အေတြ႕ အႀကံဳ ကို ေလာကႀကီးထဲမွရေသာပညာဟု တင္စားၾကသည္၊ မကုန္ႏိုင္ မခမ္းႏိုင္ေအာင္ရေသာ ပညာ ျဖစ္သလို၊ ယူတတ္သေလာက္ ရေသာပညာ လည္း ျဖစ္သည္။ သုတပညာဆင္႔တြင္ သင္ၾကားခဲ႔ရေသာ အတန္းပညာကို ျပင္ပ မွရေသာ အေတြ႕အႀကံဳျဖင့္ ခ်ိန္ညႇိၿပီး ပညာျဖစ္လာ၏။တစ္ဆင့္တက္ေသာ Wisdom အဆင္႔ ထိုးထြင္းသိပညာတြင္ လည္း သုတပညာ (Knowledge) ကို အေတြ႕အႀကံဳျဖင့္ပင္ ထပ္၍ ေပါင္းစပ္ထားရသည္ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။ Enlightenment ဟူေသာ ပညာ၏ အျမင္႔ဆံုးအဆင္႔တြင္ လည္း ၽႊင်ိသာ ႏွင္႔ အေတြ႕အႀကံဳကို ေပါင္းစပ္ ထားသျဖင့္ အေတြ႕အႀကံဳဟူေသာ Wisdom ၏ အေရးပါပံု ကို ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

အားလံုးသင္ရန္မလို

အခ်ိဳ႕ေသာပညာမ်ားမွာ ပတ္၀န္းက်င္ကို ေလ႔လာျခင္းျဖင္႔ ရရွိႏိုင္ၾကသည္။ အရာအားလံုးကို သင္ၾကား ေပးရန္ မလိုေခ်။ Tacit Knowledge ဟူသည္မွာ သင္ရန္မလိုေသာပညာ ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္တန္ အရြယ္ ေရာက္၍ သမီးရည္းစားထားျခင္းကို သီးျခားသင္ၾကားရန္ မလိုသလို၊ မိဘမ်ားကို သားသမီးမ်ားက သိတတ္ျခင္းအတြက္လည္း သင္ၾကားရန္ မလိုေခ်။ Tacit Knowledge အတြက္ Education + Learning + Experience ဟုဆိုေသာ္ ရေလာက္သည္။ မိမိေလ့လာမႈႏွင္႔ အေတြ႕အႀကံဳ မ်ားအရ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္ သည္မ်ားကို မည္သူ၏ တိုက္တြန္းမႈမွမပါဘဲ အသိစိတ္ဓာတ္ျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ သည္မ်ိဳးျဖစ္၏။ ေနာက္ တစ္မ်ိဳးက Explicit Knowledge ျဖစ္သည္။ ဤပညာမ်ိဳးကို မူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ထံမွ ရယူရသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား၊ ဥပေဒမ်ား၊ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို တစ္ဦးတစ္ေယာက္က ရွင္းလင္း ေျပာျပမွသာ သိရွိလိုက္နာႏိုင္သည့္သေဘာမ်ိဳးျဖစ္သည္။ Implicit Knowledge အမ်ိဳးအစား ကမူ တစ္မ်ိဳးျဖစ္၏။ တိုက္႐ိုက္ သင္ၾကားေျပာဆိုမႈမဟုတ္၊ တစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုကို ျမင္ေတြ႕ရၿပီး၊ သုိ႔မဟုတ္ သြယ္၀ိုက္ ေျပာဆို မႈမွတစ္ဆင္႔ သိလာရေသာအသိမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

ေထြျပားစြာသိၾကလွ်င္

အခ်ိဳ႕က ေက်ာင္းၿပီး၍ဘြဲ႔ရလွ်င္ ပညာရွိၿပီ၊ တတ္ၿပီဟုယူဆၾကသည္။ အမွန္က ပညာတတ္ျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ၿပီး၊ ပညာရွိျခင္း (ျပန္လည္ အသံုးခ်ႏိုင္ျခင္း) မျဖစ္ေသးေခ်။ Education ႏွင္႔ Graduation မတူ၊ ထို႔အတူ အခ်ိဳ႕က သတင္း စကားျဖန္႔ေ၀ႏိုင္ျခင္းကို Knowledge ျဖစ္ၿပီဟု ထင္ၾကျပန္သည္။ သတင္း စကားျဖန္႔ေ၀ျခင္းတြင္ မိမိ၏ ဦးေႏွာက္အသံုးခ်မႈ ဘာမွပါ၀င္သည္မဟုတ္၊ ၾကားရသည္ကို မွတ္ထားၿပီး ျပန္ေျပာျပျခင္းမွ်သာ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ သတင္း မရသူမ်ား၏ အထင္ႀကီးမႈကို ခံစားရင္း၊ “ငါ႔ေလာက္ သူတို႔မသိ” ဟူေသာ စိတ္ ျဖစ္ကာ ကိုယ္႔ကိုယ္ကို ပညာရွိဟု ယူဆသြားၾကသူမ်ား မနည္းပါးၾကသည္ ကို ေတြ႕ရပါ၏။ Data ဟူသည္ မွာ အခ်က္အလက္မွ်သာျဖစ္၍ Information ဟူေသာ သတင္းထက္ နိမ့္ပါး ပါသည္။ ထို႔အတူ Information ဟူေသာသတင္းမွာ အခ်က္အလက္မ်ား၏အစုအေပါင္း (Summarizing and Analyzing) မွ်သာျဖစ္၍ Knowledge ဟူေသာ ပညာအဆင့္ မဟုတ္ျပန္၊ Knowledge ဟူသည္ မွာ သုတသိတို႔အေပၚ အေျခခံေသာ ပညာျဖစ္ၿပီး၊ Synthesize လုပ္ျခင္း (ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္း) ကာ အေျခ အေနအရပ္ရပ္ႏွင္႔ အမွားအမွန္ကို ခြဲျခားႏိုင္ေသာ ပညာဆင့္ျဖစ္သည္။ Wisdom အဆင့္သည္ Knowledge အဆင့္ထက္ ျမင္႔ေသာပညာ ျဖစ္သည္။ ႐ႈပ္ေထြးခက္ခဲေသာ အေျခအေန မ်ားကိုပင္ ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္ေသာအဆင့္ျဖစ္သည္။ Talent အ ဟူေသာ ပါရမီပါ ျမင္႔မားေသာၪဏ္စြမ္းရည္ကိုပါ ပိုင္ဆိုင္ၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ မဟာဗ်ဴဟာအဆင့္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္စြမ္းၾကေသာသူမ်ားလည္း ျဖစ္သည္၊ ေရွးအခါက မေဟာသဓာပညာရွိကို ဤ Wisdom အဆင္႔မ်ိဳးျဖင္႔ ပညာႀကီးသူအျဖစ္ ထင္ရွားခဲ့သည္။

ပညာတြင္ အျမင္႔ဆံုးျဖစ္ေသာ Enlightenment မွာမူ အသိအလင္း ေပါက္ေအာင္ ပညာႀကီးၾကသူ မ်ားျဖစ္သည္။ ဆင္ျခင္လွ်င္ သိႏိုင္ ၾက ေသာသူမ်ား ျဖစ္သည္။ အခ်က္အလက္၊ သတင္းျပည့္စံုမႈ မရွိ သည့္ တိုင္ေအာင္ ဆင္ျခင္မႈျဖင့္ အေျဖထုတ္ႏိုင္ၾကသည့္အဆင့္ျဖစ္၏။ ဗုဒၶေခတ္ က ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ား မေပၚေသး၊ သို႔ေသာ္လည္း ပထ၀ီ၊ ေတေဇာ၊ အာေပါ၊ ၀ါေယာ ဟူေသာ ဓာတ္ႀကီး (၄) ပါးျဖင္႔သာ အရာရာကို ဖြဲ႕စည္းထားသည္ ဟူသည္ ကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ခဲ႔သူ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶမတိုင္ပင္ က်ယ္ျပန္႔စြာ လက္ခံထားေသာ အတ္ၱကို ဗုဒၶက အနတၱျဖင့္ ေတာ္လွန္ခဲ့၏။

ေခတ္သစ္တြင္ ကမၻာေက်ာ္ သိပ္ၸံပညာရွင္ႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ အဲလ္ ဘတ္အိုင္းစတိုင္းသည္ ဓာတ္ခြဲခန္း၊ စမ္းသပ္ခန္း ေကာင္းေကာင္းမရွိပါ ဘဲလ်က္ E = MC2 ကို တြက္ခ်က္ခဲ့ၿပီး၊ သင္ပုန္းေပၚတြင္ ညီမွ်ျခင္း မ်ားျဖင့္ တြက္ခ်က္ကာ ကမၻာႏွင္႔လအကြာအေ၀းကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့သည္။ ထို႔အျပင္ စၾက၀ဠာ၏အစ၊ က်ယ္ျပန္႔လာပံု ေမြးဖြားလာပံုကို ဆင္ျခင္သိျဖင့္ အယူအဆသစ္မ်ား ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္ ခဲ႔၏၊ တြင္းနက္ႀကီးမ်ား (Black Hole)၊ တြင္းျဖဴႀကီးမ်ား (White Hole)၊ Warm Hole စေသာ အယူအဆမ်ားကို ပညာအလင္း ေပါက္ေသာေၾကာင္႔ ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယေန႔ စမ္းသပ္ခ်က္မ်ားအရလည္း မွန္ကန္ၾကသည္ ကို ေတြ႕ရျပန္သည္။

ေခတ္သစ္သည္ ပညာကို ေရကုန္ေရခန္း အသံုးခ်ရေသာေခတ္ ျဖစ္လာ၏။ မဟာဗ်ဴဟာေကာင္းမ်ားျဖင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရေသာေခတ္ ျဖစ္လာ၏။ ထို႔ေၾကာင္႔ ျမန္မာ တို႔ေခတ္ကို အမွီလိုက္ႏိုင္ရန္ ပညာကို ႀကီးမားစြာ အသံုးခ်႐ံုမွတစ္ပါး အျခားလမ္း မရွိေခ်။ ပညာကို ပညာလို ျမင္ႏိုင္ရန္ လိုသည္။ ၾကက္တူေရြး သာလိကာ လို Information ကို ရြတ္ျပ႐ံုျဖင္႔ ပညာမျဖစ္၊ ပညာဟုလည္း မယူဆသင္႔၊ လိုအပ္ေသာ ပညာမ်ားကို လက္ေတြ႕ အသံုးခ်ေနေသာႏိုင္ငံမ်ားမွ ရယူျခင္းျဖင္႔ ရယူျဖည့္ဆည္းႏိုင္ၾကရန္ လိုပါသည္။

ေနဇင္လတ္
၆-၅-၂၀၁၄ (၁၂၇၆)

JOB seekers Journal Vol.2,No.51

-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...