အိြဳင္ျမခံု သို႔မဟုတ္ ကမၻာ့အေအးဆံုး ရြာ
၁၉၂၄ ခုႏွစ္မွာ ရုရွား သိပၸံပညာရွင္ တစ္ဦးက အိြဳင္ျမခံု ကို စတင္ေတြ ့ရွိခဲ့ျပီး အပူခ်ိန္ အနုတ္ ၇၁ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ပဲရွိတဲ့ ဒီေနရာမွာ ေနထိုင္ခဲ့ရာကေန တျဖည္းျဖည္းနဲ ့ ရြာကေလး တစ္ရြာ ျဖစ္လာတာပါ။
အာတိတ္ေဒသဆန္တဲ့ ရာသီဥတုေၾကာင့္ အိြဳင္ျမခံုဟာ ကမၻာ့ေျမာက္ဖက္ျခမ္းက လူေနထိုင္ရာ ေဒသထဲမွာ အေအး ဆံုးျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၆ ရက္ေန ့မွာ အပူခ်ိန္ အနုတ္ ၆၇ ဒသမ ၇ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္နဲ ့ ကမၻာေပၚမွာ အေအးဆံုး လူေနထိုင္ရာ ေဒသအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ ခံခဲ့ရတာပါ။ အိြဳင္ျမခံုထက္ ေအးတာဆိုလို ့ အာတိတ္ေဒသပဲ ရွိပါတယ္။ အပူခ်ိန္က အနုတ္ ၈၉ ဒသမ ၂ စင္တီဂရိတ္ပါ။
ဒီအပူခ်ိန္ေတြကို တိုင္းတာေပးေနတဲ့ မိုးေလ၀ါသဌာနက အျမင့္ေပ ၂၄၆၀ မွာရွိျပီး ပတ္ပတ္လည္က ေတာင္တန္း ေတြက အျမင့္ ၃၆၀၀ ေပ အနည္းဆံုး ရွိပါတယ္။ ေတာင္စဥ္ ေတာင္တန္းေတြရဲ ့ လွ်ိဳေျမာင္ေတြမွာ ေလေအးေတြ က တဟူးဟူး တိုက္ခတ္ေနပါတယ္။ အျမင့္ေပ ၁၀၀၀ တက္သြားတိုင္း အပူခ်ိန္က ၁၀ ဒီဂရီ ေလ်ာ့သြားပါတယ္။
အိြဳင္ျမခံုရဲ ့ပတ္၀န္းက်င္ေျမျပင္ဟာ အျမဲခဲေနပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလမွာ အနုတ္ ၅၀ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ရွိျပီး ၾသဂုတ္လ မွာက်ေတာ့ အေပါင္း ၅၀ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ရွိိတာပါ။ ေဆာင္းရာသီမွာ တစ္ရက္ကိုေနေရာင္ျမင္ရခ်ိန္ ၃ နာရီ ေလာက္ ပဲရွိျပီး ေႏြအခါက်ျပန္ရင္လည္း ေနထြက္ခ်ိန္ခ်ဥ္း ၂၁ နာရီရွိျပန္ပါတယ္။
အိြဳင္ျမခံု ဟာ အနီးဆံုးျမိဳ ့ Yakutsk ကို ကားနဲ ့သြားရင္ေတာင္ ၃ ရက္ၾကာေအာင္ ေခါင္တဲ့ရြာကေလးပါ။ ေ၀းလံ သီေခါင္လြန္းတာေရာ၊ ကမၻာ့အေအးဆံုးေနရာျဖစ္တာေရာေၾကာင့္ အိြဳင္ျမခံုကို ေတာ္ရံုတန္ရံု ဧည့္သည္မလာႏိုင္ပါ ဘူး။ ဒီေတာ့ အိြဳင္ျမခံုရြာသားေတြဟာ ဧည့္ေမွ်ာ္ၾကပါတယ္။ ဟိုတယ္မရွိတဲ့ဒီရြာကေလးမွာ ဧည့္သည္လာလိုက္ တယ္ဆိုရင္ပဲ ေနရာထိုင္ခင္း၊ အိပ္စရာေတြကို ၀မ္းသာအဲလွယ္ ျပင္ေပးၾကပါတယ္။ ဧည့္သည္တိုင္းကို ‘ေအးစက္ ေသာ ၀င္ရိုးစြန္းသို ့ အလည္ေရာက္အမွတ္တရ’ စာတမ္းေတြ ထုတ္ေပးၾကပါတယ္။
အိြဳင္ျမခံုဟာ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုး ႏွင္းေတြ၊ ေရခဲေတြနဲ ့ ေဖြးေဖြးဆြတ္ေနတယ္။ ဒီရြာေလးရဲ ့ စီးပြားေရးကလည္း မိရိုး ဖလာပါပဲ။ တိရိစ ၱာန္သားေမြးေတြေရာင္း၀ယ္မယ္၊ ေရခဲငါးေတြေရာင္းမယ္။ တစ္ႏွစ္ပတ္လံုးႏွင္းေတြက်ေနေတာ့ ရွဳ ခင္းက အရမ္းလွပါတယ္။ အာတိတ္စက္၀ိုင္းေဒသမွာရွိေနေတာ့လည္း အိြဳင္ျမခံုဟာ ကမၻာ့အလွဆံုး ေန၀င္ခ်ိန္ကို ပိုင္ဆိုင္ပါတယ္။ လာသမွ်ဧည့္သည္ေတြဟာ ဓါတ္ပံုဆရာေတြျဖစ္ေနတာ မဆန္းပါဘူး။
အိြဳင္ျမခံုဟာ ဖြံ ့ျဖိဳးတုိးတက္မႈႏႈန္းလည္းေႏွးပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ အိြဳင္ျမခံုရဲ ့တစ္ခုတည္းေသာစာသင္ေက်ာင္း မွာ အခန္းတြင္းအိမ္သာတပ္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။ မိုဘိုင္းဖုန္းသံုးလို ့မရပါဘူး။ ဒီေလာက္ေအးတဲ့ေနရာမွာ မိုဘိုင္းဖုန္း ေတြ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ လယ္လည္းစိုက္လို ့မရပါဘူး။ တစ္ရြာလံုးက လိုအပ္တာ၀ယ္ဖို ့ ကုန္စံုဆိုင္ကလည္း တစ္ဆိုင္ပဲရွိပါတယ္။
အျပင္ထြက္လို ့မ်က္မွန္တပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ တစ္ခါတည္း မ်က္ႏွာမွာခဲျပီး ကပ္သြားပါလိမ့္ မယ္။ ျပန္ခြာရင္ အေရျပား ပါပါလာမွာမို ့ အိြဳင္ျမခံုမွာ ဘယ္သူမွ ေနကာမ်က္မွန္မတပ္ပါဘူး။
အျမဲေရခဲေနတဲ့ေနရာျဖစ္ေနေတာ့ ဘာမွစိုက္ပ်ိဳးလို ့မရပါဘူး။ ဒီရြာကလူေတြက ေရခဲေတာင္သမင္နဲ ့ ျမင္းသားကို ပဲ စားရတာပါ။ ဒါေပမယ့္ အာဟာရခ်ိဳ ့တဲ့မႈကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ မခံစားၾကရပါဘူး။ သမင္နို ့ကို ေသာက္ၾကျပီး အဲဒီ သမင္နုိ ့မွာ အာဟာရဓါတ္ ျပည့္စံုစြာပါတယ္လို ့ ဆရာ၀န္ေတြက ေျပာပါတယ္။ ကားစက္ကို တစ္ေနကုန္ နိုးထား ရပါတယ္။ စက္ရပ္သြားရင္ ျပန္ႏုိးလို ့မရေတာ့ပါဘူး။ ညကိုေတာ့စက္ရပ္ထားျပီး မနက္ခင္းဆိုရင္ေတာ့ ကားစက္နုိး သံ တညံညံနဲ ့ ရြာတစ္ခုလံုးသက္၀င္လွဳပ္ရွားလာပါတယ္။
အသုဘရွိလို ့ ေျမက်င္းတူးရေတာ့မယ္ဆိုရင္ ၃-ရက္ေလာက္ၾကာပါတယ္။ ေျမတူးႏိုင္ေအာင္လို ့ ေရခဲအရည္ေပ်ာ္ ေအာင္ မီးေသြးဖိုေတြ ၀ိုင္းထားရပါတယ္။
အိြဳင္ျမခံု ဟာ ရုရွားဘာသာစကားမွာ မခဲေသာေရလို ့အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ဒီရြာနားမွာ ေရပူ စမ္းတစ္ခုရွိပါတယ္။ အဲဒီေရပူစမ္းကို အိြဳင္ျမခံုလို ့ေခၚရာကေန ဒီရြာနာမည္ကလည္း အိြဳင္ျမခံုျဖစ္လာတာပါ။ လူဦးေရ ၄၇၂ ေယာက္၊ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၇၅၀ မီတာ ရွိပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တုန္းက ဒီေနရာမွာ ေလယာဥ္ကြင္းငယ္ ေလး တည္ေဆာက္ထားခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၂၀ နဲ ့ ၁၉၃၀ ၾကားမွာ ေရခဲေတာင္သမင္ေမြးျမဴေရးသမားေတြက အြြိဳင္ ျမခံု ေရပူစမ္းမွာ တစ္ေထာက္နားျပီး သမင္ေတြကိုေရတိုက္ရင္း နားၾကခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီေလာက္ခက္ခဲတဲ့ေနရာမွာ လူေလး ၅၀၀ ေလာက္က သဘာ၀ကိုအံတုျပီးေနထိုင္ေနၾကတာ အံ့ၾသစရာပါ။ အဲဒီ တုန္းက ဆိုဗီယက္အစိုးရက ဒီလူေတြကို ေနရာေျပာင္းေရႊ ့ေပးဖို ့ ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီရြာသားေတြဟာ နည္းပညာနဲ ့ ယဥ္ေက်းမႈကိုေက်ာခိုင္းလို ့ ဒီေ၀းလံသီေခါင္ျပီး ေရအျမဲခဲေနတဲ့ မိုဘိုင္းဖုန္းအဆက္အသြယ္ေတာင္ မရွိတဲ့ ရြာကေလးမွာပဲ ဆက္ေနဖို ့ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
အိြဳင္ျမခံုမွာ အိမ္တိုင္းလိုလို မီးေသြးဖိုကို ၂၄ နာရီဖိုထားရပါတယ္။ အေႏြးဓါတ္ရေအာင္လို ့ပါ။ လွ်ပ္စစ္မီးမရွိတဲ့ အတြက္ ထင္းမီးလင္းဖိုကိုပဲ အသံုးျပဳရပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ မီးစက္နဲ ့ ရြာကို အခ်ိန္အကန္ ့အသတ္နဲ ့ လွ်ပ္စစ္မီး ေပးပါတယ္။ ဒီရြာသားေတြဟာ ရာသီဥတုဒဏ္ကို ၾကံ့ၾကံံ့ခံတဲ့ေနရာမွာ ျပိဳင္စံ ရွားပါတယ္။ အပူခ်ိန္ အနုတ္ ၅၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ေအာက္ေရာက္မွ တစ္ခုတည္းေသာေက်ာင္းကို ပိတ္ၾကတာပါ။
ေက်ာင္းသားေလးေတြမွာလည္း ေဘာပင္မွင္ခဲတာကို ၾကံဳရေလ့ရွိျပီး သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြ စာဖတ္ဖို ့ စာဖတ္မ်က္ မွန္ တပ္မရသလို ဘက္ထရီေတြဆိုရင္လည္း ေအးလြန္းတဲ့အတြက္ အလိုလိုအားကုန္သြားေလ့ရွိပါတယ္။
အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ဒီရြာကေလးမွာ အပို၀င္ေငြရွိလာပါျပီ။ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြေပါ့။ ကမၻာ့အေအးဆံုးေနရာ မွာ တစ္ညေလာက္ေတာ့ လာေနၾကည့္ၾကပါတယ္။ အိမ္ထဲမွာ အိမ္သာမရွိတဲ့အျဖစ္၊ သမင္သားပဲစားရတဲ့အျဖစ္၊ မီး ေသြးမီးဖိုနဲ ့ အေႏြးဓါတ္ယူျပီး ထင္းမီးလင္းဖိုနဲ ့ေနရတဲ့အျဖစ္၊ ေရခ်ိဳးမယ္ဆိုရင္ ေရွးေရာမဇာတ္ကားေတြ ထဲကလို မီး ေသြးထဲဖုတ္ထားတဲ့ ေက်ာက္ခဲေတြကို ေရစည္ပိုင္းထဲထည့္ျပီး ေရေႏြးေအာင္လုပ္ျပီး ခ်ိဳးရတဲ့ အျဖစ္ ေတြကို တအံ့ တၾသခံစားၾကရင္း မနက္ေနထြက္ခ်ိိန္နဲ ့ ညေနပိုင္းေန၀င္ခ်ိန္တို ့ရဲ ့ အံ့ၾသဘနန္း လွပလွတဲ့ ရွဳေမွ်ာ္ခင္းေတြကို ၾကည့္ရင္း တစ္ခ်ိန္က ကမၻာကေမ့ေလ်ာ့ေနခဲ့တဲ့ အိြဳင္ျမခံုဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ ့ လူသိမ်ားလာျပီး သြားေရာက္လည္ ပတ္သူေတြနဲ ့ စည္ကားလာမယ့္ အလားအလာကို ေတြ ့ေနရပါေၾကာင္း ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
Lashio News Diary
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+