ေသြးကင္ဆာ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
ေသြးကင္ဆာ အေၾကာင္း မေျပာခင္ ပံုမွန္ ေသြးဆဲလ္ေတြ အေၾကာင္း ေျပာျပ လိုပါတယ္။ bone marrow လို႔ ေခၚတဲ႔ ရိုးတြင္း ခ်ဥ္ဆီ ကေန ျပီးေတာ႔ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥ၊ နဲ႔ platelet ဆိုတဲ႔ ေသြးမႊားဆဲလ္ (၃) မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ ေပးပါတယ္။ သူတို႔ (၃) မ်ိဳး မွာ ကိုယ္စီ တာ၀န္ေတြ ရွိပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြက ေအာက္ဆီဂ်င္ကို သယ္ေဆာင္ ေပးျပီး ေသြးနီဥ နည္း ရင္ေတာ႔ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ (anemia) ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥ ရဲ႔ တာ၀န္ ကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္း ၀င္ေရာက္ လာတဲ႔ ေရာဂါ ပိုးမႊား ေတြကို တိုက္ခိုက္ ေပးပါတယ္။ ေသြးျဖဴဥေတြ ပံုမွန္ မဟုတ္ရင္ေတာ႔ ေရာဂါ ပိုးမႊားေတြကို တိုက္ဖ်က္ ႏိုင္စြမ္း၊ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္း က်ဆင္းျပီး ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ထူေျပာ တတ္ပါတယ္။ platelet (ေသြးမႊား) ကေတာ႔ ေသြးခဲရာမွာ တာ၀န္ယူျပီး ေသြးအလြန္အကြၽံ မထြက္ေအာင္ ကာကြယ္ ေပးပါတယ္။
leukemia ေရာဂါမွာေတာ႕ရိုးတြင္းခ်ဥ္ဆီ ကေန ပံုမွန္ မဟုတ္တဲ႔ ေသြးျဖဴဥ ေတြ ထုတ္ေပး ပါတယ္။ အစ ပထမ ေတာ႔ အဲဒီ ေသြးျဖဴဥ ေတြဟာ ပံုမွန္ ေသြးျဖဴဥ ေတြနဲ႔ မျခား အလုပ္ ေကာင္းေကာင္း လုပ္ၾက ပါေသး တယ္။ အခ်ိန္ၾကာလာ တာနဲ႔ အမွ် ေဖာက္ျပန္ လာသလို ေသြးနီဥနဲ႔ platelet တို႔ရဲ႔ မူလ တာ၀န္ ေတြကိုပါ ထိခိုက္ လာတဲ႔ အတြက္ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပလာ ပါေတာ႔ တယ္။
leukemia ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါသလဲ ?
အဓိက အားျဖင္႔ ေရာဂါလကၡဏာ ျမန္ျမန္ ျပသလား ။ေႏွးေႏွး ျပသလား ဆိုတာကို အေျခခံျပီး -
(၁) chronic leukemia
(၂) acute leukemia ဆိုျပီး (၂)မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ ပါတယ္။
Chronic leukemia မွာဆိုလွ်င္ မူမမွန္တဲ႔ ေသြးျဖဴဥ ေတြက ပံုမွန္ အလုပ္ေတြ လုပ္ေနၾကလို႔ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ မျပတတ္ပါဘူး။ အခိ်န္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် မူမမွန္ ဆဲလ္အေရအတြက္ မ်ားလာျပီ ဆိုမွသာ ေရာဂါ လကၡဏာ ျပတတ္ပါတယ္။
Acute leukemia မွာေတာ႔ မူမမွန္ ဆဲလ္ေတြဟာ အလွ်င္အျမန္ တိုးပြား လာရံုမက ပံုမွန္ အလုပ္ ေတြကို လံုး၀ မလုပ္ႏိုင္ တဲ႔အတြက္ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္း ျပတတ္ပါတယ္။
ေသြးျဖဴဥ အမိ်ဳးအစားေပၚ မူတည္ျပီးလည္း အမိ်ဳးအစား ထပ္ခြဲ ႏိုင္ပါေသးတယ္။
(၁) chronic leukemia
(၂) acute leukemia ဆိုျပီး (၂)မ်ိဳး ခြဲျခားႏိုင္ ပါတယ္။
Chronic leukemia မွာဆိုလွ်င္ မူမမွန္တဲ႔ ေသြးျဖဴဥ ေတြက ပံုမွန္ အလုပ္ေတြ လုပ္ေနၾကလို႔ အစပိုင္းမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ မျပတတ္ပါဘူး။ အခိ်န္ ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် မူမမွန္ ဆဲလ္အေရအတြက္ မ်ားလာျပီ ဆိုမွသာ ေရာဂါ လကၡဏာ ျပတတ္ပါတယ္။
Acute leukemia မွာေတာ႔ မူမမွန္ ဆဲလ္ေတြဟာ အလွ်င္အျမန္ တိုးပြား လာရံုမက ပံုမွန္ အလုပ္ ေတြကို လံုး၀ မလုပ္ႏိုင္ တဲ႔အတြက္ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္း ျပတတ္ပါတယ္။
ေသြးျဖဴဥ အမိ်ဳးအစားေပၚ မူတည္ျပီးလည္း အမိ်ဳးအစား ထပ္ခြဲ ႏိုင္ပါေသးတယ္။
lymphoid cell မွာ ျဖစ္ရင္ lymphocytic leukemia ၊ myeloid cell မွာ ျဖစ္ရင္ေတာ႔ myeloid leukemia လို႔ ထပ္ခြဲ ႏိုင္ပါတယ္။
Chronic Lymphocytic leukemia ။ အသက္ (၅၅) ႏွစ္ အထက္မွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ မျဖစ္သေလာက္ ပါပဲ။
Chronic Lymphocytic leukemia ။ အသက္ (၅၅) ႏွစ္ အထက္မွာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ ကေလးေတြမွာ မျဖစ္သေလာက္ ပါပဲ။
Chronic Myeloid Leukemia။ အရြယ္ေရာက္ျပီး သူေတြမွာ အဓိက ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
Acute Lymphocytic Leukemia ကေလးငယ္ ေတြမွာ အဓိက ျဖစ္ပြား တတ္ျပီး လူရြယ္ ေတြမွာ လည္း ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။
Acute myeloid leukemia ဒီအမ်ိဳးအစား ကေတာ႔ လူၾကီး လူငယ္ မေရြး ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။
ဘယ္လို လူမ်ိဳးေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္သလဲ ?
ဘာေၾကာင့္ leukemia ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက် မသိၾကပါဘူး။ သုေတသန စာတမ္းေတြ အရေတာ႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ risks မ်ားတဲ႔ အေနအထား ေတြကို သတ္မွတ္ ႏိုင္ခဲ႔ ပါတယ္။
ဓါတ္ေရာင္ျခည္ သင္႔မႈ ။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ အတြင္းက ဂ်ပန္ကို က်ဲခ်ခဲ႔တဲဲ႔ အႏုျမဴဗံုး ဒဏ္မွ အသင္ရွင္ က်န္ရစ္ သူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႔ ေဆြစဥ္ မ်ိဳးဆက္ ေတြမွာ leukemia ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ပိုမို ျဖစ္ပြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ေဆး ပညာ မွာလည္း ဓါတ္ေရာင္ျခည္ကို သံုးျပီး ကုသ ရတာ ရွိပါတယ္။ ဒါဟာလည္း သာမန္ လူေတြထက္ စာလွ်င္ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ဖို႔ အလား အလာ ပိုမ်ားပါတယ္။
ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား ။ အလုပ္ခြင္မွာ ဘင္ဇင္း(Benzene) ၊ ေဖာ္မယ္ဒီဟိုက္ (Formaldehyde) စတဲ႔ ဓာတုေဗဒ ပစၥည္း ေတြကို ကိုင္တြယ္ ထိေတြ႔ ေနရ သူေတြဟာ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားပါတယ္။
ေဆး၀ါးမ်ား ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ကုသ ေဆး၀ါးမ်ားကို ၾကာရွည္ သံုးစြဲလွ်င္ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ဖို႔ အလား အလာ မ်ားပါတယ္။
Down syndrome ။ ေမြးရာပါ ေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္ျပီး အဆိုပါ ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္ မ်ားဟာ ေသြးကင္ဆာ ျဖစ္ပြား ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ား ပါတယ္။
Human T-cell leukemia virus-I ။ အဆိုပါ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးေၾကာင့္ human T-cell leukemia ဆိုတဲ႔ ရွားပါး ေသြးကင္ဆာ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္။ Myelodysplastic syndrome acute myeloid leukemia ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ား ပါတယ္။
မ်ိဳးရိုးဗီဇ ။ အျခား ကင္ဆာ ေရာဂါမ်ား ကဲ႔သို႔ ေသြးကင္ဆာ ဟာလည္း မ်ိဳးရိုး လိုက္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား
==============
မူမမွန္ ေသြးဆဲလ္ အေရအတြက္ အနည္း အမ်ား ေပၚ မူတည္ျပီး ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ျပပံုလည္း မတူတတ္ ပါဘူး။ အဓိက ေရာဂါ လကၡဏာ ေတြကေတာ႔ …
(၁) နာတာရွည္ အဖ်ားတက္ျခင္း၊ ညဘက္ ေခြၽးထြက္ျခင္း
(၂) ကူးစက္ေရာဂါ မၾကာခဏ ၀င္တတ္ျခင္း
(၃) ပင္ပန္း ႏြမ္းနယ္ျခင္း
(၄) ေခါင္းခဏခဏ ကိုက္ျခင္း
(၅) ေသြး မတိတ္ျခင္း
(၆) အရိုးနဲ႔ အဆစ္မ်ား နာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း
(၇) အက်ိတ္ မ်ားထြက္ျခင္း
(၈) ေဘလံုး ၾကီးျခင္း
အထက္ ေဖာ္ျပပါ လကၡဏာ ေတြဟာ အျခားေရာဂါ ေျမာက္ျမားစြာ မွာလည္း ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။ မိမိမွာ အဆိုပါ လကၡဏာ ေတြ ခံစား ေနရျပီ ဆိုရင္ေတာ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ေတြ႔ျပီး ေရာဂါ ျပသ သင္႔ပါတယ္။
Mg Mandalay
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+