Digestive Myths အစားအစာမွာ အထင္မွားေနတာေတြ

ဆရာ ကၽြန္မ ေရာဂါက အစာမာမာ စားရင္၊ ညေနစာ အမ်ားႀကီး ေန႔တိုင္း ဆက္တိုက္စားရင္ ဗိုက္ကေန ရင္ဘတ္အထိ၊ ခါးကေန လက္ပ်ဥ္အထိ ေတာင့္ေနၿပီး ေက်ာေအာင့္ပါတယ္။ အစာအိမ္ထဲကို မွန္ေျပာင္းၾကည့္ၿပီး တဲ့ေနာက္ chronic gastritis လို႔ မွတ္ခ်က္ ေရးထားပါတယ္။ အခု ဆရာဝန္ က Motilium-M, Esomeprazole, Unienzyme တစ္လခြဲ ေသာက္ခိုင္းထားပါတယ္။ စားလို႔ေကာင္းေနပါတယ္။ ညေနစာ ထမင္း ကိုေတာ့ ဝေအာင္မစားရဲလို႔ နည္းနည္းပဲစားပါတယ္။ ကၽြန္မ ေရာဂါက အစာေျခရာမွာ catalyze လုပ္ေပးတဲ့ Enzyme deficiency ေၾကာင့္လား။ ဒီေရာဂါ ျပန္မျဖစ္ေအာင္ Unienzyme ကိုအၿမဲေသာက္သင့္သလား။ side effect ကဘာျဖစ္ႏုိင္လဲ။ ဒီေဆးကို အစာစားၿပီး တစ္နာရီၾကာမွ ေသာက္ရ တယ္လို႔ သူငယ္ခ်င္းကေျပာတယ္။ ဟုတ္ပါသလား။ ဆရာဝန္ကေတာ့ အစာစားၿပီးေသာက္လို႔ ေရးေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီက ဆရာဝန္ေတြက လူနာသိခ်င္ေမးၿပီး ေအးေအးေဆးေဆး ေဆြးေႏြးဖို႔ အခ်ိန္မေပးလို႔ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖၾကားေပးပါဆရာ။

(အင္ဇိုင္း) ဆိုတာ အစာေက်ခ်က္ေပးတယ္။ လူတိုင္းမွာလဲ အလိုလိုထြက္ေနတယ္။ အစာစားျပီးျပီးခ်င္း ေသာက္ရ မယ္။ ဒါမွ ေဆးနဲ႔အစာေတြ႔ၾကမွာ။ ၾကာရွည္မေသာက္ရပါ။ တာရွည္ေသာက္ေနရင္ ကိုယ္ကေနထြက္တာ နည္းနည္းလာမယ္။ သဘာဝ (အင္ဇိုင္း) က ပံုမွန္ရွိေနမွသာေကာင္းတယ္။ ဆရာဝန္အေတာ္မ်ားမ်ားက အဲလိုဘဲ။ ေဆာရီး။

1. Spicy Foods Cause Ulcers အစပ္စားရင္ အစာအိမ္နာျဖစ္တယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါ။ 

အရင္က အဲလိုထင္မွတ္ခဲ့ ၾကတယ္။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ အဲလိုထင္တာ မွားတယ္။ အစာအိမ္ေလနာျဖစ္ တယ္ဆိုတာ (၁) Helicobacter pylori (H. pylori) ဗက္တီးရီးယား ဝင္ရာကေနျဖစ္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ (၂) Aspirin, Ibuprofen, Naproxen ဆိုတဲ့ (NSAIDs) အနာသက္သာေဆးေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ ေလနာျဖစ္ေန သူေတြအတြက္ အစပ္စားရင္ ပိုဆိုးခ်င္ဆိုးမယ္။ အစပ္စားလို႔ ေလနာျဖစ္တယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါ။

2. Smoking Relieves Heartburn ရင္ပူတာကို ေဆးလိပ္ေသာက္ရင္ သက္သာမယ္ထင္တာ တက္တက္စင္ လြဲပါတယ္။ 

ေျပာင္းျပန္သာျဖစ္ေစတယ္။ ေဆးလိပ္ထဲမွာပါတဲ့ Nicotine (နီကိုတင္း) ကေန အစာျမိဳျပြန္ ေအာက္ေျခက အထိန္းကို က်ယ္ေစလို႔ အစားအိမ္ထဲကေလ အထက္တက္လာႏိုင္တယ္။ ေလေရာ အစာေျခ အရည္ေရာတက္ရင္ ရင္ပူေရာဂါျဖစ္မယ္။

3. Chewing gum Bubblegum (ခ်ဴးယင္း-ဂမ္း) (ဘာဘယ္လ္-ဂမ္း) ေတြကို အစာခ်က္ရတာ အခ်ိန္ၾကာတယ္ ဆိုတာ မဟုတ္ပါ။ 

ဒီလိုဝါးေနတာေတြကို မ်ိဳခ်လိုက္ရင္ အစာအိမ္၊ အစာလမ္းထဲမွာ ၾကာၾကာေနျပီး ေနာက္မွာ ေက်ခ်က္သြားမယ္လို႔ ထင္တာ မွားပါတယ္။ ပါးစပ္ကေန တေျဖးေျဖး ေအာက္ဆင္းဆင္းလာျပီး ေနာက္ဆံုး ဝမ္းထဲမွာသာ ပါသြားပါမယ္။ အစာခ်က္သလို ခ်က္မရပါ။

4. Heavy Lifting Causes Hernias အေလးအပင္မရင္ အူက်မယ္ထင္တာ မဟုတ္ပါ။ 

(ဟာနီယာ) အူက်ေရာဂါ ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းခံေတြထဲမွာ အေလးအပင္မရလြန္းလို႔ဆိုတာက အခ်က္တခုတည္း သာ ျဖစ္ေသးတယ္။ အေၾကာင္းခံတခုမကရွိတယ္။ ဗိုက္ထဲမွာ ဖိအားျဖစ္ရတာ နဲ႔ ဗိုက္ကိုဖံုးေနတဲ့ ၾကြက္သားေတြ မွာ အားနည္းခ်က္ ျဖစ္ျဖစ္ အေပါက္ျဖစ္ျဖစ္ ရွိေနတာေတြကေန ေပါင္းျပီးျဖစ္ေစတယ္။ အူက်တယ္ဆိုတဲ့ အမ်ိဳး အစားေတြ ကေတာ့ Inguinal hernia, Femoral hernia, Umbilical hernia, Hiatal hernia ေတြျဖစ္တယ္။

5. Only Alcoholics Get Cirrhosis အရက္ေသာက္မွ အသဲေျခာက္တယ္ဆိုတာ မမွန္ပါ။ 

အရက္ေသာက္တာနဲ႔ အသဲေရာဂါ ဆက္စပ္မႈေတာ့ အေသအျခာရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တျခားအေၾကာင္းတရားေတြ ကေနလဲ အသဲေျခာက္ ေစႏိုင္တယ္။ Hepatitis B and C အသဲေရာင္ (ဘီ) နဲ႔ (စီ) ပိုးေတြ။ အရက္ေသာက္မ်ား တိုင္းေတာ့ အသဲေျခာက္ ခ်င္မွ ေျခာက္မယ္။ တျခား ဒိထက္ဆိုးတာလဲ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။

6. Nuts Lead to Diverticulitis အေစ့အဆံေတြစားရင္ (ဒိုင္ဘာတီကူလိုက္တစ္) အူေရာဂါျဖစ္မယ္ထင္တာ မွားတယ္။ 

အူမၾကီးမွာ Pouches အိတ္ေခါင္းေလးေတြ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ မျဖစ္ခ်င္ရင္ Nuts အေစ့အဆံ၊ Corn ေျပာင္းဖူး၊ Popcorn (ေပါ့ပ္ေကာင္း)၊ Strawberries (ဟေထာဘယ္ရီ) ေတြ မစားသင့္ဘူးလို႔ ေျပာေနၾကတာ မမွန္ပါ။ အေစ့ေလးေတြ သြားပိတ္ေနမယ္လို႔ ထင္တာဟာ စိုးရိမ္ခ်က္ သက္သက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝဝ၈ ေလ့လာမႈအရ ေျပာင္းျပန္ေတြ႔ရတယ္။ High-fiber diet ေတြစားတာ ေရာဂါကို ကာကြယ္ရာက်တယ္။ ျမန္မာေတြ က မာလကာေစ့ကေန အူအတက္ ပိတ္ျပီး ေရာင္မယ္ထင္တာလဲ မဟုတ္ေသးပါ။

7. Beans Cause the Most Gas ပဲစားရင္ ေလထမယ္ ထင္လာလဲ မွားတယ္။ 

ရီစရာေျပာတာ ျမန္မာေတြမွ မဟုတ္ပါ။ ေလမ်ားေစတာ ပဲတမ်ိဳး မဟုတ္ပါ။ Dairy foods ႏို႔ထြက္အစာေတြလဲ ပါတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာ ႏြားႏို႔ထဲက Lactose သၾကားဓါတ္ကုိ ငယ္တံုးကေလာက္ စုပ္ယူတာ မလုပ္ႏိုင္ ေတာ့ပါ။ Lactose-free products ေတြစားသံုးသင့္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ႏို႔ထြက္အစာေတြမစားခင္ Enzyme lactase ေဆး ေသာက္ေပးပါ။

8. No Dairy for Lactose Intolerant (လက္တို႔စ္) မခံႏိုင္တဲ့ေရာဂါရွိရင္ ႏြားႏို႔မေသာက္နဲ႔လို႔ အရမ္းမတားပါနဲ႔။

ႏြားႏို႔ထဲမွာပါေနတဲ့ Lactose (လက္တို႔စ္) မခံႏိုင္သူေတြ ႏို႔ထြက္အစာ မစာပါနဲ႔လို႔ ေပးတဲ့ အၾကံမမွန္ပါ။ တခ်ိဳ႕က ဒိန္ခ်ဥ္၊ ေရာဂတ္၊ အိုင္စ္ခရင္မ္ ေတြစားလို႔ရေပမဲ့ ႏြားႏို႔ေသာက္မရဘူး။ လူတိုင္းက မတူၾကလို႔ စမ္းၾကည့္ျပီးမွသာ ေရွာင္ပါ။

9. Aging Causes Constipation အသက္ၾကီးရင္ ဝမ္းမခ်ဳပ္ပါ။ 

လူၾကီးေတြ ဝမ္းခ်ဳပ္ခ်င္ ခ်ဳပ္ပါလိမ့္မယ္။ အသက္ ကိုေတာ့ လြဲမခ်ပါနဲ႔။ အသက္ၾကီးလို႔ ေရာဂါေတြကုဘို႔၊ ကာကြယ္ ဘို႔ ေသာက္ေနရတဲ့ ေဆးေတြကေန ဝမ္းခ်ဳပ္ ေစႏိုင္တာကို သတိထားပါ။ အသက္ၾကီးေတာ ကိုယ္လက္ လႈတ္ရွားမႈ နည္းလာတာတဲ့ အေၾကာင္းတပါးျဖစ္ တယ္။ အစာလဲနည္း၊ ေရ-အရည္ေသာက္တာလဲ နည္းေန သလား ဆန္းစစ္ပါ။

10. Fiber No Help With Diarrhea အသီးအရြက္က ဝမ္းသက္တယ္ဆိုတာ မမွန္ပါ 

အေပၚယံၾကည့္ရင္ မွန္ပါ တယ္၊ အသီးအရြက္ေတြက ဝမ္းလြယ္ေစႏိုင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ဝမ္းသြားမ်ားေစမယ္။ အမွန္က ဝမ္းကို ပ်က္ေစတာ၊ မာေစတာ မဟုတ္ပါ။ အေနေတာ္ျဖစ္ေစတယ္။ အူမၾကီးနံရံကေန ေရကိုပုိယူေပးလို႔၊ အစာထဲက ေရကို ပိုစုပ္ယူ ေပးလို႔ အဲလိုျဖစ္ေစတာျဖစ္တယ္။

11. You'd Know If You Had Cancer ကင္ဆာျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္ဖါသာ သိမွာဘဲလို႔ မထင္ပါနဲ႔။ 

အူမၾကီး-ကင္ဆာ ဆိုတာ အေစာပိုင္းအဆင့္မွာ ဘာမွမျဖစ္သလိုေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါကိုေစာေစာသိဘို႔ ခက္တယ္။ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္သူေတြ တႏွစ္တခါစစ္ရင္ မ်က္စိနဲ႔မျမင္ရဘဲ ဝမ္းထဲမွာ ေသြးပါေနတာကို စစ္ရမယ္။

12. Colonoscopies Are Dreadful စအိုလမ္းအစမ္းခံရတာ သိပ္ေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္ မထင္ပါနဲ႔။ 

နာရီဝက္၊ တနာရီသာၾကာမယ္။ စအိုနဲ႔ အစာေဟာင္းအိမ္မွာ ေရာဂါရွိေနတာကို သိလာမယ္။ ေမ့ေဆးျဖစ္ျဖစ္၊ ျငိမ္ေဆး ျဖစ္ျဖစ္ ေပးမွာပါ။ မစမ္းခင္ေတာ့ ျပင္ရဆင္ရတာ ကရိကထမ်ားမယ္။ အစားဆင္ျခင္ရတာ၊ ဝမ္းျခဴရတာ စတာ ေတြေတာ့ လုပ္ရပါမယ္။

13. Heartburn and Sitting-up Sleep ရင္ပူရင္ ထိုက္လွ်က္အိပ္ပါဆိုတာ မလိုက္နာပါနဲ႔။ 

ဒီလိုေျပာၾကာတကို လက္ေတြ႔ ဟုတ္တယ္လို႔ သက္ေသမရွိပါ။ ေခါင္းပိုင္းကုိ နဲနဲပိုျမွင့္ထားရင္ သက္သာတာေတာ့ ဟုတ္တယ္။ ေခါင္းအံုးကို ၄-၆ လကၼေလာက္ ပိုျမင့္ပါေစ။ ထိုင္အိပ္ဘို႔ မလိုပါ။

14. IBS and Diet အူလမ္းမျငိမ္ေရာဂါနဲ႔ အစားအစာ 

အူလမ္းမျငိမ္ေရာဂါဆိုတာ တခ်ိဳ႕အစားအစာေတြနဲ႔ မသင့္တာမွန္ပါတယ္။ အစာကိုျပဳျပင္စားယံုနဲ႔ေတာ့ မရေသးပါ။ ဘာစားစား စားတယ္ဆိုကတည္းက ေလပြတာ၊ ဝမ္းေလွ်ာတာ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္တာေတြျဖစ္တာဟာ ဒီေရာဂါရဲ႕ လကၡဏာ ေတြ ျဖစ္တယ္။ ဘယ္အစာစားရင္ ပိုဆိုးတယ္ဆိုတာ ကိုယ္တိုင္အေသအျခာ ေရြးခ်ယ္မွတ္သားထားျပီး ေရွာင္ပါ။

• IBD and Stress အူလမ္းမျငိမ္ေရာဂါ နဲ႔ စိတ္

စိတ္ဖိအားမ်ားတာကေန နာတာရွည္ေရာဂါေတြကို ခလုပ္ျဖဳတ္ေပးသလိုျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အူလမ္း မျငိမ္ေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ မေသျခာပါ။ IBD ဆိုတာ Crohn's disease ေရာဂါနဲ႔ Ulcerative colitis ေရာဂါေတြကို ေခၚတာ ျဖစ္တယ္။ အူသိမ္နဲ႔ အူမၾကီးနံရံေတြ ေရာင္ရမ္းေနတယ္။ မ်ိဳးဗီဇကလည္း ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ခုခံအားလဲ စဥ္းစားႏိုင္တယ္။

• Celiac disease (စီးလိယက္) ေရာဂါျဖစ္ရင္ ဗိုက္နာမွာဘဲလို႔ခ်ည္း မထင္ပါနဲ႔။

Celiac disease ဆိုတာ Gluten protein (ဂလိုတင္-ပရိုတင္း) ကို လက္မခံႏိုင္တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာေတြက ေလပြမယ္၊ ဝမ္းေလွ်ာမယ္။ အမ်ားဆံုးက ဒါေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေလးတင္ မရေသးဘူး Anemia ေသြးအားနည္းတာ၊ Osteoporosis အရိုးအားနည္းတာ၊ Depression စိတ္ဓါတ္က်တာ၊ Growth problems ၾကီးထြားမႈေႏွးတာေတြကိုပါ ရွိ-မရွိစစ္ရမယ္။


Dr. တင့္ေဆြ

--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(lwanmapyay.blogspot.com) လြမ္းမေျပ သုတရပ္၀န္း | Facebook

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...