အနီးမီးယား ဆိုတာဘာလည္း …..?

အနီးမီးယား ဆိုတာဟာ ေသြးထဲမွာ ပံုမွန္ရွိရမယ့္ ေသြးနီဥတြင္ ေအာက္ ဆီဂ်င္ကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးေသာ အရာ သံဓါတ္ပါေသာ အရာ Hemoglobin ပမာဏ သို႔မဟုတ္ ေသြးနီဥဆဲလ္ blood cells (RBCs) ေတြဟာ ပံုမွန္မမာဏ ထက္ေလ်ာ့ နည္းေနၿခင္းကို ဆိုလိုပါတယ္။ တခါတေလ မွာေတာ့ ေသြးပမာဏ Blood volume ေလ်ာ့နည္းေနၿခင္း Hypovolemia ကိုလည္း အနီးမီးယားလို႔ ေခၚပါေသးတယ္ ။ ေသြး ယိုၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ ေသြးပမာဏ ေလ်ာ့နည္းၿခင္း Hypovolemia ဟာလည္း သြယ္၀ႈိုက္ေသာ နည္းနဲ႔ အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေစပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ hemoglobin ပမာဏကေတာ့ မ်ားေနၿပီး hypovolemia ကိုၿဖစ္ေစတဲ့ အၿခားအခ်က္ေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့ ေရဓါတ္ခမ္းေၿခာက္ၿခင္းနဲ႔ အလြန္အမင္း အန္ၿခင္းတို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ပံုမွန္ေသြးပမာဏ လူေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ရွိရမလည္း …..?

ပံုမွန္ရွိရမည့္ ေဟမိုဂလိုဘင္ပမာဏ
ေယာက္်ား …………………13.0 – 18.0 g/dl
မိန္းမ……………………….11.5 – 16.5 g/dl

အနီးမီးယားကို ဘာေတြက ၿဖစ္ေပၚေစသလဲ ….?

အသိမ်ားတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ အနီးမီးယားၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့

ေသြးထြက္မ်ားၿခင္းေၾကာင့္ အနီးမီးယားၿဖစ္ၿခင္း ။ ။ ရာသီလာတဲ့ ေသြးပမာဏဟာ အလြန္အမင္း မ်ားၿပားေနၿခင္း ၊ ေသြးထြက္မ်ားေသာ အနာမ်ား ၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း တြင္ အနာမ်ားၿဖစ္ေပၚၿခင္း ကင္ဆာမ်ား အထူး သၿဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ စသည္တို႔မွာ ေသြးကို တၿဖည္းၿဖည္း ၿခင္း စိမ့္ထြက္ေစတဲ့့ အတြက္ေၾကာင့္ အနီးမီးယား ကို ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

Iron သံဓါတ္ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီဟာ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ အိုင္းယြန္းကို လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္းဟာHemoglobin molecules ေတြၿဖစ္ေပၚဖို႔ ပံုစံအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ေနရာကေန ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ေပးပါတယ္ ။ အကယ္၍ အိုင္းယြန္းရရွိမႈဟာ ကန္႔သတ္ထားတယ္ ဒါမွမဟုတ္အစားအေသာက္မွာ သံဓါတ္အလံုအေလာက္မပါ၀င္ ဘူးဆိုရင္ အက်ိဳးဆက္အေနနဲ႔ အနီးမီးယား ၿဖစ္ႏုိင္ ပါတယ္ ။ ဒါကိုေတာ့ Iron deficency anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။

နာတာရွည္ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ မည္သည့္ နာတာရွည္ေရာဂါမဆို အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တိက်တဲ့ၿဖစ္စဥ္ကိုေတာ့ယေန႔တိုင္ မသိရေသးပါဘူး ။ နာတာရွည္ ေရာဂါေတြနဲ႔ ပိုး၀င္ၿခင္း သို႔မဟုတ္ ကင္ဆာေရာဂါေတြဟာ ဒီလိုမ်ိဳး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။

ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ေက်ာက္ကပ္ဟာ erythropoietin လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္း တမ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒီေကာင္က ရိုးတြင္းၿခင္ ဆီေတြ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ ကူညီေပးပါတယ္ ။ နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါရွိတဲ့လူေတြမွာ ဒီေဟာ္မုန္းထုတ္လုပ္မႈဟာ ေလ်ာ့နည္းသြား ပါတယ္ ။ တဆက္တည္းမွာပဲ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္မႈဟာလည္း ေလ်ာ့နည္းသြားပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳးကိုေတာ့ anemia related to chronie kidney diseases လို႔ေခၚပါတယ္ ။

အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚေသာ အနီးမီးယား ။ ။ ဗီတာမင္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြဟာ ေသြးနီဥဆဲလ္ ထုတ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ လိုအပ္ပါတယ္ ။ အိုင္းယြန္းအၿပင္ B12 နဲ႔ folate ကလည္း hemoglobin ထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ လိုအပ္ပါ တယ္ ။ ဒီအထဲက ဘယ္အရာပဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ခ်ိဳ႔ယြင္းသြားမယ္ဆိုရင္ ေသြးနီဥဆဲလ္ေတြ ထုတ္လုပ္တာကိုေလ်ာ့နည္း သြားေစတဲ့ အတြက္ အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။ အာဟာရ ခ်ိဳ႔တဲ့မႈဟာလည္း folate နဲ႔ B12 ပမာဏ ေလ်ာ့နည္း ၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ပါပဲ ။ ဒါေၾကာင့္ အသီးအရြက္ပဲစားသံုးသူေတြ ဗီတာမင္ကို လံုလံုေလာက္ေလာက္မစားသံုးသူေတြဟာ B12 deficiency ၿဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတဲ့ သူေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။

Pernicious Anemia ။ ။ အစာအိမ္တြင္ ၿပသနာတခုခုရွိေနၿခင္း သို႔မဟုတ္ အူေတြက ဗီတာမင္ဘီတြဲကို စုပ္ယူမႈ နည္းၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး B12 deficiency ေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚတဲ့ အနီးမီးယားကို pernicious anemia လို႔ေခၚပါတယ္ ။

Sickle cell anemia ။ ။ အခ်ိဳ႔လူေတြမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြ ထုတ္လုပ္တဲ့ၿပသနာ ရွိတတ္ ပါတယ္ ။ ဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးမွာဆိုရင္ hemoglobin ဟာ ပမာဏေရာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမွာပါ ၿပႆနာရွိ လာပါတယ္ ။ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ hemoglobin molecules ေတြက ေသြးနီဥပံုစံေတြကို မႈမမွန္ၿဖစ္ေစၿပီး Crescent shaped ( sickle cells ) တံစဥ္ ပံုစံလိုမ်ိဳးၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။သူ႔ရဲ႕ ၿပင္းထန္မႈ အဆင့္ေပၚမႈတည္ၿပီး Sickle cell anemia ကို အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ ဒါဟာ မ်ိဳးရိုးလိုက္ၿပီး African , Eastern နဲ႔ Mediterranean ေတြမွာၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။

Thalassaemia ။ ။ ေဟမိုဂလိုဘင္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ၿပီး အနီးမီးယားကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ အၿခားအုပ္စုတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ Thalassaemia အုပ္စုမ်ားစြာ ရွိပါတယ္ ။ ေရာဂါၿပင္းထန္မႈ အေပၚမူတည္ၿပီး ကြဲသြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ မ်ိဳးရိုး လိုက္ေလ့ ရွိပါတယ္ ။Alcoholism ။ ။ အရက္ေသာက္သံုးသူေတြမွာ အာဟာရခ်ိဳ႔တဲ့မႈ ဗီတာမင္နဲ႔သတၱဳ ဓါတ္ေတြ နည္းပါးမႈဟာ ဆက္ႏြယ္ေနပါတယ္ ။ အယ္ကိုေဟာ ဟာ သူ႔ဘာသာ ရိုးတြင္းၿခင္ဆီကို အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေသြးနီဥေတြထုတ္လုပ္မႈကိုလည္း ေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္ ။ရိုးတြင္းၿခင္ဆီႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနေသာ အနီးမီးယား ။ ။ အခ်ိဳ႔ေသာ ေသြးကင္ဆာ သို႔မဟုတ္ Lymphomas ေတြဟာ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္မႈႏွုန္းကို ေၿပာင္း လည္းေစၿပီး ေသြးဆဲေတြအားလံုးထုတ္လုပ္မႈကို နည္းေစပါတယ္ ။ Hemolytic anemia ။ ။ ပံုမွန္ေသြးနီဥရဲ႔႕ ပံုစံဟာ သူ႔လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဒီမွာဆိုရင္ေတာ့ ေသြးနီဥဟာ ေပါက္ကြဲၿပီး ဒါကို hemolysis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ၿ႔ပီးေတာ့သူဟာ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ ၿခင္း မရွိေတာ့ပါဘူး ။ အၿခားရွားပါးတဲ့ ခ်က္ေတြကေတာ ကင္ဆာေတြ အသဲေရာဂါေတြ မ်ိဳးဗီဇနဲ႔ဆိုင္တာေတြ ခဲအဆိပ္သင့္ၿခင္း AIDS နဲ႔ ေသြးယိုတဲ့ ေရာဂါေတြ ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

Ref;emedicine health( october 6 2009);wikipedia

ကင္ဆာေရာဂါ နွင့္ က်န္းမားေရးေဆာင္းပါးမ်ား

--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(lwanmapyay.blogspot.com) လြမ္းမေျပ သုတရပ္၀န္း | Facebook

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...