Pink eye ပန္းေရာင္မ်က္စိ
မ်က္စိနာတယ္၊ မ်က္စိက်ိန္းတယ္လို႔ ျမန္မာေတြေခၚတာကို အလြယ္ေခၚတာကေတာ့ Pink eye ပန္းေရာင္ မ်က္စိ၊ နီရဲေနတဲ့ မ်က္စိသေဘာေခၚၾကတယ္။ ေဆးစာနဲ႔ေခၚတာက Conjunctivitis မ်က္လံုး အတြင္းမွာ ဖံုးထားတဲ့ အဖံုးလႊာ ပါးေလးေတြ ေရာင္ရမ္းတာလို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ေသြးေၾကာေလးေတြမွာ ေသြးပိုေလွ်ာက္လာလို႔ ျဖဴရမဲ့ေနရာက နီလာေစတယ္။
ျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြက (ဗက္တီးရီးယား) နဲ႔ (ဗိုင္းရပ္စ္) ေတြျဖစ္တယ္။ (အလာဂ်ီ) ေခၚတဲ့ မတည့္တာ ကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသးတယ္။ မ်က္စိထဲ အမံႈအမႊား၊ အခိုးအေငြ႔၊ အရည္ တခုခုဝင္လို႔လဲ ျဖစ္တယ္။ ခပ္ရွားရွား ကေလးေတြမွာ မ်က္ရည္ထြက္ေပါက္ အကုန္ မပြင့္ေသးတာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ သိပ္မရွား တာက လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ ကိုယ္ေဆာင္မွာျဖစ္ရင္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ေမြးတဲ့ကေလး မ်က္စိနာမယ္။
• ယားမယ္၊ ခိုးလိုခုလုေနမယ္၊ မ်က္ရည္က်မယ္၊ ျပည္လိုထြက္မယ္။ အလင္းေရာင္ကို မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။ အိပ္ရာထရင္ မ်က္လံုးဖြင့္မရဘူး။ ပိုးေၾကာင့္၊ အေငြ႔ေၾကာင့္ဆိုရင္ ႏွစ္ဖက္လံုး ျဖစ္မယ္။ အေနရခက္ ေနေပမဲ့ မ်က္စိရဲ႕ ၾကည့္ႏိုင္စြမ္းကိုေတာ့ မထိခိုက္ေစပါ။ သူမ်ားကိုေတာ့ လက္၊ လက္ကိုင္ပုဝါ၊ အသံုး အေဆာင္ေတြကတဆင့္ ကူးေစပါမယ္။
• Viral conjunctivitis (ဗိုင္းရပ္စ္) ေၾကာင့္က မ်ားေသာအားျဖင့္ အရည္ၾကည္ထြက္တယ္။ အေအးဝတ္ တင္ပါ။ Naphazolina/Pheniramine (Naphcon-A) drops မ်က္စဥ္း ခပ္ႏိုင္တယ္။ ပိုးေသေဆးေတာ့ မရွိပါ။
• Bacterial conjunctivitis (ဗက္တီးရီးယား) ေၾကာင့္ဆိုရင္ ပိုပ်စ္တာမ်ိဳး ထြက္မယ္။ ျဖဴ-ဝါ-စိမ္း။ ပိုးႏွစ္မ်ိဳးလံုးနဲ႔ အေအးမိတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္တယ္။ (ဗက္တီးရီးယား) မ်က္စိနာ ကေလးငယ္မ်ားျဖစ္လွ်င္ Sulfacetamide 10% မ်က္စဥ္းရည္၊ လူၾကီးေတြဆိုရင္ Trimethoprim-Polymycin B drops, Sulfacetamide 10% drops, Tobramycin ointment, Erythromycin ointment တမ်ိဳးမ်ိဳး သံုးသင့္တယ္။ တေန႔ကို ၃-၄ ၾကိမ္၊ ၅-၇ ရက္။
• Allergic conjunctivitis (အလာဂ်ီ) ေၾကာင့္ျဖစ္တာကလဲ ၂ ဖက္လံုးကိုျဖစ္ေစတယ္။ ပိုယားမယ္။ ႏွာေျခတာ၊ ႏွာရည္ထြက္တာေတြပါ ျဖစ္မယ္။ Antihistamines, Decongestants, Mast cell stabilizers, Steroids and Anti-inflammatory drops ေတြသံုးႏိုင္တယ္။
• Chemical splash ဓါတုေဆးဝင္တာ ပစၥည္းတခုခုဝင္တာေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ မ်က္ႏွာသစ္ပါ။ မ်က္စိေဆးပါ။ မ်က္စိကို ၾကိဳးစားဖြင့္ထားပါ။ ေရေအး-ေရသန္႔နဲ႔ ညင္ညင္သာသာ ၂ဝ မိနစ္ၾကာ ေဆးေၾကာပါ။ မ်က္စိကို ေရထဲစိမ္ထားျပီး ဝင္ေနတာေတြ ထြက္သြားေအာင္ၾကိဳးစားပါ။ မ်က္စိကို မပြတ္ပါနဲ႔။ ေတြ႔ရာမ်က္စဥ္း မခပ္ပါနဲ႔။
• ပိုးေၾကာင့္ မဟုတ္တာအတြက္ Naphazoline/Phenitramine drop တစက္၊ တေန႔ ၄ ၾကိမ္။
• မ်က္စိက်ိန္းတာကို ဂရုမစိုက္ရင္ ဆက္တြဲဆိုးတာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အဆိုးဆုံးက Cornea မ်က္ၾကည္လႊာ ေရာင္တာ။ မ်က္စိအျမင္ကိုပါ ထိခိုက္မယ္။
အထူးမ်က္စိနာေရာဂါမ်ား
• ကေလးေမြးေမြးခ်င္း 1% Tetracycline ointment ဒါမွမဟုတ္ 0.5% Erythromycin ointment ဒါမွမဟုတ္ 1% Silver nitrate solution မ်က္စဥ္းတခုခု ခပ္ေပးပါ။ ေမြးကာစကေလး Chemical ophthalmia neonatorum ဆိုရင္ သူ႔အလိုလို ေပ်ာက္မယ္။
• မ်က္ကပ္မွန္တပ္ထားရင္ မ်က္စိနာတာဟာ Pseudomonous infection ျဖစ္ႏိုင္လို႔ Fluoquinolone, Aminoglycoside ေဆးသံုးရမယ္။
• မိခင္ေမြးလမ္းေရာဂါကို ကေလးမဖြါးခင္ ၾကိဳတင္ကုသထားပါ။ ျပည္ထြက္တာမ်ားရင္ (ဂႏိုးရီးယား) ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မေအမွာ Gonococcal infection (ဂႏိုးရီးယား) ေရာဂါရွိေနရင္ ကေလးကိုကူးႏိုင္တယ္။
- Gonococcal ophthalmia neonatorum (ဂႏိုးရီးယား) မ်က္စိနာျခင္းျဖစ္ရင္ ကေလးကို Ceftriaxone 50 mg/kg IM or IV တလံုးထိုးေပးပါ။ Tetracycline drops ခပ္ပါ။ Saline solution နဲ႔ တနာရီတခါ ထြက္စရာေတြ ရွင္းသြားေအာင္ ေဆးေၾကာပါ။
- Penicillin drops 5000 t- 10000 units per ml ပနယ္စလင္ မ်က္စဥ္း တမိနစ္တခါ နာရီဝက္ၾကာ ခပ္ပါ။ ေနာက္ ၅ မိနစ္တခါ နာရီဝက္ခပ္ပါ။ ဒိေနာက္ နာရီဝက္တခါ ေပ်ာက္တဲ့ထိခပ္ပါ။
- မရသူေတြကို Bacitracin eye ointment ကို ၄ နာရီတခါခပ္ပါ။
• Chlamydia conjunctivitis or Trachoma မ်က္ခမ္းစပ္ ေရာဂါဟာ တခ်ိန္က ကမာၻမွာ မ်က္စိ ကြယ္ေစ တဲ့ အဓိကတရားခံ ျဖစ္ခဲ့တယ္။ STD လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါရွိတဲ့ မေအကေန ေမြးစကေလးကို ကူးႏိုင္တယ္။ Chlamydia trachomatis ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Neonatal inclusion conjunctivitis ဆိုရင္ Tetracycline 1% or Erythromycin 0.5% eye ointment တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၃ ပါတ္ေပးပါ။ Erythromycin ေသာက္ေဆးလဲတိုက္ဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ မိဘေတြကိုလဲ Erythromycin ေဆးေသာက္ေစ ပါ။
• Cornea မ်က္ၾကည္လႊာထိသြားရင္ Atropine sulphate ointment မ်က္စဥ္းခပ္ပါ။ ေနာက္ျပီး -
- Ceftriaxone 75–100 mg/kg/day IV or IM, QID ဒါမွမဟုတ္
- Cefotaxime 100–150 mg/kg/day IV or IM, 12 hourly ဒါမွမဟုတ္
- Ciprofloxacin 10–20 mg/kg/day or Norfloxacin 10 mg/kg/day ဒါမွမဟုတ္
- Crystalline benzyl penicillin G 50,000 units (ေန႔ေစ့လေစ့ ေပါင္ခ်ိန္ျပည္ကေလး) 20,000 units (ေစာေမြး၊ ေပါင္ခ်ိန္နည္းကေလး) IM twice daily for three days ထိုးေပးပါ။
• Herpes Simples virus ေရယံုပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ရင္ Acyclovir (Zovirax) or Famciclovir (Famvir) ေသာက္ေဆး နဲ႔ Trifluirdine drops တေန႔ ၅ ၾကိမ္။ Keratitis မ်က္ၾကည္လႊာေရာင္တာပါျဖစ္ရင္ ဒီမ်က္စဥ္းကို တေန႔ ၉ ၾကိမ္အထိခပ္ပါ။
• Herpes Zoster Ophthalmicus ေရယံုတမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ရင္ Acyclovir စားေဆးအျပင္ ဗက္တီးရီးယား ပါ ဝင္လာမွာ ကာကြယ္ဘို႔ Erythromycin eye ointment ေပးရမယ္။ ေနာက္ Steroid မ်က္စဥ္းလဲ သတိထားျပီး၊ Herpes Simplex မဟုတ္တာ ေသျခာရင္၊ သံုးႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာကို ေဆးရံုတင္ ကုသ ရတယ္။ Acyclovir ေဆးထိုးေပးဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။
• Periorbital Cellulitis မ်က္လံုး-မ်က္ခြံ (အျပင္) ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ မ်က္ခြံက နီရဲ-ေဖါင္းတင္း-နာေနမယ္။ ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ ေသြးထဲပိုးေရာက္တာ။ ဦးေႏွာက္ေမွးေရာင္တာနဲ႔ တြဲျဖစ္တတ္လို႔ ပ႗ိဇီဝေဆး IV ေပးရမယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကေလးေတြကို Amoxicillin-Clavulanate 40mg/kg ကို အၾကိမ္ခြဲေပး တယ္။ လူၾကီးကို 500mg TDS တေန႔ ၃ ၾကိမ္ေပးတယ္။
• Orbital Cellulitis မ်က္လံုး-မ်က္ခြံ (အတြင္း) ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ ဆိုးတယ္။ ေဆးရံုတင္ရမယ္။ IV Cefuroxime ေပးရတယ္။
• Corneal Ulcer မ်က္ၾကည္လႊာအနာျဖစ္ျခင္းက ဆိုးတယ္။ အေရးတၾကီး ကုသရမယ္။ Ofloxacin Ciprofloxacin မ်က္စဥ္းကို တနာရီတခါခပ္ပါ။ Cyclopentolate 1% တစက္၊ တေန႔ ၃ ၾကိမ္။
• Corrneal Abrasion ဒဏ္ရာရလို႔ မ်က္ၾကည္လႊာစုပ္ျပဲျခင္း၊ Proparacaine ဒါမွမဟုတ္Tetracaine ထံုေဆး မ်က္စဥ္းခပ္ပါ။ Cyclopentolate 1% ဒါမွမဟုတ္ Homatropine 5% တစက္၊ ၈ နာရီ တခါ ခပ္ပါ။ Erythromycin ဒါမွမဟုတ္ Tobramycin ဒါမွမဟုတ္ Bacitracin-Polymycin ointment မ်က္စဥ္း ခပ္ပါ။ Ciprofloxacin, Ofloxacin, Ciprofloxacin drops ၆ နာရီျခားလဲသံုးႏိုင္တယ္။
ဆရာဝန္မလိုတဲ့နည္းေတြ -
• Allergic conjunctivitis ျဖစ္ရင္ မ်က္စိကို အေအးတင္ေပးပါ။ Bacterial or Viral conjunctivitis ဆိုရင္ အပူတင္ေပးပါ။ တဖက္ထဲျဖစ္ေနရင္ ေနာက္တဖက္ကို မကူးေစပါနဲ႔။ ျဖစ္တဲ့ဘက္ကိုသံုးတဲ့ အသံုး အေဆာင္ေတြ ေကာင္းေနတဲ့ဘက္ကို မထိေစနဲ႔။
• Artificial tears ေခၚတဲ့ မ်က္စဥ္းမ်ိဳးသံုးႏိုင္တယ္။
• Contact lenses သံုးတာျဖဳတ္ထားပါ။
• မ်က္စိနာတာ ၃-၄ ရက္နဲ႔ေပ်ာက္တာ မ်ားတယ္။ ကေလးေတြမွာ Viral conjunctivitis ျဖစ္တာဆိုရင္ တပါတ္ေလာက္ၾကာတယ္။
• ေနာင္မျဖစ္ေအာင္ မ်က္စိကိုလက္နဲ႔ အတတ္ႏိုင္ဆံုး မထိ-မပြတ္ပါနဲ႔။ လက္ခဏခဏ ေဆးေၾကာပါ။ မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါ၊ လက္ကိုင္ပုဝါ ခၾကာခဏအသစ္လဲပါ။ မ်က္ႏွာသုတ္ပုဝါ၊ လက္ကိုင္ပုဝါ သူမ်ားနဲ႔တြဲ မသံုးပါနဲ႔။ ေခါင္းအံုးစြပ္ မၾကာမၾကာလဲေပးပါ။ Eye cosmetics မ်က္စိသံုး-အလွအပပစၥည္းေတြ မသံုး ပါနဲ႔ေတာ့။
Eye drops မ်က္စဥ္းဆိုတာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။
• Rinse eye drops မ်က္စိကိုေဆးေၾကာဘို႔ Normal saline ဆားရည္ျဖစ္တယ္။
• Glaucoma eye drops မ်က္စိေရတိမ္အတြက္သာျဖစ္တယ္။
• Mydriatic eye drops မ်က္စိသူငယ္အိမ္က်ယ္ေစတယ္။
• Artificial tear eye drops မ်က္ရည္အတုျဖစ္တယ္။
• Allergy eye relief eye drops (အလာဂ်ီ) ရတာအတြက္သံုးတယ္။
• Steroid and antibiotic eye drops (စတီရြိဳက္) နဲ႔ ပ႗ိဇီဝေဆး ေရာထားတာ။
Thu, Mar 1, 2012 at 12:15 PM
အဖုက တဖက္ထဲျဖစ္ေနပါတယ္။ မ်က္ခြံအေပၚဘက္၊ အတြင္းထဲမွာျဖစ္ေနတာပါ။ အရြယ္ကေတာ့ သမီးလက္သန္းထိပ္ပိုင္းေလာက္ျဖစ္ေနပါတယ္။ ယေန႔မနက္မွာ အရင္ကထက္ ၾကီးလာပါတယ္။ မ်က္လံုး အစ္ေနျပီး ဖြင့္ပိတ္ေလးလံေနပါတယ္။ အေရာင္ကေတာ့ အတြင္းမွာမို႔ မသိတတ္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ သမီးတို႔နယ္မွာ မ်က္စိဆရာဝန္ မရွိပါဘူး။ ဆရာ ပို႔ထားတဲ့ ေမလ္းထဲက ခြဲျခားထားတဲ့ မ်က္စိေရာဂါေတြ အရ သမီးျဖစ္ေနတဲ့ မ်က္စိေဝဒနာဟာ ဘာလုိဟာလဲဆုိတာ သမီးခြဲျခားလို႔ မတတ္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ့ မ်က္စိစြန္တာ မဟုတ္ဘူးထင္တယ္။ Allergic conjunctivitis လား။ Bacterial or Viral conjunctivitis လားဆုိတာ ခြဲျခားမတတ္လို႔ပါ။
ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ မ်က္စဥ္းခပ္ရမယ္။ နယ္မွာဆိုေတာ့ လြယ္တာ နဲ႔ မမွားႏိုင္တာ သံုးရေတာ့မယ္။ Erythromycin ဒါမွမဟုတ္ Tetracycline ဒါမွမဟုတ္ Cipr- eye drop, eye ointment တခုခုသံုးပါ။ Gentamycin ဆိုတာလဲ ရႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ Dexamethazone နာမည္ပါတာ မသံုးပါနဲ႔။ ေရာင္တာ-နာတာရွိရင္ Paracetamol တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔ ၂-၃ ၾကိမ္ေသာက္ပါ။ အဖုဆိုတာ မ်က္စိ အတြင္းစြန္တာမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စမ္းၾကည့္ရင္ နဲနဲ ေဖါင္းေဖါင္းေလးေနမယ္။ မ်က္ခြံကို အေသအျခာ လွန္ၾကည့္ရင္ နီနီ-ဝါဝါ ေနရာေလးရွိမယ္။ Chalazia ဆိုတာျဖစ္ရင္ ေရေႏြးဝတ္တင္ပါ။ တခါလုပ္ ၁ဝ-၁၅ မိနစ္၊ တေန႔ ၄ ၾကိမ္။ ပိုးေသေဆးမလိုတတ္ပါ။ ဒါေပမဲ့ Tetracycline 500mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၄ ရက္ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ၂ ပါတ္ေနလို႔မေပ်ာက္ရင္ မ်က္စိဆရာဝန္က ျခစ္ထုတ္ေပးႏိုင္တယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(lwanmapyay.blogspot.com) လြမ္းမေျပ သုတရပ္၀န္း | Facebook