သတိျပဳဆင္ျခင္ဖြယ္ ကေလးကင္ဆာအႏၱရာယ္
လူၾကီးတစ္ေယာက္မွာ ထူးျခားတဲ့ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုခုျဖစ္လာတဲ့အခါ၊ ကင္ဆာမ်ားျဖစ္ေနမလားဟု စိုးထိတ္ကာ ေဆးရံုေဆးခန္းသို ့လာေရာက္ျပသၾကပါတယ္။ သို ့ေသာ္ မိမိ၏ ကေလး မက်န္းမာတဲ့အခါ ကင္ဆာျဖစ္ေနမလားဟု ေတြးမိ၍ ေဆးရံုေဆးခန္းသို ့ ေခၚလာသူ အင္မတန္မွ ရွားပါးလွပါတယ္။ကေလးမွာ ဘာေရာဂါျဖစ္ေနမွန္းမသိဘဲ၊ ေဆးရံုေဆးခန္းသို ့ေရာက္လာျပီး လိုအပ္တဲ့ စစ္ေဆးစမ္းသပ္ မႈေတြ ျပဳလုပ္ျပီးေနာက္ ဆရာ၀န္က “ကင္ဆာျဖစ္ေနတယ္” လို ့ ေျပာမွသာ အထိတ္တလန္ ့ သိရွိသြား တဲ့ ျဖစ္စဥ္မ်ိဳးပါ။ ဒါဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ကေလးမ်ားဟာ မိမိခံစားေနရတဲ့ ေ၀ဒနာကို ဂဃဏန မေျပာျပ တတ္တာရယ္၊ ကေလးကင္ဆာေရာဂါ၏ ေရွးဦးလကၡဏာမ်ားက အျခားေရာဂါလကၡဏာမ်ားႏွင့္ ထူးထူးျခားျခား ကြာျခားမႈ မရွိတာရယ္၊ မိဘမ်ား အေနျဖင့္လည္း ကေလးဘ၀အရြယ္မွာ ကင္ဆာမျဖစ္ ေလာက္နိုင္ဘူးလို ့ က်န္းမာေရး အသိေခါင္းပါးၾကတာရယ္… စသည္ျဖင့္ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အသိေနာက္က် ၾကရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ကေလးကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို အခ်ိန္မီထိေရာက္စြာ ကုသ ေပးနိုင္ရင္၊ လူၾကီးအရြယ္တြင္ျဖစ္္တတ္တဲ့ ကင္ဆာမ်ားထက္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းနိုင္မည့္ အခြင့္အ လမ္း သိသိသာသာပိုမ်ားတာေၾကာင့္ ေအာက္ပါကေလးကင္ဆာလကၡဏာမ်ားကို ေလ့လာမွတ္သားရင္း မိမိရင္ေသြးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သင့္ပါေၾကာင္း။
(၁) လူကီးမီးယား(ေခၚ)ေသြးျဖဴဥကင္ဆာ
ျမန္မာနိုင္ငံရွိ အသက္ ၃-ႏွစ္၊ ၄-ႏွစ္အရြယ္ကေလးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးေတြ ့ရတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပါ တယ္။ လူကီးမီးယား အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာထဲမွ Acute Lymphoblastic Leukemia (ALL) ကေတာ့ အျဖစ္ မ်ားဆံုးပါဘဲ။ အဓိကလကၡဏာမ်ားမွာ ေသြးအားနည္းျခင္း၊ အေရျပားမွာ ေသြးျခည္ဥျခင္း၊ သြားဖံုးမ်ားမွ ေသြးယိုစီးျခင္း၊ လည္ပင္း-ခ်ိဳင္း(ဂ်ိဳင္း)-ေပါင္ျခံ ေတြမွာ အက်ိတ္မ်ားၾကီးလာျခင္း၊ မၾကာခဏဖ်ားျခင္း၊ အရိုးမ်ားနာျခင္း တို ့ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုေရာဂါအတြက္ ေသြး ႏွင့္ ရိုးတြင္းျခင္ဆီတို ့ကိုေဖာက္၍ စစ္ ေဆးျခင္းျဖင့္ လူကီးမီးယားျဖစ္ေနေၾကာင္းကို အတည္ျပဳနိင္ပါတယ္။
(၂) ဦးေႏွာက္ ကင္ဆာ
ကေလးမ်ားတြင္ ဒုတိယအမ်ားဆံုးေတြ ့ရတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၅-ႏွစ္မွ ၁၀-ႏွစ္အရြယ္ ကေလးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးေတြ ့ရတတ္ပါတယ္။ ဒါ့ျပင္ လသားအရြယ္ ရင္ေသြးငယ္မ်ားသာမက၊ အပ်ိဳ ေဖာ္-လူပ်ိဳေဖာ္၀င္စ အရြယ္ေတြမွာလည္း ေတြ ့ရနိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ငယ္ထိပ္မပိတ္ေသးသည့္ လသားအရြယ္မွာ ဦးေခါင္းအရြယ္အစားက ပံုမွန္ထက္ၾကီးေနပါက ဦးေႏွာက္ကင္ဆာျဖစ္ဖို ့ေသခ်ာသ ေလာက္ ရွိေနပါျပီ။ အဓိက လကၡဏာမ်ားကေတာ့ ေအာ့အန္ျခင္း၊ အိပ္ရာနိုးထခ်ိန္(သို ့မဟုတ္)ေခါင္းငံု ့ ခ်ိန္-ေခါင္းေမာ့ခ်ိန္ေတြမွာ ေခါင္းကို ရုတ္တရက္ အေနအထားေျပာင္းလိုက္တဲ့ အခါမ်ိဳးေတြမွာ ေခါင္းကိုက္ ျခင္းျဖစ္လာပါတယ္။ ကေလးမ်ား ကာလအတန္ၾကာ ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာ ခံစားေနရပါက မေပါ့ဆသင့္ ပါဘူး။
(၃) အာရံုေၾကာ ကင္ဆာ
ကေလးမ်ားတြင္ ဒုတိယအမ်ားဆံုးေတြ ့ရေလ့ရွိတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါတစ္မ်ိဳးပါဘဲ။ ေဆးသိပၸံနည္းအရ Neuroblastoma လို ့ေခၚပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္အေပၚဖက္နားရွိ အက္ဒရီနယ္ဂလင္း၏ အတြင္းသား (Adrenal Medulla) ႏွင့္ Sympathetic Nervous System တစ္သ်ွဴးမ်ားရွိရာ ၀မ္းေခါင္းပိုင္း၊ ရင္ဘတ္၊ လည္ပင္း၊ ဦးေခါင္း စတဲ့ေနရာေတြမ်ား ျဖစ္ျခင္းပါ။ ထိုကင္ဆာျဖစ္ပြားႏႈန္းမွာ ပ်မး္မွ်အားျဖင့္ အသက္ ၁-ႏွစ္အရြယ္မွာ ေရာဂါျဖစ္နိုင္ေျခ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အသက္ ၂-ႏွစ္အ ရြယ္မွာ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အသက္ ၁၀-ႏွစ္မျပည့္ခင္အရြယ္မွာ ေရာဂါျဖစ္နိုင္ေျခ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိပါတယ္။ အဓိကလကၡဏာမ်ားမွာ ၀မ္းဗိုက္ ေဖာင္းျခင္း၊ ၀မ္းဗိုက္အတြင္း အဖုအလံုးစမ္းသပ္ ေတြ ့ရွိျခင္း၊ အက်ိတ္အဖုတြင္း ေသြးယိုစီးျခင္းတို ့ျဖစ္ ၾကပါတယ္။
(၄) သားနံရည္တစ္ရႈး ကင္ဆာ
ကေလးမ်ားတြင္ တတိယအမ်ားဆံုးေတြ႔ရတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၅-ႏွစ္ေအာက္မွာေတြ ့ ရခဲေသာ္လည္း၊ ၅-ႏွစ္ ေက်ာ္အရြယ္ေတြမွာ သိသိသာသာ အျဖစ္မ်ားလာတတ္ပါတယ္။ ပ်မ္းမွ် ဆယ္ ေက်ာ္သက္အရြယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားဆံုးကင္ဆာ ျဖစ္၍၊ ေယာက်ာ္းေလးမ်ားက မိန္းကေလးမ်ားထက္ ေရာဂါျဖစ္ႏႈန္း ၂-ဆ ခန္ ့ပိုပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ လည္ပင္းႏွင့္ ဦး ေခါင္းပိုင္းေတြမွာ lymph gland(ေခၚ)သားနံရည္က်ိတ္မ်ား နာက်င္မႈ မခံစားရဘဲ ေရာင္ရမ္းၾကီး မာေနျခင္း၊ သားနံရည္ တစ္သ်ွဴး မ်ားရွိသည့္ အေရျပား ႏွင့္ အရိုးေနရာေတြ နာက်င္ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အေရျပားေပၚေသြးေျခဥျခင္း၊ ဖ်ားနာ ျခင္း၊ ေသြးအားနည္းျခင္း တို ့ျဖစ္ပါတယ္။
(၅) ေက်ာက္ကပ္ ကင္ဆာ
Wilm’s tumour(ေခၚ)ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ကေလးငယ္မ်ားတြင္သာ ျဖစ္တတ္ တဲ့ေရာ ဂါပါ။ အသက္ ၃-ႏွစ္ ခန္ ့အရြယ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တတ္ျပီး၊ ထိုေရာဂါေ၀ဒနာရွင္၏ ၈၀ ရာခိုင္နႈန္းမွာ အသက္ ၅-ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေရာဂါေ၀နာရွင္ ကေလးမ်ား၏ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ၀မ္းဗိုက္ေဖာင္းေန ၍ အဖုၾကီးမ်ားကိုမေတာ္တဆစမ္းသပ္မိျခင္းျဖစ္ျပီး နာက်င္ကိုက္ခဲမႈေ၀ဒနာ တစ္စံု တစ္ရာမခံစားရေပ။ က်န္ေ၀ဒနာရွင္မ်ား၏ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ဗိုက္နာျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ ဖ်ားျခင္း လကၡဏာ မ်ားျပတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါက အဆုတ္ ႏွင့္ အသည္းတို႔ထိပါ ပ်ံ ့ႏွံ႔သြားတတ္ျပီး၊ အသည္းထိေအာင္ျပန္ ့ သြားပါက အသည္းၾကီးေနတတ္ပါတယ္။
(၆) အရိုး ကင္ဆာ
ကေလးမ်ားတြင္ Osteosarcoma(ေခၚ)အရိုးကင္ဆာ ႏွင့္ Ewing sarcoma(ေခၚ) အရိုးကင္ဆာ တို ့က အျဖစ္မ်ားဆံုးေရာဂါမ်ား ျဖစ္ၾက၍၊ လက္ေမာင္းရိုး၊ ေပါင္ရိုး စတဲ့ အရိုးရွည္ေတြမွာ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ အသက္ ၁၀ ႏွစ္ ႏွင့္ ၂၀ ၾကားမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ Osteosarcoma (ေခၚ) အရိုးကင္ဆာ ေရာဂါလကၡ ဏာမွာ ၄င္းအရိုးရွည္မ်ား အေၾကာင္းမဲ ့နာက်င္ကိုက္ခဲေန တတ္ျခင္းပါ။ Ewing sarcoma(ေခၚ) အရိုး ကင္ဆာ၏ ေရာဂါလကၡဏာကေတာ့ အရိုးမ်ားနာက်င္ျခင္း ႏွင့္ ထိုအရိုးနာေနရာမွ အဖုအလံုးမ်ား ျဖစ္ တည္လာျခင္းပါ။
(၇) မ်က္စိ ကင္ဆာ
မ်ိဳးရိုးလိုက္တတ္သည့္ ကင္ဆာတစ္မ်ိဳးပါ။ မ်ိဳးရိုးလိုက္၍ ျဖစ္သူမ်ားတြင္ မ်က္စိ ၂-ဖက္ စလံုးျဖစ္တတ္ျပီး၊ ပ်မ္းမွ်အသက္ ၈-ႏွစ္အရြယ္မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးမရွိေသာ ကေလးမ်ားမွာ မ်က္စိ ၁-ဖက္သာျဖစ္ ေလ့ရွိျပီး၊ ပ်မ္းမွ် အသက္ ၂- ႏွစ္၀န္းက်င္မွာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ကေလး၏ မ်က္လံုးသူငယ္အိမ္ဟာ ေၾကာင္မ်က္လံုးကဲ့သို ့ေတာက္ေျပာင္ေနျခင္းက မ်က္စိကင္ဆာလကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၈) အသည္း ကင္ဆာ
မ်ိဳးရိုးလိုက္ျခင္း ႏွင့္ မိခင္၀မ္းတြင္း သေႏၶသားဘ၀တြင္ ဓာတ္မွန္ ႏွင့္ အျခားဓာတ္ေရာင္ျခည္မ်ား ထိေတြ ့ ခံရျခင္းေၾကာင့္ ရင္ေသြးငယ္မွာ ေမြးရာပါ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္လာရပါတယ္။ မ်က္စိတြင္ မ်က္နက္ အဆံမပါေသာ ကေလးမ်ား ႏွင့္ ကိုယ္တစ္ျခမ္း ၾကီးေသာ ကေလးမ်ားမွာ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ႏို္င္ေျခ ပိုမ်ားပါတယ္။
(၉) မ်ိဳးဆက္ပြားအဂၤါ ကင္ဆာ
သမီးငယ္မ်ားတြင္သာ ေတြ ့ရတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါတစ္မ်ိဳးပါ။ သေႏၶသားဘ၀တြင္ ဓာတုပစၥည္း ႏွင့္ Dethylstilbesterol (ေခၚ) ေဟာ္မုန္းေဆး၀ါးမ်ားကို မိခင္မွ သံုးစြဲ ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ေမြးလာတဲ့ သမီး မိန္းကေလးမွာ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကင္ဆာ ျဖစ္လာရပါေတာ့တယ္။
(ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္…မွ်ေ၀သည္)
--
promise.pauk
------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)