Renal Dialysis ေက်ာက္ကပ္ေဆးျခင္း

ဆရာ မွတ္မိမလား မသိဘူး ပုလဲက ဦးဟန္သာ (အေဖ) ေက်ာက္ကပ္ ေဆးျပီး ကုေနရပါတယ္။ နည္းရွိရင္ အၾကံေပး ပါအံုး ဆရာ။

ေက်ာက္ကပ္ ဆိုတာ လူ႔ေသြးထဲက မလိုေတာ့ တာေတြကို စစ္ျပီး ထုတ္ေပးေနတဲ့ စက္တခုနဲ႔ တူတယ္။ ေရစစ္ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္တယ္။ ေရစစ္က လိုခ်င္တာကုိ ေအာက္က်ေစျပီး၊ ေက်ာက္ကပ္ က မလုိခ်င္တာကို ထြက္သြား ေစတယ္။

ေက်ာက္ကပ္က သူ႔အလုပ္ သူမႏိုင္လို႔ လုပ္ေပးရတဲ့ ေဆးကုသ နည္းကို Renal Dialysis ေက်ာက္ကပ္ ေဆးျခင္းလို႔ ေခၚတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကေန ပိုတဲ့ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား ေတြကို စြန္႔ထုတ္ေပး ေနတယ္။ ဓါတ္ဆားေတြ ဆိုတာ Sodium, Potassium, Chloride, Calcium, Phosphorus, Magnesium, Sulfate ေတြျဖစ္တယ္။ အသက္ရွဴထုတ္ ရာမွာလဲ မလိုတာေတြ စြန္႔ထုတ္ တယ္။ အဲဒီကေန မလုပ္ႏိုင္တာကို ေက်ာက္ကပ္ကေန လုပ္ေပးတယ္။

Dialysis လုပ္တယ္ဆိုတာ (၁) Diffusion of solutes နဲ႔ (၂) Ultrafiltration of fluid အလုပ္ ၂ မ်ိဳးကို Semi-permeable membrane တဝက္တပ်က္ စိမ့္ထြက္ႏိုင္တဲ့ အလႊာကေန လုပ္ေပးတယ္။ Dialyzer စက္လို႔ေခၚတယ္။ ေသးမႊားတာေလးေတြကို စစ္ထုတ္ျပီး ပိုၾကီးတာေတြကို ခ်န္ထားေပးတယ္။

Dialysis မွာ ပင္မနည္း ၃ မ်ိဳးရွိတယ္။ ပင္မနည္း (၁) Hemodialysis နဲ႔ ပင္မနည္း (၂) Peritoneal dialysis အျပင္ ပင္မနည္း (၃) Hemofiltration ျဖစ္တယ္။ ဒုတိယနည္း (၂) နည္းထဲမွာ Hemodiafiltration နည္းနဲ႔ Intestinal dialysis နည္းေတြျဖစ္တယ္။ Hemodialysis ဆိုတာ ေသြးထဲက Wastes အညစ္အေၾကးနဲ႔ Excess water ပိုတဲ့ေရကို စြန္႔ထုတ္တာ ျဖစ္တယ္။ ဓါတုေဗဒဆိုင္ရာ အေသးစိတ္ ဥပေဒသေတြကို အားကိုးျပီးလုပ္ရတာ ျဖစ္တယ္။

ေက်ာက္ကပ္စစ္တာ ဘယ္ေတာ့ လိုအပ္သလဲ ဆိုတဲ့ အဆံုးအျဖတ္ကို ေသခ်ာခ်ရတယ္။

ရက္တိုေရာဂါေတြ -
• Metabolic acidosis ေၾကာင့္ Acidemia ျဖစ္လာရင္ လုပ္ရမယ္။
• Electrolyte abnormality ျဖစ္ရင္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး Hyperkalemia ျဖစ္လို႔ လုပ္ရတယ္။
• Intoxication ဆိုတာ အဆပ္သင့္တာမ်ိဳး။ Salicylic acid, Lithium, Isopropanol, Magnesium-containing laxatives နဲ႔ Ethylene glycol ျဖစ္ရင္လုပ္ရတယ္။
• Overload of fluid ဆိုတာ Diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ မႏိုင္ရင္ လုပ္ရတယ္။
• Uremia complications ဆိုတာ Pericarditis, Encephalopathy, Gastrointestinal bleeding ကေန ဆက္ျဖစ္လာမ်ိဳး ျဖစ္ရင္ လုပ္ရတယ္။

ရက္ရွည္ေရာဂါေတြ -
• Symptomatic renal failure ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္လို႔ ေရာဂါလကဏာေတြခံစားေနရသူ၊
• Low glomerular filtration rate (GFR) စစ္ထုတ္ႏွဳန္း 10-15 mls/min/1.73m2 ထက္ နည္းေနသူ၊
• GFR ကလဲနည္းျပီး Serum potassium, and/or Serum phosphorus ေတြကမ်ားေနသူေတြ။

ေက်ာက္ကပ္ကေန ေဟာ္မုန္းအလုပ္တခ်ိဳ႕ကိုလဲလုပ္ေပးတယ္။ Erythropoietin နဲ႔ Calcitriol ေတြကိုလဲ သူက ထုတ္လုပ္ေပးေနတယ္။ Erythropoietin ဆိုတာ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္ရာမွာ အသံုးက်ျပီး၊ Calcitriol ကေတာ့ အရိုးအတြက္ လိုအပ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေဆးရာမွာ ဒီတာဝန္ကို လုပ္မေပးႏိုင္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(lwanmapyay.blogspot.com) လြမ္းမေျပ သုတရပ္၀န္း | Facebook

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...