Epididymitis and Orchitis က်ား အေစ့-အေၾကာေရာင္ျခင္း

(၁) ဆရာ ကြ်န္ေတာ္ အေၾကာအစိေရာင္ အေၾကာင္းေလးသိ ပါရေေစ။ အသက္က ၃၇ ပါဆရာ။ အိမ္ေထာင္က်တာ ၈ နွစ္ ရွီပါျပီ ဆရာ။
(၂) ကၽြန္ေတာ္ လြန္ခဲ့ေသာ ၁ဝ ႏွစ္ေလာက္တုန္းက ညာဘက္ အျခမ္း အူက်လို႔ ခြဲစိတ္ခံခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ ထိုင္လွ်က္ အေန အထား တြင္ ၾကာၾကာထိုင္ပါက ေဝွးေစ့တဝိႈက္ ေအာက္ေျခ၊ ဘယ္ဘက္ အဂၤါအရင္း၊ ဘက္ဘက္ ဆီးခံုတို႔တြင္ တင္းေန သလို ခံစား ရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ေအာင့္လာပါသည္။ ခါးႏွင့္ တင္ပါဆံု အစပ္နားဆီက ကိုက္ပါသည္။ တခါတရံတြင္ လိင္တံအရင္း ဘက္ဘက္ အျခမ္းတြင္ ခ်ိဳင့္ဝင္ေနပါသည္။ အိပ္လွ်က္ အေန အထားႏွင့္ မတ္တပ္ အေနအထားတြင္ အဆင္ေျပပါသည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ျခင္းမွာ ထပ္မံအူက်ျခင္း ျဖစ္ပါသလား။ ထပ္မံခြဲစိတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါသလား။ ကၽြန္ေတာ္သည္ ထိုင္လ်က္အလုပ္ လုပ္ခ်ိန္မ်ား ပါသည္။
(၃) က်ေနာ့္ရဲ႕ ညာဘက္ ေဝွးေစ့တစ္လံုး သာမန္ထက္ သံုးဆေလာက္ ေယာင္ေနတာ တစ္ႏွစ္ေလာက္ ရွိပါျပီ။ ဆက္လည္း တိုးမလာပါဘူး။ ဒီအတိုင္းပဲ ရပ္ေနပါတယ္။ က်ေနာ္လည္း ရွက္တာႏွင့္ ေဆးခန္း လည္း သြားမျပပါဘူး။ အဲဒါ ေဆးေသာက္ရင္ ေပ်ာက္တယ္ေျပာလို႔ ဘာေဆး ေသာက္ရမလဲဆိုတာ ညႊန္ၾကားေပးေစခ်င္ပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ မရွိေသးပါဘူး။
(၄) ဆရာမ ေဘာနည္းနည္းက်ျပီး ၾကီးေနပါတယ္။ အဲဒါ မခြဲပဲနဲ႔ေကာင္းပါ့မလားဟင္။ က်မအမ်ိဳးသားက ခြဲရမွာ ရွက္ေနတယ္။ ဆရာမ ေျပာျပပါေနာ္။
(၅) ဆရာ ကြ်န္ေတာ္ ဥရဲ႕ ညာဘက္ ၾကက္ဥအရြယ္ေလာက္ရွိျပီး တြဲေနတာ ၆ လေလာက္ရွိပါျပီ။ တစ္ခါတစ္ေလ ေအာင့္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္တာလဲဆိုတာသိပါရေစ။ ခြဲဖိုလိုအပ္လားသိပါရေစ။ ခြဲၿပီးရင္ေရာ အဆင္ေျပနိုင္မလား သိပါရေစ။

ကြ်န္ေတာ္ ‘ဆရာမ’ မဟုတ္ပါ။

ေယာက္်ားေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတာက -
• Epididymitis အစိေရာင္တာ၊
• Hernia အူက်ေရာဂါ၊
• Hydrocele မုတ္ (မုတၲ) ေရာဂါ၊
• Orchitis အေၾကာေရာင္တာ၊
• Testicular torsion အစိလိမ္ေရာဂါ၊
• Varicocele (ေဗရီကိုဆီးလ္) အေက်ာထံုးေရာဂါ၊
• Testicular cancer က်ားအစိကင္ဆာ။

Scrotum ေခၚတဲ့ ကပ္ပယ္အိတ္၊ ဒါမွမဟုတ္ Testicle ေခၚတဲ့ ေဝွးေစ့မွာ နာရင္ Epididymitis (အပီဒီမိုက္တစ္) က်ား အေၾကာေရာင္တာ နဲ႔ Orchitis (ေအာ္ခိုက္တစ္) က်ား အေစ့ေရာင္တာ တခုျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွစ္ခုတြဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဝွးေစ့ကေန သုက္ပိုး Sperm နဲ႔ ေဟာ္မုန္းေတြ ထုတ္ေပး တယ္။

(အပီဒီမိုက္တစ္) ဆိုတာ သုတ္ပိုးေတြကို က်ားအစိေတြကေန Vas deferens သုတ္လႊတ္ေက်ာဆီကို သယ္ေဆာင္ေပးတဲ့ အေစ့အထက္က ေခြေနတဲ့ အေၾကာေရာင္တာ ျဖစ္တယ္။ (အပီဒီမိုက္တစ္) က (ေအာ္ခိုက္တစ္) ထက္ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ဖ်ားတာ၊ နာတာ၊ ေရာင္တာေတြ ရွိလာမယ္။ ဆီးေအာင့္တာနဲ႔ တြဲလာေသးတယ္။ ခ်က္ခ်င္းနဲ႔ နာတာရွည္ ႏွစ္မ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ရက္တိုဆိုတာ ေဆးကုတာနဲ႔ ေပ်ာက္သြား မယ္။ နာတာရွည္ကေတာ့ ခပ္ေျဖးေျဖး ျဖစ္လာျပီး၊ ေဆးကုရင္ သက္သာလာေပမဲ့ ေပ်ာက္ဘို႔ ၾကာတတ္ တယ္။ ငယ္သူေတြထက္ အရြယ္ေရာက္သူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ (ေအာ္ခိုက္တစ္) ဆိုတာကို ခ်က္ခ်င္းျဖစ္၊ ကုရင္ ခ်က္ခ်င္းေပ်ာက္တယ္။ ဆီးျခဴေပးတာကေနလည္း ဒီေနရာမွာ လာေရာင္တတ္တယ္။

ရက္တို (အပီဒီမိုက္တစ္) ေရာဂါက ဗက္တီးရီးယား ေၾကာင့္ျဖစ္ရတာပါ။ ကေလးေတြမွာ ဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးအိမ္ ကေန ပိုးေရာက္လာလို႔ ျဖစ္တယ္။ လူပ်ိဳေဘာ္ဝင္ေတြမွာ ၃ ပံု ၁ ပံုက Mumps orchitis ပါးခ်ိတ္ေရာင္နာကေန ျဖစ္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးေတြကို MMR ေခၚ ကာကြယ္ေဆး အထိုးခိုင္းတာျဖစ္တယ္။ အရြယ္ေရာက္ ေယာက္်ားေတြမွာ အမ်ားစုက (STD) ေခၚ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ ေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ Gonorrhea ဂႏိုးရီးယား နဲ႔ Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီးယား) ေတြပါ။ စျဖစ္ေတာ့ ဆီးထြက္ေပါက္မွာ၊ ေနာက္မွ အေစ့ဆီေရာက္လာတယ္။ အသက္ နဲနဲပိုၾကီးသူေတြဆိုရင္ ဆီးလမ္းပိုးဝင္ရာကေန လာတယ္။ အသက္မ်ားမ်ား ၾကီးသူေတြ ၾကေတာ့ BPH ေခၚတဲ့ ဆီးကိ်တ္ ၾကီးတာကေန လာတယ္။ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္တာ၊ ျပန္ျဖစ္ရာကေန နာတာရွည္ ျဖစ္လာေစတယ္။

ရက္တို (အပီဒီမိုက္တစ္) ျဖစ္ရာကေန ပိုးက အေစ့ဆီေရာက္လာရင္ Epididymo-orchitits ႏွစ္ခုလံုး ေရာင္တာ ျဖစ္လာေရာ။ ဘယ္ေနရာကေနစစ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီေရာဂါျဖစ္သူမွာ က်ားအဂၤါ ေနရာ တခုထဲမွာ နာတာ၊ ေရာင္တာသာမက ပိုးစရွိေနတဲ့ ေနရာေတြမွာလည္း ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရွိေနလိမ့္မယ္။ ဆီးထြက္ေပါက္၊ ဆီးအိမ္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးၾကိတ္ ေနရာေတြ။ ဆီးပူ၊ ဆီးေအာင့္၊ ဆီးမသြားႏိုင္၊ ပါးခ်ိတ္ေရာင္၊ မုတ္ၾကီးတာ၊ ဖ်ားတာ၊ ရွားရွားပါးပါး TB ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္တတ္ေသး တယ္။

နာတာရွည္ျဖစ္ရင္ နာတာ၊ ေရာင္တာ၊ နီတာ၊ ၾကီးတာေတြ သိပ္မသိသာဘူး။ ဆီးစစ္ရင္ ပိုးေတြ႔ခ်င္မွ ေတြ႔ေတာ့မယ္။ ရုတ္တရက္ ျဖစ္ရင္ေတာ့ လကၡဏာေတြ အကုန္ေလာက္ ရွိေနႏိုင္တယ္။

ရက္တိုသမားေတြကို ေဆးကုရတာကေတာ့ ပဋိဇီဝေဆး ၂ ပါတ္ၾကာ ေပးသင့္တယ္။ Azithromycin နဲ႔ Cefixime ေတြက Gonorrhoeae နဲ႔ Chlamydia ဆိုတဲ့ STD ပိုးေတြကိုႏိုင္တယ္။ Doxycycline, Ofloxacin, Ciprofloxacin, Levofloxacin, Tetracycline နဲ႔ Trimethoprim-sulfamethoxazole ကိုလည္း သံုးႏိုင္တယ္။ TB ေၾကာင့္ဆိုရင္ တီဘီ ေဆးေတြ ေပးတယ္။ အနာေပ်ာက္ေဆး Ibuprofen or Naproxen ေတြက နာတာသာမက ေရာင္တာကိုပါ သက္သာေစတယ္။ တခ်ိဳ႕ၾက သိပ္နာလြန္း-ေရာင္လြန္းလို႔ ေဆးရံုတက္ ကုေစရတယ္။ အပူကပ္ေပးတာ လိုခ်င္လိုမယ္။ ျဖစ္တဲ့ေနရာကို အခုအခံနဲ႔ ထားရတယ္။ လႈတ္ရွားရင္၊ လမ္းသြားရင္နာသူေတြကို အိပ္ရာထဲ ေနေစရတယ္။ လိုအပ္ရင္ေတာ့ Orchiectomy ခြဲစိတ္ျပီး Epididymis ကို ထုတ္ျပစ္ရတယ္။

နာတာရွည္သမားေတြ ေဆးအၾကာၾကီး ေသာက္ရမယ္။ လေတြအထိ ၾကာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ဆံုး လိုရင္ Epididymectomy ခြဲထုတ္လိုက္ရတတ္တယ္။ အေစ့ကို ခ်န္ထားႏိုင္လို႔ က်ားေဟာ္မုန္း ဆက္ထြက္ေန မွာပါ။

ခပ္ဆင္ဆင္ ေရာဂါေတြရွိတယ္။ Varicocele ဆိုတာ အဲဒီေနရာက ေသြးျပန္ေၾကာေတြ ထံုးေနတာ။ Cyst အရည္အိတ္ ျဖစ္တာ။ Testicular torsion ဆိုတာ ရုတ္တရက္ Spermatic cord အေၾကာလိမ္ျပီး နာလာတာ။ အေစ့ကို ေသြး မေလွ်ာက္တာ ျဖစ္ေစတယ္။ Spermatocele ဆိုတာက သုက္ပိုးေတြ စုေဝးေနတဲ့ အိတ္ျဖစ္လာတာ။ အရြယ္အစား အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မနာဘူး။ ေဝွးေစ့ကင္ဆာလဲရွိတယ္။

ေယာက္်ားမွာ ဒီေရာဂါရွိေနရင္ သူ႔ျဖစ္ရတာက STD ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔အေဖၚ အမ်ိဳးသမီးကို ကူးႏိုင္တယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုး တျပိဳင္တည္း ေဆးကုရမယ္။ ျဖစ္တာက ပါးခ်ိတ္ေရာင္တာနဲ႔ တီဘီေၾကာင့္ဆိုရင္ ကေလးရႏိုင္စြမ္းကို လာထိခိုက္တယ္။ ကင္ဆာကို မျဖစ္ေစပါ။

• Azithromycin (အဇစ္သရိုမိုင္စင္) ေဆးျပား
1 g တခါတည္းေသာက္ရမယ္။ Ceftriaxone 400 mg တခါတည္းနဲ႔တြဲေသာက္ရင္ (ဂႏိုးရီးယား) အတြက္ ေကာင္းမယ္။

• Doxycycline ေဒါက္ဆီ ဆိုက္ကလင္းေဆးေတာင့္
Syphilis (ဆစ္ဖလစ္) အစပိုင္းျဖစ္တာအတြက္ တခါေသာက္ 100 mg ကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂ ပါတ္ ေသာက္ပါ။ တကယ္လို႔ျဖစ္ေနတာက ၁ ႏွစ္ေလာက္ရွိေနသူဆိုရင္ ၄ ပါတ္ၾကာေသာက္ပါ။ (ဆစ္ဖလစ္) ေနာက္ပိုင္းျဖစ္ေနရင္ တခါေသာက္ 100 mg ကို တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၇ ပါတ္ေသာက္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(lwanmapyay.blogspot.com) လြမ္းမေျပ သုတရပ္၀န္း | Facebook

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...