ဥပေဒ အေမးအေၿဖမ်ား (ဗဟုသုတ)

၀န္ခံခ်က္

ဥပေဒ၀ါသနာရွင္မ်ား အလြယ္တကူ ေလ့လာႏိုင္ေစရန္ “ ဦးျမင့္လြင္ (တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန)” ေရး သားျပဳစု ထုတ္ေ၀သည့္ “ဥပေဒေရးရာ သိလိုရာေမး စာအုပ္” မွ ေကာက္ႏႈတ္ ေဖာ္ျပပါသည္။

အေမးအေျဖမ်ား

၁။ ကေလးစြန္႔ပစ္သည့္ကိစၥ

ေမး - ေ႐ွ႕ေနႀကီးခင္ဗ်ား အျပစ္မဲ့တဲ့ ကေလးငယ္အား ရက္ရက္စက္စက္ စြန္႔ပစ္တဲ့ မိဘကို ဥပေဒအရ ဘယ္လို အေရးယူပါသလဲ။

ေျဖ - မိဘမ်ားအေနနဲ႔ အသက္အ႐ြယ္ ႏုနယ္တဲ့ ကေလးငယ္ေတြကို ေကၽြးေမြး ေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ တာ၀န္ ရွိပါတယ္။ အဲဒီတာ၀န္ေတြကို ေရွာင္တမ္းရင္ေတာ့ ဥပေဒအရ အျပစ္ရွိပါတယ္။ မိမိကိုယ္ကို မထိန္းသိမ္းႏိုင္ေသးတဲ့ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးရဲ႕မိဘနဲ႔ အုပ္ထိန္းသူ တစ္ဦးဦးက လံုး၀စြန္႔ပစ္ ရန္အႀကံျဖင့္ မည္သည့္ေနရာတြင္မဆို စြန္႔ပစ္ရင္ ထိုသူကို ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ ပုဒ္မ- ၃၁၇ အရ အေရး ယူၿပီး ျပစ္မႈထင္ရွားရင္ ေထာင္ဒဏ္ ၇ ႏွစ္အထိ ခ်မွတ္ပါတယ္။

၂။ ကေလးစရိတ္

ေမး - ကၽြန္မနဲ႔ ခင္ပြန္းသည္တို႔ ကေလး သံုးႏွစ္သားအ႐ြယ္မွာ စိတ္သေဘာထားျခင္း မတိုက္ဆိုင္လို႔ တရား၀င္ ကြာရွင္း ခဲ့ၾကပါတယ္။ လင္မယားကြဲတာ ႏွစ္ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ မယားနဲ႔ ကေလးစရိတ္ ေတာင္းလို႔ရပါ သလား။ ကေလးစရိတ္ကို ကေလး ဘယ္အ႐ြယ္အထိ ရခြင့္ရွိပါသလဲ။ ဘယ္လိုေလွ်ာက္ရမလဲ သိပါ ရေစ။

ေျဖ - ကမာၻ႕နိယာမအရ မိမိရဲ႕ သားမယားကို ေကၽြးေမြးေစာင့္ေ႐ွာက္ရမည့္ တာ၀န္ လင္ေယာက်ၤားမွာ ရွိပါတယ္။ မဂၤလာ ၃၈ ပါးမွာလည္း “ပုတၱဒါရႆ သဂၤေဟာ” ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ သဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္တြင္ လည္း လင့္၀တၱရား ငါးပါး ျပဆိုထားပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သားမယားကို လုပ္ေကၽြးျပဳစုရန္ တာ၀န္မေက် ပ်က္ကြက္တဲ့ လင္ေယာက်ၤားကို ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒ ပုဒ္မ- ၄၈၈ အရ ျပစ္မႈေသးအျဖစ္ ရာဇ၀တ္ တရား႐ံုးမွာ ဦးတိုက္ေလွ်ာက္ထား စြဲဆိုႏိုင္ ေၾကာင္း ျပဌာန္းထားပါတယ္။ အခုကိစၥမွာ လင္မယားႏွစ္ဦး သေဘာတူ တရား၀င္ ကြာရွင္းထားၿပီးျဖစ္လို႔ မယားစရိတ္ ရခြင့္မရွိပါဘူး။ ကေလးစရိတ္ပဲ ရခြင့္ရွိပါ တယ္။ ဥပေဒအရ သားသမီးမ်ားအား ေထာက္ပံ့ရန္ အသက္ကန္႔သတ္ခ်က္ မရွိေၾကာင္း “ဦးေမာင္ျပန္႔နဲ႔ ေဒၚခင္ျမအမႈ၊ ၁၉၈၉၊ မတစ၊ စာ-၇”မွာ ျပဆိုထားပါတယ္။ မိမိကိုယ္မိမိ ရပ္တည္ႏိုင္သည္ အထိ ေထာက္ပံ့ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမႈစြဲမယ္ဆိုရင္ လင္ျဖစ္သူေနထိုင္ရာေဒသ (သို႔မဟုတ္) လင္မယားႏွစ္ဦး ေနာက္ဆံုး အတူေနထိုင္ရာ အရပ္ရွိ တရား႐ံုးမွာ တရားစြဲရပါမယ္။ တရားမေၾကာင္းနဲ႔လည္း ဖခင္ရဲ႕ လုပ္ငန္းအေပၚ မူတည္၍ ကေလးစရိတ္ကို စြဲဆိုေတာင္းခံႏိုင္ပါတယ္။ တရားစြဲရာမွာ သားသမီးက ဖခင္ကို တရားစြဲလို႔မရပါဘူး။ ကေလးရဲ႕ မိခင္က စြဲရပါမယ္။ ကေလးစရိတ္ကို ေတာင္းတဲ့အခ်ိန္က စလို႔ ရပါမယ္။ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မေပးပါဘူး။ ဖခင္ကြယ္လြန္ သြားရင္ ကေလးစရိတ္ ရခြင့္မရွိေတာ့ပါဘူး။

၃။ ကေလးအေဖ ဘယ္သူလဲ။

ေမး - ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ဇနီးသည္တို႔ စိတ္သေဘာထားျခင္း မတိုက္ဆိုင္လို႔ တရား၀င္ ကြာရွင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ကြာရွင္းၿပီး ကိုးလအၾကာမွာ ျပတ္စဲခဲ့တဲ့ ဇနီးေဟာင္းက သားေလးေမြးပါတယ္။ အဲဒီကေလးဟာ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ ရတဲ့ကေလးဆိုၿပီး ျပႆ နာရွာေနပါတယ္။ ဘယ္လုိေျဖရွင္းရမလဲဆိုတာ ဥပေဒအႀကံဥာဏ္ ေပးေစလိုပါတယ္။

ေျဖ - လူမႈေရးနယ္ပယ္မွာ ေျဖရွင္းရ အလြန္ခက္တဲ့ ကိစၥပါ။ ကိုယ့္ေသြးသားလား၊ သူ႕ေသြးသားလား ဆိုတာ ကာယကံရွင္ေတြ အသိဆံုးပါပဲ။ ဥပေဒနယ္ပယ္မွာေတာ့ ေပါင္းသင္းျခင္း ရပ္စဲၿပီးေနာက္ မိန္းမ ျဖစ္သူဟာ ေနာက္အိမ္ေထာင္ မျပဳဘဲ ရက္ေပါင္း ၂၈၀ အတြင္း သားသမီးေမြးဖြားရင္ ျပတ္စဲခဲ့တဲ့ ေယာက်ၤားနဲ႔ရတဲ့ တရား၀င္ (Legitimate) သားသမီးျဖစ္တယ္လို႔ မွတ္ယူေၾကာင္း သက္ေသခံဥပေဒ ပုဒ္မ- ၁၁၂ မွာ ျပဆိုထားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္ကေလး ဟုတ္မဟုတ္ ဒီအင္ေအ စစ္ၾကည့္လိုက္ဖို႔ အႀကံျပဳပါရေစ။

၄။ ကာယကံရွင္ သေဘာတူညီခ်က္အရ ဓားနဲ႔ခုတ္တဲ့ကိစၥ

ေမး - ကၽြန္ေတာ္တို႔႐ြာမွာ ဓားပီးတုတ္ပီးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ သူ႕ကို ဓားနဲ႔ထိေအာင္ ခုတ္ႏိုင္တဲ့ လူကို ဆုေငြ တစ္ေထာင္ ေပးမယ္လို႔ စိမ္ေခၚေနပါတယ္။ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မိလို႔ ေသသြားရင္ အျပစ္ရွိ လား။ စမ္းၾကည့္ခ်င္လို႔ပါ။

ေျဖ - ေသေစရန္ျဖစ္ေစ၊ အျပင္းအထန္ နာက်င္ေစရန္ျဖစ္ေစ အႀကံမရွိဘဲ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္သူက မိမိအေပၚက်ေရာက္ လာမယ့္ အႏၱရာယ္ကို ခံယူရန္ သေဘာတူညီခ်က္အရ ျပဳလုပ္တာ ျဖစ္မႈမေျမာက္ ပါဘူး။ ျပစ္မႈပုဒ္မ - ၈၇ အရ ကင္းလြတ္ခြင့္ရပါတယ္။ လက္ေ၀ွ႕ပြဲ၊ သိုင္းၿပိဳင္ပြဲလို ဟာမ်ိဳးေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အရမ္းေတာ့ မလုပ္လိုက္ပါနဲ႔။ ႐ံုးေရာက္ ဂါတ္ေရာက္မယ့္ အလုပ္ေတြ ေရွာင္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

၅။ ေၾကြးမေပးႏိုင္သူ ပိုင္တဲ့ပစၥည္းကို ၀င္သိမ္းလို႔ ရ ၊မရ။

ေမး - ကၽြန္ေတာ္က လူတစ္ေယာက္ဆီက ဖြင့္ေျပာလို႔မရတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ေငြရဖို႔ရွိပါတယ္။ ေတာင္းလို႔လည္း မရဘူး။ ေရွာင္တိမ္းေနပါတယ္။ အဲဒါ သူ႔အိမ္မွာရွိတဲ့ ပစၥည္းေတြကို ၀င္သိမ္းလို႔ ရပါသလား။ သိပါရေစ။

ေျဖ - ဖြင့္ေျပာလို႔မရတဲ့ ကိစၥဆိုေတာ့ ဥပေဒနဲ႔ မကင္းတဲ့ ကိစၥပဲျဖစ္ရမယ္။ သူမ်ားပိုင္တဲ့ ပစၥည္းကို ေက်ာ္ နင္း၀င္ ေရာက္ၿပီး သြားမသိမ္းလိုက္နဲ႔ေနာ္။ အခ်ဳပ္ထဲ ေရာက္ေနဦးမယ္ကြဲ႕။ ဒီလိုရွိပါတယ္။ မိမိရရန္ ရွိတဲ့ ေငြေၾကးကို ဥပေဒနဲ႔အညီ တရားစြဲၿပီးေတာင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မေပးရင္ သူ႔ပိုင္ပစၥည္းကို ၀ရမ္းကပ္လို႔ရ ပါတယ္။ ဥပေဒနဲ႔ မညီတဲ့ကိစၥကို ပဋိညာဥ္ဥပေဒ ပုဒ္မ-၃၀ အရ အေလာင္းအစား သေဘာမ်ိဳးျဖင့္ (By Way of Wager) ျပဳလွ်င္ျဖစ္ေစ၊ တရားမ၀င္ ပ်က္ျပယ္တဲ့အတြက္ တရားစြဲလို႔ မရတဲ့အျပင္ ပစၥည္းသိမ္း လို႔လည္း မရေၾကာင္း ျပန္ၾကားလိုက္ပါတယ္။

၆။ ကေလးအေလာင္း ေဖ်ာက္ဖ်က္သည့္ကိစၥ

ေမး - မသိလို႔ေမးၾကည့္တာပါ။ ကၽြန္မရဲ႕ကိုယ္၀န္ကို အရပ္၀မ္းဆြဲနဲ႔ အိမ္မွာေမြးပါတယ္။ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ မီးဖြားရခက္လို႔ ကေလးေသ သြားပါတယ္။ အဲဒါ ကေလးအေလာင္းကို ၿခံထဲမွာ ျမွဳပ္တာ အျပစ္ရွိပါသ လား ေရွ႕ေနႀကီး။

ေျဖ - အျပစ္ရွိပါတယ္။ ဘာျပဳလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ျပစ္မႈပုဒ္မ- ၃၁၈ အရ ကေလးေမြးဖြားရာတြင္ ကေလးေသ ဆံုး၍ ထိုကေလး၏ အေလာင္းကို တိတ္တဆိတ္ ေဖ်ာက္ဖ်က္ျခင္းျဖင့္ ကေလးေမြးဖြားျခင္းကို တမင္ထိန္ ခ်န္လွ်င္ (သို႔မဟုတ္) ထိန္ခ်န္ရန္ အားထုတ္လွ်င္ ၂ ႏွစ္အထိ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ ႏွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီပုဒ္မက ကေလးေမြးဖြားတာကို ထိန္ခ်န္ခ်င္တဲ့ သူကို ရည္ညႊန္းတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခုဟာက ကိုယ့္ရပ္ရြာမွာ အမွန္တကယ္ ေမြးဖြားတာျဖစ္လို႔ သက္ဆိုင္ရာကို အသိေပးအ ေၾကာင္းၾကားပါလို႔ အႀကံေပးလိုပါတယ္။

၇။ ကေလးသူငယ္ျပဳလုပ္မႈ ျပစ္မႈေျမာက္မေျမာက္ ျပႆနာ

ေမး - ကၽြန္မမွာ သား ၃ ေယာက္ရွိပါတယ္။ ၇ ႏွစ္၊ ၉ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ ႏွစ္ အ႐ြယ္ေတြပါ။ ဘမ်ိဳးဘိုးတူလို႔လား မသိဘူး။ ကေလးေတြက အေတာ္ေလး ဆိုးပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ လိုက္ၿပီးေျဖရွင္းရ၊ ထိပ္ေပါက္ေခါင္းကြဲ လုပ္ခဲ့လို႔ ခဏခဏ ေတာင္းပန္ေနရပါတယ္။ အသက္အႏၱရာယ္ ထိခိုက္ေအာင္လုပ္ခဲ့ရင္ အျပစ္ ရွိ၊မရွိ ဥပေဒအရ သိလိုပါတယ္။

ေျဖ - သားသမီးရွိတဲ့ မိဘေတြအေနနဲ႔ အင္မတန္ေမးသင့္တဲ့ ေမးခြန္းပါ။ ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဥပေဒအရ ကင္းလြတ္ခြင့္အေနနဲ႔ အကာအကြယ္ ေပးထားပါတယ္။ အသက္ ခုနစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလး၏ ျပဳလုပ္မႈဟာ ျပစ္မႈမေျမာက္ပါဘူး။ (ျပစ္မႈပုဒ္မ- ၈၂ ႏွင့္ ကေလးသူငယ္ ပုဒ္မ -၂၈(က))၊ ၿပီးေတာ့ အေျမာ္အျမင္ အဆင္အျခင္ မျပည့္စံုေသးတဲ့ အသက္ ၇ ႏွစ္အထက္ႏွင့္ ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ အ႐ြယ္ရွိ ကေလး ရဲ႕ျပဳလုပ္မႈဟာ ျပစ္မႈမေျမာက္ပါဘူး။ (ျပစ္မႈ ပုဒ္မ- ၈၃ ႏွင့္ ကေလးသူငယ္ပုဒ္မ - ၂၈(ခ))

၈။ ကေလးစရိတ္ေတာင္းခံခြင့္

ေမး - သားသမီးက ဖခင္ထံ ကေလးစရိတ္ ေတာင္းလို႔ ရ၊ မရ သိပါရေစ။ တူေလးရဲ႕ ေရွ႕ေရးအတြက္ပါ။

ေျဖ - အ႐ြယ္မေရာက္သူ သားသမီးက ဖခင္အား ကေလးစရိတ္ ရလိုေၾကာင္း တရားစြဲဆိုခြင့္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း ၍ ျပဌာန္းခ်က္ တစ္စံုတစ္ရာ မရွိသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဥပေဒမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ-၁၃(၃) တြင္ ျပဌာန္း ထားသည့္အတိုင္း တရားမွ်တမႈ၊ သာနာညီမွ်မႈ၊ ေကာင္းျမတ္ေသာ စိတ္ထားတို႔ႏွင့္အညီ အဆံုးအျဖတ္ ျပဳရန္ ျဖစ္သည္။ သို႔ပါ၍ ေကၽြးေမြးေထာက္ပံ့ရန္ တာ၀န္ပ်က္ကြက္သည့္ ဖခင္အေပၚ သားသမီးက ကေလးစရိတ္္ ရလိုေၾကာင္း တရားမေၾကာင္းအရ တရားစြဲခြင့္ရွိေၾကာင္း ေအာက္ပါ စီရင္ထံုးအရ ဆံုးျဖတ္ထားပါတယ္။ (မေအးတည္ၿငိမ္ အ႐ြယ္မေရာက္သူ (၄င္း၏ နီးစပ္ရာမိတ္ေဆြ မႏုႏုရီ) ႏွင့္ ဦးၾကည္လြင္၊ ၁၉၈၇၊ မတစ ၉၉၊ (၁၀၆)) 

၉။ ကေလးသူငယ္

ေမး - ေရွ႕ေနႀကီးခင္ဗ်ား ။ မိဘတစ္ဦးအေနနဲ႔ ကေလးသူငယ္နဲ႔ ပက္သက္လို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သိလုိ ပါတယ္။ ကေလးျပစ္မႈက်ဴးလြန္ရင္ ဘယ္လို အျပစ္ေပးပါသလဲ။

ေျဖ - ဒီေမးခြန္း ဘယ္သူေမးမလဲလို႔ ေစာင့္ေနတာ။ အရမ္းေျဖခ်င္လို႔ပါ။ ဒီလိုရွိပါတယ္။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ မျပည့္ေသးသူကို ကေလးသူငယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ (ကေလးပုဒ္မ - ၂(က))

(၁) ကေလးသူငယ္တစ္ဦး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္က(သို႔မဟုတ္) အမႈ၌ တရားခံျဖစ္ပါက ဦးစြာ ကေလးသူငယ္ ဟုတ္၊ မဟုတ္ သတ္မွတ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

(က) တရား႐ံုးသို႔ တင္ပို႔သည့္ေန႔တြင္ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မျပည့္လွ်င္ ကေလးသူငယ္ဟု သတ္မွတ္၍ ကေလးသူငယ္ စစ္ေဆးနည္းအတိုင္း စစ္ေဆးပါတယ္။

(ခ) ကေလးသူငယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ျမင္သာလွ်င္ စစ္ေဆးမႈ မျပဳပါဘူး။

(ဂ) ေဆးစစ္ရင္ ဆရာ၀န္ကို႐ံုးေခၚ၍ စစ္ေဆးေစပါတယ္။

(ဃ) ေသဒဏ္ တစ္ကၽြန္းခံထုိက္သည့္ ျပစ္မႈမဟုတ္လွ်င္ သမၺာန္မႈ စစ္ေဆးနည္းအတိုင္း စစ္ေဆးပါ တယ္။

(၂) ကေလးသူငယ္ႏွင့္ လူႀကီးတရားခံ ပူးတြဲမႈခင္းတြင္ ျဖစ္ႏိုင္ပါက သီးျခားစီခြဲထုတ္၍ စစ္ေဆးပါတယ္။

(၃) တရားခြင္တြင္ တခမ္းတနား စစ္ေဆးရန္ မဟုတ္ဘဲ ႐ံုးအလုပ္ခန္း၌ စစ္ေဆးျခင္းအတိုင္း စစ္ေဆးပါ တယ္။

(၄) ကေလးႏွင့္လူႀကီး ပူးတြဲက်ဴးလြန္တဲ့ျပစ္မႈ ျဖစ္ပါက ေျဖာင့္ခ်က္ေပးထားေသာ တရားခံက မိမိေရာ ပူးတြဲတရားခံ မ်ားပါ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု ထြက္ဆိုထားလွ်င္ ကေလးသူငယ္အား လူႀကီးတရားခံမ်ားႏွင့္ အတူ ပူးတြဲ၍စစ္ေဆးပါမယ္။

(၅) ကေလးသူငယ္အား သာမန္အားျဖင့္ ေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္ျခင္း မျပဳပါဘူး။ ကေလးသူငယ္သည္ တည္ ဆဲဥပေဒ တစ္ရပ္ရပ္အရ ေသဒဏ္(သို႔မဟုတ္) တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာျပစ္မႈကို က်ဴး လြန္သည္ဟု လည္းေကာင္း၊ အက်င့္စာရိတၱလြန္ကဲစြာ ပ်က္စီးေနေသာ သို႔မဟုတ္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ထိန္းသိမ္းမရႏိုင္ေသာ ဆိုးသြမ္းေနသည့္ ကေလးျဖစ္သည္ဟုလည္းေကာင္း၊ ကေလးသူငယ္တရား႐ံုးက ယံုၾကည္မွသာ ေထာင္ခ်ပါ့မယ္။ ယင္းသို႔ခ်မွတ္ေသာ ေထာင္ဒဏ္သည္ ၇ ႏွစ္ထက္ မပိုရပါဘူး။ (ကေလးပုဒ္မ-၄၆)

(၆) က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈသည္ ႀကီးေလးျခင္း မရွိသည့္အျပင္ ကေလးသူငယ္မွာလည္း အက်င့္စာရိတၱ ပ်က္ျပားျခင္း မရွိက ဆံုးမ၍ လႊတ္ႏိုင္သည္။ သို႔မဟုတ္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ျပည့္ၿပီး ၀င္ေငြရရ်ိသည့္ ကေလး ျဖစ္က ေငြဒဏ္ တပ္ရိုက္ႏိုင္သည္။ (ကေလးပုဒ္မ - ၄၇ (က) ၀င္ေငြမရွိေသာ ကေလးျဖစ္က အုပ္ထိန္း သူ မိဘကို ေငြဒဏ္တပ္ ႐ိုက္ပါသည္။)

(၇) ကေလးအက်င့္မပ်က္က ၃ ႏွစ္ထက္မပိုေသာ ခံ၀န္ခ်ဳပ္ျဖင့္ မိဘ၊ အုပ္ထိန္းသူထံ ျပန္အပ္ႏွံပါသည္။ (ကေလး ပုဒ္မ - ၄၇(ခ))

(၈) ၃ ႏွစ္ထက္မပိုေသာ ကာလအတြင္း ကေလးသူငယ္ ႀကီးၾကပ္သူ၏ ႀကီးၾကပ္စီမံျခင္းကို ခံယူေစႏိုင္ သည္။ (ကေလးပုဒ္မ - ၄၇(ဂ))

(၉) ဆိုဆံုးမျခင္းႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေသာ အေျခအေနမရွိလွ်င္ ထိုကေလးငယ္အား ၂ ႏွစ္ျဖစ္ ေစ၊ အမ်ားဆံုး အသက္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္သည့္ ေန႔အထိျဖစ္ေစ သင္တန္းတစ္ခုခုသို႔ ပို႔အပ္ေၾကာင္း ျပန္ၾကား အပ္ပါသည္။

၁၀။ က်ဴးေက်ာ္သစ္ကိုင္း ခုတ္လို႔ရ၊ မရ ျပႆနာ

ေမး - တစ္ဖက္ၿခံက ကုကၠိဳပင္ရဲ႕ အကိုင္းတစ္ကိုင္းဟာ ကၽြန္ေတာ့္ၿခံဖက္ က်ဴးေက်ာ္ေနပါတယ္။ အကိုင္း ျဖတ္ေပးဖို႔ တစ္ဖက္ၿခံက ပိုင္ရွင္ထံ သြားေျပာေတာ့ တိုင္ခ်င္ရာ တိုင္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲဒါ ဘယ္လိုလုပ္ ရမလဲဆိုတာ သိပါရေစ။

ေျဖ - ဒီလိုရွိပါတယ္။ တစ္ဖက္ၿခံက သစ္ပင္ရဲ႕ အကိုင္းဟာ မိမိၿခံအတြင္း က်ဴးေက်ာ္ျခင္းေၾကာင့္ မိမိရဲ႕ အေဆာက္အဦး ေတြပ်က္စီးမယ္၊ သစ္ပင္ပန္းမာလ္မ်ား ပ်က္စီးနစ္နာမယ္ဆိုရင္ ေရွ႕ဦးစြာ ရပ္ကြက္ ေကာင္စီ႐ံုး (ယခု အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ႐ံုး)မွာ ညိွႏိႈင္းၾကည့္ပါ။ မေျပလည္ရင္ သက္ဆိုင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္စည္ပင္ သာယာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးထံ တိုင္ပါ။ အဲဒါမွ မလိုက္ေလ်ာဘူး ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ တရား႐ံုးမွာ “ က်ဴးေက်ာ္ေနတဲ့ သစ္ကိုင္းကို ျဖတ္ေပးရန္ႏွင့္ ေနာက္ထပ္သစ္ကိုင္းမ်ား ထပ္မံမက်ဴးေက်ာ္ေစရန္အတြက္ အၿမဲတား၀ရမ္းထုတ္ေပးဖို႔” တရားမေၾကာင္းနဲ႔ တရားစြဲဆိုရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ျပန္ၾကားအပ္ပါတယ္။

၁၁။ ကန္ထ႐ိုက္တိုက္ခန္းကိစၥ

ေမး - ကန္ထ႐ိုက္ အေပ်ာက္တိုက္ခန္းေတြ ၀ယ္ရင္ စိတ္ခ်ရေအာင္ ဘာေတြ စစ္ေဆးဖို႔ လိုပါသလဲ။

ေျဖ - ကန္ထ႐ိုက္ တိုက္ခန္းဆိုတာ ေျမရွင္ပိုင္တဲ့ ေျမကြက္ေပၚမွာ ကန္ထ႐ိုက္ပိုင္ေငြနဲ႔ ေဆာက္လုပ္ၿပီး ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ တိုက္သစ္အေပၚ အခန္းေပးအခန္းယူ ျပဳလုပ္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ အေပ်ာက္တိုက္ခန္း ဆိုတာ ေနထိုင္ခြင့္၊ ငွားရမ္းခြင့္ ထပ္ဆင့္လႊဲေျပာင္းခြင့္ရွိတဲ့ Tanant ေခၚ အိမ္ငွားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ ငွားရမ္းခ ႀကီးၾကပ္ေရး အက္ဥပေဒကို လိုက္နာရပါမယ္။ ၀ယ္တဲ့အခါမွာ စစ္ေဆးရမယ့္ အခ်က္ ေတြကေတာ့-

(၁) ေျမရွင္ႏွင့္ ကန္ထ႐ိုက္တာတို႔ အခန္းေပးအခန္းယူ ကန္ထ႐ိုက္ တိုက္သစ္ေဆာက္လုပ္ရန္ ခ်ဳပ္ဆို ထားတဲ့စာခ်ဳပ္ အရ မိမိအားေရာင္းခ်သည့္ တိုက္ခန္းဟာ ေရာင္းသူ အက်ိဳးခံစားခြင့္ ရတဲ့အခန္း ဟုတ္၊ မဟုတ္။

(၂) နာမည္ပ်က္ရွိတဲ့ ကန္ထ႐ိုက္ ဟုတ္၊ မဟုတ္။

(၃) အခန္း၀ယ္တဲ့အခါ ေျမရွင္လက္မွတ္ထိုးရင္ စိတ္ခ်ရပါမယ္။

(၄) စာခ်ဳပ္မွာ တိုက္ခန္းကို ဘယ္ေန႔အပ္မလဲ ပါဖို႔လိုပါတယ္။

(၅) လူေနထိုင္ခြင့္လည္း ပါရပါမယ္။

ကန္ထ႐ိုက္ တိုက္ခန္း၀ယ္ရာမွာ စြန္႔စားၿပီး ၀ယ္ရပါတယ္။ မိမိ၀ယ္တဲ့ အခန္းကို ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ေရာင္း ခ်ထားတယ္။ ဘယ္သူ႔ဆီမွာ ေပါင္ႏွံထားတယ္ဆိုတာ မသိႏိုင္ပါဘူး။ Buyer Risk လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ခြင္ေကာင္းလို႔ ၀င္ေအာင္းတဲ့ ကန္ထ႐ိုက္တာနဲ႔ ေတြ႕ရင္ေတာ့ နာၿပီေပါ့ဗ်ာ။

၁၂။ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္

ေမး - ထုတ္လုပ္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းကို မွတ္ပံုတင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လိုေဆာင္႐ြက္ရမလဲ။

ေျဖ - မိမရဲ႕ ကုန္ပစၥည္းကို မွတ္ပံုတင္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ေအာက္ပါတို႔ကို သိထားဖို႔ လိုပါတယ္။

(၁) ကုန္အမွတ္တံဆိပ္

ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ဆိုသည္မွာ တစ္စံုတစ္ဦး၏ ထုတ္လုပ္ေသာ/ ေဆာင္႐ြက္ေပးေသာ ကုန္စည္ /သုိ႔မ ဟုတ္/ ၀န္ေဆာင္မႈ တစ္ရပ္ခ်င္းစီကို ခြဲျခားသိရွိေစရန္ အသံုးျပဳေသာ ထူးျခားသည့္ အသြင္ေဆာင္ေသာ အမွတ္အသား ျဖစ္သည္။ ကာကြယ္မႈ သက္တမ္းမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးကြဲျပားေသာ္လည္း အကန္႔အသက္မရွိ သက္တမ္း တိုးႏိုင္သည္။

(၂) ဥပေဒ

ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ဥပေဒ သီးျခားမရွိပါ။ ျပဌာန္းဥပေဒ မရွိေသာ္လည္း စီရင္ထံုးမ်ားမွ ထိုက္သင့္အား ေလ်ာ္စြာ အကာအကြယ္ ေပးထားပါသည္။

(၃) မွတ္ပံုတင္ျခင္း

စာခ်ဳပ္စာတမ္း မွတ္ပံုတင္႐ံုးမ်ားမွ ၁၉၀၈ ခုႏွစ္ စာခ်ဳပ္စာတမ္း မွတ္ပံုတင္အက္ဥပေဒ ပုဒ္မ- ၁၈(ခ)ႏွင့္ စာခ်ဳပ္စာတမ္း အမိန္႔ဆင့္ဆိုခ်က္- ၁၃ (Direction-13)အရ ျမြတ္ဟေၾကညာစာတမ္းအျဖစ္ မွတ္ပံုတင္ ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုက္သင့္သည့္ တံဆိပ္ေခါင္းခြန္ ထမ္းေဆာင္ရပါမည္။

ျမြတ္ဟေၾကညာစာတမ္း ျဖစ္၍ ေအာက္ပါ ၀န္ခံခ်က္မ်ားကို မွတ္ပံုတင္သြင္းသူမွ ေရးသားေဖာ္ျပရပါမည္။

(က) ဤတံဆိပ္ အမွတ္အသားကို မိမိထုတ္ကုန္ ကုန္စည္/ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းေပၚတြင္ ကပ္ႏွိပ္အသံုး ျပဳ လ်က္ရွိေၾကာင္း

(ခ) ယင္းကုန္အမွတ္ တံဆိပ္ကို မိမိကိုယ္ပိုင္ ဥာဏ္ျဖင့္ တီထြင္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း

(ဂ) အျခား တစ္စံုတစ္ရာမွ တိုက္႐ိုက္/ ဆင္တူ႐ိုးမွား တုပကူးယူထားျခင္း မရွိေၾကာင္း

(ဃ) မည္သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ျခင္း/ ျပဳလုပ္သံုးစြဲျခင္းကို မေတြ႕မျမင္ မၾကား သိေၾကာင္း

(၄) မွတ္ပံုတင္ခြင့္ မရွိေသာ ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္မ်ား

စာခ်ဳပ္စာတမ္း မွတ္ပံုတင္ အမိန္႔ဆင့္ဆိုခ်က္-၁၃ (Direction-13)ပါ တားျမစ္ခ်က္အရ မွတ္ပံုတင္ခြင့္မရွိ ေသာ ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္မ်ားမွာ... 

က်င့္၀တ္ သိကၡာေၾကာင္း (သို႔မဟုတ္) ဥပေဒေၾကာင္းအရ မသင့္ေလ်ာ္ဟု ယူဆရေသာ တံဆိပ္ အမွတ္ အသား၊ 

ကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာေရး တစ္ရပ္ရပ္၏ ယံုၾကည္မႈကို ထိခိုက္ဖြယ္ရွိသည္ဟု ယူဆရေသာ တံဆိပ္ အမွတ္အသား၊ 

လိမ္လည္ လွည့္ျဖားျပဳလုပ္ေသာ စာ႐ြက္စာတမ္းျဖင့္ ျပဳလုပ္သည္ဟု ယူဆရေသာ တံဆိပ္အမွတ္ အသား၊ 

ေငြစကၠဴတစ္မ်ိဳး၏ အေရာင္အေသြးကို တုပထားေသာ တံဆိပ္အမွတ္အသား၊ 

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ႐ုပ္ပံုပါ၀င္ေသာ တံဆိပ္အမွတ္အသား၊ 

၄င္းအျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္အလံႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အထိမ္းအမွတ္တံဆိပ္ ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္အလံႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ တံဆိပ္မ်ားကို လည္း ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္အျဖစ္ သံုးစြဲျခင္းမျပဳရပါ။

(၅) ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ ပက္သက္၍ မွတ္ပံုတင္ ဥပေဒမရွိပါ။ ထိုသို႔ မရွိ ေၾကာင္း စီရင္ထံုးမ်ားတြင္ တညီတညြတ္တည္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ (တီစီမိုဟာမက္ႏွင့္ ေအကြန္ဂ်လမ္၊ ၁၉၅၁၊ မတစ- ၉၈၊ တရားလႊတ္ေတာ္)

(၆) ကုန္အမွတ္တံဆိပ္၏ ပိုင္ဆိုင္မႈကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္သာ ရရွိပါသည္။ မွတ္ပံုတင္ရ႐ံုျဖင့္ အခြင့္အေရး မရရွိပါ။ မွတ္ပံုတင္ျခင္းသည္္ မွတ္ပံုတင္သည့္ ေန႔ရက္မွစ၍ ယင္းအခြင့္အေရးကို ေတာင္းဆိုႏိုင္ရန္ျဖစ္ သည္။ (ဦးေက်ာ္ႏွင့္ ဦးဘေအး၊ ၁၉၆၂၊ မတစ -၁၈၇၊ ႐ံုးခ်ဳပ္)

(၇) ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္ကို တစ္ဦးထက္ ပိုသူမ်ားက အသံုးျပဳေနၾကလွ်င္ ေရွးဦးစြာ အသံုးျပဳသူသာ ကုန္အမွတ္ တံဆိပ္ပိုင္ဆိုင္မႈကို ရရွိေပမည္။

(၁) ဦးေမာင္ေငြႏွင့္ မစၥတာဘီလားလီ၊ ၁၉၆၂၊ မတစ-၉၃၊ ႐ံုးခ်ဳပ္
(၂) ဦးခ်စ္ေဆြႏွင့္ မသန္း၊ ၁၉၅၈၊ မတစ-၃၇၇၊ လႊတ္ေတာ္

(၈) ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ပိုင္ဆိုင္သံုးစြဲခြင့္ကို အေမြဆက္ခံႏိုင္သည္။

(မသန္း ပါ-၃၊ မအမာ(ခ) မအမာေထြးႏွင့္ ဦးခ်စ္ေထြး၊ ၁၉၆၁၊ မတစ-၁၃၆၊ ႐ံုးခ်ဳပ္)

(၉) ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ ေဖာ္ဖ်က္သူသည္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ ပုဒ္မ-၄၈၃ အရ ျပစ္မႈေၾကာင္းျဖင့္လည္း စြဲဆိုႏိုင္ပါသည္။

ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒ ပုဒ္မ - ၄၈၃

အျခားသူ သံုးစြဲေသာ ကုန္တံဆိပ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္းတံ ဆိပ္ေသာ္လည္းေကာင္း အတုျပဳျခင္း။ (၂ ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး/ ေငြဒဏ္/ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လံုး)

(၁၀) တရားမေၾကာင္းျဖင့္ ၃ ႏွစ္အတြင္း ေဖာက္ဖ်က္ေသာ အရပ္ရွိ တရား႐ံုးတြင္ ကုန္အမွတ္တံဆိပ္ကို ဆက္လက္ သံုးစြဲျခင္းမျပဳရန္ႏွင့္ နစ္နာေၾကး ေတာင္းဆိုႏိုင္ပါသည္။


Credit to ပန္းခ်စ္သူ

-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...