Water poisoning ေရအဆိပ္သင့္ျခင္း
ေရဆိပ္သင့္ျခင္းလို႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ေပမဲ့ ေသာက္တဲ့-သံုးတဲ့ေရထဲမွာ အဆိပ္ပါတာ မဟုတ္ပါ။ ေရသန္႔ဗူးထဲ ကေရေတြ တအားၾကီး ေသာက္ရင္လဲ အဆိပ္သင့္ႏိုင္တာကို ေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးစာနဲ႔ဆို Water intoxication လို႔ ေခၚတယ္။ ေသေကာင္း ေသႏိုင္တယ္။ ဦးေႏွာက္ လုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္ေစမယ္။ Electrolytes ဓါတ္ဆား အခ်ိဳးအစား မမွ်ရာကေန Hyponatremia ေခၚတဲ့ (ဆိုဒီယမ္) နည္းတာျဖစ္ေစ တယ္။
အမွတ္တမဲ့ေတာ့ ေရေတြ တအားေသာက္တယ္ ဆိုတာေတာ့ ရွားပါတယ္။ Water drinking contests ေရေသာက္ ျပိဳင္ၾကရင္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၁၂-၁-၂ဝဝ၇ တံုးက Hold Your Wee for a Wii ေရေသာက္ျပီး ေသးမေပါက္နဲ႔ ဆိုတဲ့ ျပိဳင္ပြဲဝင္သူ ၂၈ ႏွစ္အရြယ္၊ ကေလး ၂ ေယာက္အေမ Jennifer Strange ဟာ ေသသြားလို႔ ျပိဳင္ပြဲစီစဥ္တဲ့ The End ေရဒီယိုက ေဒၚလာ ၁၆႕၅ သန္း ေလွ်ာ္လိုက္ရတယ္။
ေဆးရံုေတြမွာ လူနာကို လိုတာထက္ ေရပါတဲ့ Drips ေတြ အမ်ားၾကီး သြင္းရင္လဲ ဒုကၡေပး မယ္။ ေရေကာင္းေရသန္႔ကေန အဆိပ္လို႔ ေခၚေတာ့မယ္။ တန္ေဆး၊ လြန္ေဘး အစစ္ျဖစ္တယ္။
လူ႔ကိုယ္ခႏၶာမွာ ပါးစပ္ႏႈတ္ခမ္းကေန စအိုအထိရွိတဲ့ အစာလမ္းကေန ေရကို စုပ္ယူႏိုင္စြမ္းရွိတယ္။ အစာ အိမ္နဲ႔ အူေတြကေန အမ်ားဆံုး စုပ္ယူေပးတယ္။ ေရ နဲ႔ Sodium (ဆိုဒီယမ္) ဓါတ္ဆားက တြဲေနတယ္။ တသမတ္ထဲ မွ်ေနရတယ္။ (ဆဲလ္) တခုရဲ႕ အျပင္ဝန္းက်င္နဲ့ (ဆဲလ္) အတြင္ကလဲ မွ်ေနရတယ္။ ေရက မ်ားသြားခ်ိန္မွာ (ဆိုဒီယမ္) က နည္းသြားမယ္။ Hyponatremia ေခၚတယ္။ တေနရာရာမွာ ဓါတ္ဆား အခ်ိဳးအဆ ကဲမယ္-နည္းမယ္ဆိုရင္ (ဆဲလ္) နံရံကေန Osmosis (ေအာ့စ္ေမာဆစ္) အျပန္အလွန္ စုပ္ယူ-စုပ္ထုတ္ျခင္း ျဖစ္စဥ္အရ ညီေစအာင္ ၾကိဳးစားလိမ့္မယ္။ (ဆဲလ္) ေတြ ေဖါင္းကားလာလိမ့္မယ္။ Intracranial pressure ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ဖိအားေတြ တက္လာလိမ့္မယ္။
Water intoxication ေရအဆိပ္သင့္ျခင္း လကၡဏာေတြစေတာ့မယ္။
• Headache ေခါင္းကိုက္မယ္၊
• Personality changes (ပါဇင္နယ္လ္တီ) ေျပာင္းမယ္၊
• Changes in behavior အမူအယာေျပာင္းမယ္၊
• Confusion စိတ္ရႈတ္ေထြးလာမယ္၊
• Irritability ဂနာမျငိမ္ျဖစ္လာမယ္၊
• Drowsiness အိပ္ခ်င္လာမယ္။
ဆက္ျပီးေတာ့
• Difficulty breathing during exertion ၾကိဳးစားမႈရွိခ်ိန္မွာ အသက္ရွဴလို႔ခက္လာမယ္၊
• Muscle weakness ၾကြက္သားေတြ အားနည္းလာမယ္၊ Twitching အလိုလိုလႈတ္မယ္၊ Cramping နာမယ္၊
• Nausea ပ်ိဳ႕မယ္၊ Vomiting အန္မယ္၊
• Thirst ေရသန္သလိုျဖစ္မယ္၊
• Sensory information နာတာ-ထိတာ-ဖိတာကိုသိမႈေတြ အားယုတ္လာမယ္။
ဆက္ဆိုးလာမယ္ဆိုရင္
• Papillary သူငယ္အိမ္တံု႔ျပန္မႈေလွ်ာ့လာမယ္၊
• Vital signs အေရးအၾကီးဆံုး လကၡဏာေတြ ထိခိုက္လာမယ္။ ဥပမာ Bradycardia ႏွလံုးခုန္ေႏွးမယ္၊ Widened pulse pressure ေသြးဖိအားေျပာင္းလာမယ္။
• Cerebral edema ဦးေႏွာက္ေရာင္လာမယ္။ Brain stem ဦးေႏွာက္အေျခေနရာကိ ုဖိအား သက္ေရာက္ လို႔ ဆက္ျဖစ္စရာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ Central nervous system dysfunction ဗဟိုဦးေႏွာက္-အာရံုေၾကာ စနစ္ ထိခိုက္လာမယ္။
• Seizures တက္မယ္၊ Coma သတိလစ္မယ္၊ Death ေသမယ္။
Risk factors ဘယ္လိုလူေတြမွာ ပိုဆိုးသလဲ
• ကေလး ငယ္ေလ ဆိုးေလ။ ၉-၆-၂ဝဝ၂ မွာ ၄ ႏွစ္သမီးေလး Cassandra Killpack ကို မေအျဖစ္သူက ေရတဂါလံ ကုန္ေအာင္ အေသာက္ခိုင္းရာကေန ေသသြားလို႔ သူ႔အေမ Jennette Killpack ေထာင္က်တယ္။
• Marathon runners မာရသြန္အေျပးသမား အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေရေသာက္မ်ားရာကေန Sodium levels 135 mmol/L ထက္က်လာခ်ိန္မွာ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္လာမယ္။
• Overexertion ခြန္အား အသံုးမ်ားတာကေနလဲျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေမာလြန္းလို႔ ေရေတြ တအား ေသာက္ ရင္ ျဖစ္မယ္။ ၁၂-၉-၁၉၉၉ မွာ စစ္သင္တန္းဆရာ Michael J. Schindler ေသဆံုးရတယ္။
• MDMA (Ecstasy) ေဆးမ်ိဳးေသာက္ျပီး လုပ္သင့္တာတဲ့ပိုျပီး ခြန္အားစိုက္ရာကေနလဲျဖစ္မယ္။
• Heat stress သိပ္ပူခ်ိန္မ်ိဳးမွာ နားေနရင္နဲ႔ ေရေတြ အေသာက္မ်ားရင္လဲ ျဖစ္မယ္။
• Psychogenic polydipsia စိတ္ေရာဂါရွိသူေတြက ေရပိုေသာက္တယ္။
• Oxcarbazepine ေဆးေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Diabetes insipidus ဆီးခ်ိဳေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
Treatment ဘယ္လိုကုသမလဲ
• Mild intoxication ေတာ္ေတာ္တန္တန္က ေရာဂါလကၡဏာမျပေသးပါ။ ျဖစ္လာျပီဆိုရင္
• Diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး ေပးရမယ္။
• Vasopressin receptor antagonists ေဆးကိုလဲ သံုးတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၆-၁၂-၂ဝ၁၁
-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)