အပူ ေလာင္ျခင္းႏွင့္ အရည္ပူ ေလာင္ျခင္း
အပူေလာင္ျခင္း သံုးမ်ဳိးရွိရာ
(က) မီး၊ ေနႏွင့္ သတၱဳအပူ စေသာ အေျခာက္ အပူေလာင္ျခင္း၊
(ခ) ေလာင္ေစတတ္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းမ်ား ဥပမာ- ငရဲမီး အက္စစ္မ်ား ေလာင္ျခင္း၊ အရည္ပူေလာင္ျခင္း၊
(ဂ) ေရေႏြး၊ ေရေႏြးေငြ႕၊ ဆီပူ၊ ကတၱရာပူ ေလာင္ျခင္းတို႔ျဖစ္တယ္။
အပူေလာင္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အရည္ပူ ေလာင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ခံစားရတဲ့ ေဝဒနာေတြကေတာ့ အတူတူပဲ ျဖစ္ တယ္။ အပူေလာင္ျခင္းေၾကာင့္ အေရျပား နီျမန္းျခင္း၊ အေရျပားနဲ႔ အေရျပား ေအာက္မွာရွိတဲ့ ဆဲလ္ ကလာပ္စည္းမ်ား ပ်က္စီးေစျခင္း တို႔ ျဖစ္တတ္ၿပီး ျပင္းထန္စြာ ပူေလာင္ နာက်င္ျခင္းလည္း ခံစားတတ္ တယ္။ မခံမရပ္ႏိုင္ေအာင္ နာက်င္ျခင္းနဲ႔ ေလာင္ကြၽမ္းေနတဲ့ ေနရာမွာ ေသြးရည္ၾကည္ ဆံုး႐ႈံးျခင္းေၾကာင့္ ထိတ္လန္႔ျခင္း ေဝဒနာျပင္းထန္စြာ ခံစားရတတ္တယ္။ အပူေလာင္တဲ့ ေနရာ ကို ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား ဝင္ေရာက္လာမွာ စိုးရိမ္ရ အပူေလာင္ျခင္းရဲ႕ အႏၲရာယ္က ေလာင္ကြၽမ္းတဲ့ ေနရာရဲ႕ မ်က္ႏွာျပင္ အက်ယ္ အဝန္းကိုလိုက္ၿပီး ႀကီးမားေစတယ္။ တစ္ကိုယ္လံုးမွာ ရွိတဲ့ အေရျပားရဲ႕ သံုးပံုတစ္ပံု သို႔မဟုတ္ ထိုထက္ ပိုမို ျဖစ္ေပၚပါက လူနာဟာ အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ လူနာျဖစ္တယ္။
ကေလး သူငယ္မ်ားႏွင့္ ႏို႔စို႔ ကေလးေတြမွာ အပူေလာင္ရင္ ဒဏ္ရာမည္မွ် ေသးေစကာမူ အေရးႀကီးတဲ့ အတြက္ ေဆးကုသမႈ ခံယူရမယ္။ တစ္စံုတစ္ဦးရဲ႕ အက်ႌစကို မီးစြဲေလာင္ရင္ ၾကမ္းခင္း၊ စားပြဲခင္း၊ ေစာင္ စတဲ့ ရရာ အဝတ္တစ္ခုကို ေရစြတ္ကာ အကာအကြယ္ယူၿပီး မီးေလာင္သူထံ ခ်ဥ္းကပ္တာ သို႔မဟုတ္ အဝတ္ျဖင့္ ရစ္ပတ္လွဲခ်ၿပီး မီးေတာက္မ်ားကို ၿငႇိမ္းသတ္ရမယ္။ တစ္စံုတစ္ဦး မီးစြဲေလာင္ပါက တစ္ဦး တည္း ျဖစ္ေနရင္ ၾကမ္းျပင္ေပၚ၊ ျမက္ေပၚ လွိမ့္ခ်ၿပီး အနီးဆံုး ရရာအဝတ္နဲ႔ ရစ္ပတ္ကာ အကူအညီကို ေခၚ ရမယ္။ ေလဟာျပင္၊ ေလတိုက္ရာ အရပ္ဆီ ထြက္မေျပးၾကဖို႔ သတိျပဳရမယ္။ အပူေလာင္ျခင္းကို ျပဳစုရာမွာ လိုက္နာရမွာက (၁) လိုအပ္သည္ထက္ ပို၍ ဒဏ္ရာရတဲ့ ေနရာကို ကိုင္တြယ္ျခင္းမွ ေရွာင္ရွားရမယ္။ လက္မ်ား သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္စြာ ေဆးေၾကာၿပီးမွ ေဆာင္ရြက္ရမယ္။ (၂) မည္သည့္ ေဆးရည္မွ မလိမ္းရ။ ဆိုဖလာ(၂) ထည့္ႏိုင္တယ္။ (၃) ေလာင္ကြၽမ္းတဲ့ အဝတ္မ်ား မဖယ္ရွားရ။
ေဖာင္းၾကြတဲ့ အနာဖုမ်ား မေဖာက္ရပါ။ (၄) ေလာင္ကြၽမ္းတဲ့ ေနရာမ်ားကို ပိုးမႊား ကင္းစင္ေအာင္၊ သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္ေအာင္ ဂြမ္း သို႔မဟုတ္ ဖြပ္ေလွ်ာ္ၿပီး အဝတ္စျဖင့္ ဖံုးအုပ္ထားရမယ္။ ေဖာင္းၾကြတဲ့ အဖုေတြ ကို ေပါက္မသြားေအာင္ ပတ္တီး ေလ်ာ့ေလ်ာ့ စည္းရမယ္။ အဖုမ်ားရွိရင္ ခိုင္ၿမဲစြာ စည္းရမယ္။ (၅) ဒဏ္ရာ ရရွိတဲ့ေနရာကို မလႈပ္ရွား ႏိုင္ေအာင္ သင့္ေတာ္တဲ့ နည္းျဖင့္ ယာယီ စည္းထားေပးရမယ္။ (၆) ထိတ္ လန္႔ျခင္း မျဖစ္ေအာင္ ႏွစ္သိမ့္ ေဆြးေႏြးရမယ္။ ဒဏ္ရာႀကီးပါက ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းနဲ႔ ေဆး႐ံု အျမန္ဆံုး ပို႔ရမယ္။ လူနာကို ေမ့ေဆးေပးရန္ လိုအပ္ႏိုင္လို႔ မည္သည့္ အစားအစာမွ မေကြၽးသင့္ပါ။ အနည္းဆံုး ေလး နာရီခန္႔ ၾကာဦးမည္ဆိုရင္ ဓာတ္ဆားရည္ တိုက္ႏိုင္တယ္။ ဒဏ္ရာေသးရင္ ေႏြးတဲ့အေရ လက္ဖက္ရည္ နဲ႔ ေကာ္ဖီ တုိက္သင့္တယ္။ မ်က္ႏွာမွာ ေလာင္ကြၽမ္းရင္ သန္႔ရွင္းတဲ့ ဂြမ္း သို႔မဟုတ္ ပိတ္စကို အသက္ ရွဴေပါက္ ေဖာက္၍ မ်က္ႏွာဖံုး သဖြယ္ ကပ္ရမယ္။ ေမး႐ိုး က်ဳိးတဲ့အခါ ပတ္တီးစီး သကဲ့သို႔ မ်က္ႏွာဖံုးစကို အုပ္၍ ပတ္တီး စီးရမယ္။
ျမ၀တီ
-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)