ရွဳေမွ်ာ္ခင္းပံုမ်ား ရိုက္ကူးျခင္း - Landscape Photography
စကားဦး
ကၽြန္ေတာ္ ယခင္ေရးခဲ့သည့္ ဓါတ္ပံု ပညာရပ္ဆိုင္ရာ မွတ္စုအေတာ္ မ်ားမ်ားသည္ လက္ေတြ႕ ဓါတ္ပံု ရိုက္ကူး ရန္ အတြက္ သိရွိရန္ လိုသည္မ်ားကို ေရးသည္ထက္ ဓါတ္ပံုပညာကို အတန္အသင့္ အတြင္း သို႕ ႏွိဳက္ကာ ေလ့လာရန္အတြက္ ေရးသည္က မ်ားေနသည္ဟု ထင္ပါသည္။
ထို႕ေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လက္ေတြ႕က်သည့္ အပိုင္းမ်ားကိုသာ တတ္နိုင္သမွ် ေရး ရန္ စိတ္ကူးရ လာပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤ “ ရွဳ ေမွ်ာ္ ခင္းမ်ား ရိုက္ကူးျခင္း “ မွတ္စုကုိေရးရာတြင္ ဓါတ္ပံု ရုိက္ရန္တြက္ လက္ေတြ႕ သံုးရန္ လိုအပ္သည့္ အခ်က္မ်ားကို အခ်က္အလက္ အဆင့္ဆင့္အလိုက္ ရွင္းလင္းစြာ ေရး သားထား သည့္ Doug Harman ၏ The Digital Photography Handbook တြင္ ပါရွိေသာ Landscapes အခန္း ႏွင့္ အဂၤလန္ နိုင္ငံထုတ္ Digital Photography မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးရွင္ Anna Henly ၏ Scene Stealer ေဆာင္းပါးမ်ားကို ေပါင္းစပ္ကာ ဆီေလွ်ာ္ ေအာင္ ဘာသာ ျပန္ဆိုကာ ေရးသားထား ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ေခါင္းစဥ္ ငယ္က ေလးမ်ားကိုမူ ဘာသာျပန္သည္ထက္ မူရင္းဘာသာ ျဖင့္ ထားလိုက္သည္က ပို၍ ရွင္းမည္ဟု ယူဆသျဖင့္ ဘာသာျပန္ ျခင္း မျပဳေတာ့ဘဲ မူရင္း အဂၤလိပ္ဘာသာ ျဖင့္ပင္ ေဖၚျပထား ပါသည္။
ဤမွတ္ စုတြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ပံု မ်ား ၏ ဓါတ္ပံု ပညာရွင္ မ်ားမွာ David Jones ႏွင့္ Mike Busselle တို႕ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ပံုမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ စာအုပ္ မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကူးယူ ကာ နမူနာ အျဖစ္ ေဖၚျပ ရသည့္ အတြက္ မူရင္း အရည္ အေသြး ကို မမွီ ေသာ ပံုမ်ား ျဖစ္ေနပါသည္။ ပံု မ်ား၏ ဖဲြ႕ စည္းမွဳ ( Composition) အယူ အဆ ကို သာ ၾကည့္ နိုင္ရန္ တတ္နိုင္ သမွ် စုေဆာင္း တင္ျပ ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
Landscapes
အိမ္မ်ား၏ ဧည့္ခန္းေဆာင္မ်ားတြင္ ဂုဏ္ယူ ၀င့္ၾကြားစြာ ေနရာယူ ထားသည့္ အမ်ားစု ေသာ ပံုမ်ားမွာ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ယခု ေရးသားမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ အဆိုပါ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ကို မည္ကဲ့ သို႕ အသက္၀င္ လွပ စြာ ဖဲြ႕ စည္း ရိုက္ ကူး နိုင္သည္ ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အခ်က္မ်ားသည္ ခက္ခဲ မွဳ မရွိ ေသာ္လည္း သတိ မမူမိၾကဘဲ သတိလြတ္ သြားနိုင္ သည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ကူးရန္ အေရးၾကီးသည့္အခ်က္မွာ နံနက္ ေစာေစာ ထရန္ ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ နံနက္ခင္း အလင္းေရာင္းသည္ ျမဴမွဳန္ (Haze) မ်ား ကင္းစင္သည့္ အတြက္ ေကာင္းကင္ သည္ ၾကည္လင္လွ်က္ရွိသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ၾကည္လင္သည့္ ေကာင္းကင္မွ ရရွိသည့္ မျပင္း မေျပာ့ အလင္းေရာင္ သည္ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ရန္ အေကာင္း ဆံုးေသာ အလင္းေရာင္ ပင္ ျဖစ္သည္။
ထို႕ အျပင္ လွပေသာ Lower Angle Sun ေၾကာင့္ ေပၚ လာ သည့္ အရိပ္မ်ားက ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ၏ အလွကို ထပ္မံ ပံ့ ပိုးေပးျပန္သည္။ ေအာက္တြင္ မူ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ကို ၾကည့္ သူ ၏ အာရံု ကို ဖမ္းစား ရန္ အတြက္ မည္ကဲ့ သို႕ ( Composition ) ဖဲြ႕ စည္း သင့္ သည္ ဆိုသည့္ အျမင့္ အတန္း ဓါတ္ပံု ပညာ ရွင္မ်ား၏ အၾကံျပဳ ခ်က္ အခ်ိဳ႕ ကို ေဖၚျပ ပါမည္။
Leading Lines
ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံု တစ္ပံုသည္လည္း ပန္းခ်ီ ကား တစ္ခ်ပ္ကဲ့သို႕ပင္ ၾကည့္သူ၏ အာရံုကို ဖမ္းစားနိုင္ေရးအတြက္ ဖဲြ႕ စည္း ရန္ လိုပါသည္။ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား အား ဖဲြ႕စည္းရန္ အေကာင္းဆံုး ေသာ နည္းမွာ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ပံု အတြင္း ရွိ မိမိ ျပလိုသည့္ ေနရာသို႕ ေရာက္ေအာင္ ေခၚ ေဆာင္ သြားနိုင္ မည့္ Leading Line မ်ား ရွိရပါမည္။
သြယ္တန္း ေနသည့္ ေတာင္ကုန္းမ်ား ၊ လမ္း မ်ား၊ ေရေခ်ာင္း စသည္မ်ား သည္ ပံု ၏ Frame ကို ျဖတ္ကာ အာရံု ေရာက္ေစလိုသည့္ ေနရာ ကို ေခၚေဆာင္ သြား နိုင္သည့္ Leading Line မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္ပါ ပံုမ်ား ကဲ့ သုိ႕ စိုက္ပ်ိဳး ခင္း တန္း မ်ားသည္လည္း ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ကို လိုရာ သို႕ ဆဲြ ေခၚ သြားနိုင္ သည့္ Leading Line မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အျခား ဖဲြ႕ စည္း မွဳ တစ္မ်ိဳးမွာ ပံု ကို ျပင္ညီ တစ္ခု ထည္း မရွိေစဘဲ ပံု၏ ေရွ႕ ပိုင္း ( Foreground ) တြင္ အာရံုကို စတင္ ဆဲြေခၚ နိုင္မည့္ အရာ မ်ား ဥပမာ အားျဖင့္ ေက်ာက္ေဆာင္ ၊ ေက်ာက္တံုး ေလးမ်ား ၊ ပံု၏ အလယ္ ေလာက္တြင္ သစ္ပင္ ကဲ့ သို႕ အရာမ်ား ႏွင့္ ေနာက္ဆံုး ေသာ ေနရာ တြင္ ေတာင္ ကုန္း ေတာင္ တန္း ကဲ့ သို႕ အရာ မ်ား ထည့္ ကာ ပံု ကို ၾကြ လာေစေရး အတြင္ ဖဲြ႕စည္း ေပးရန္ လိုပါသည္။
အထက္ ပါပံုကို ၾကည့္လွ်င္ ပံု၏ Foreground တြင္ သစ္ေျခာက္ပင္ တစ္ပင္ကို ေတြ႕ ရပါမည္။ အထက္ပါ ပံု တြင္ အဆိုပါ သစ္ေျခာက္ ပင္သာ မပါ ရွိ ပါက ဆဲြ ေဆာင္မွဳ အား နည္းသည့္ သာမန္ ပံုေလး တစ္ပံု မွ်သာ ျဖစ္ေနေပလိမ့္ မည္။ အဆိုပါ သစ္ပင္ကိုလည္း Rule of Thirds ဥပေဒသ အတိုင္း ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ဆဲြ ကို ဆဲြေဆာင္ နိုင္မည့္ ( Center of Interest – COI ) ေနရာ တြင္ ေနရာခ် ထားသည္ကို သတိျပဳရန္ လိုပါမည္။
အျခား အခ်က္ တစ္ရပ္မွာ ေတာင္တန္း ၊ လွ်ိဳ ေျမာင္ ၊ စိုက္ခင္းတန္း မ်ားသည္လည္း ပံု၏ အစ Foreground မွ အဆံုး Background အထိ အာရံု ကို ဆဲြ ေခၚ သြား ေစနိုင္သည့္ ဖဲြ႕ စည္း သည့္ နည္း ျဖစ္သည္။
အထက္ပါပံု တြင္ ေတာင္မ်ား အၾကား မွ ေရ ေခ်ာင္း ကေလးသည္ ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ကို Foreground မွ Background အထိ ေခၚ ေဆာင္သြားသည့္ Leading Line ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ ပံု ကို ၾကည့္ပါက တစ္ေမွ်ာ္ တစ္ေခၚ ေျဖာင့္တန္းေနသည့္ လမ္း ၊ လမ္းေဘးမွ ဓါတ္တိုင္ မ်ားသည္ အားေကာင္း သည့္ Leading Lines မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အဆံုးေနရာ ရွိ ေကာင္းကင္ျပင္ကို ပံု၏ အထက္ သံုးပံု တစ္ပံု ေနရာ ( Top Third of the Frame ) တြင္ ေနရာခ်ထားသည္ ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
Framing the Picture
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ရာတြင္ ပံု၏အေပၚ ႏွင့္ ေဘး ဘက္မ်ားမွ သစ္ကိုင္းကဲ့သို႕ အရာ မ်ား ပါလာတတ္ပါသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ပါလာသည္ကို စိုးရိမ္ ရန္ မလိုပါ။ ပံု၏ အေပၚမွ သစ္ကိုင္း ကေလး မ်ားရွိေန ေစျခင္းသည္ ပံုကို ေဘာင္ခတ္ ေပးျခင္း ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ေဘာင္ခတ္ေပးျခင္းျဖင့္ Main Subject ေပၚသို႕ အာရံု စု လာေစသည္။ သို႕ ရာတြင္ လွပသပ္ရပ္ေသာ ေသာ Framing ျဖစ္ လာေစေရး အတြက္ ေလ့က်င့္ ရန္ လိုပါသည္။ ဤ ကဲ့ သို႕ ပံု အတြင္း မွ ေဘာင္ ခတ္သည့္ အာရာ မ်ား ထည့္သြင္း ရိုက္ကူးျခင္း ကို “ Frame within the Frame “ ဟု ေခၚပါသည္။ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ျပလိုသည့္ ေနရာ သို႕ ပို႕ ေပးသည့္ နည္း တစ္နည္း ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
Rule of Thirds
ပံုတစ္ပံုတြင္ ၾကည့္ သူ၏ အာရံုသည္ ပံု၏ အလယ္တြင္ မက်ေရာက္ဘဲ ပံုကို အလွ်ားလိုက္ ႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ မ်ဥ္းေျဖာင့္ ႏွစ္ေၾကာင္းစီ ဆဲြ လိုက္ပါက အဆိုပါ မ်ဥ္းမ်ားဆံုရာ အမွတ္မ်ားတြင္သာ က်ေရာက္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ပံု၏ သံုးပံုတစ္ပံု ေနရာမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ယင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ Rule of Thirds ဟု ေခၚ ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ထို႕ ေၾကာင့္ Main Subject ကိုလည္း အဆိုပါ အမွတ္မ်ားတြင္သာ ထားရမည္ဟု ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။
ပံု၏ Frame အတြင္း အလွ်ားလိုက္ ႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ မ်ဥ္းေျဖာင့္ ႏွစ္ေၾကာင္းစီ ဆဲြ လိုက္ပါ က ေအာက္ တြင္ ျပထားသည့္ Diagram ပါ ဆံု မွတ္ (၄) ခု ရရွိ လာပါမည္။ အဆိုပါ ဆံုမွတ္မ်ားသည္ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ဖမ္း စား သည့္ Center of Interest ေနရာ မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ပံု-၁
ပံု-၂
အထက္ပါ ( ပံု -၁ ) ႏွင့္ ( ပံု-၂) တို႕သည္ Rule of Thirds ဥပေဒသ အရ ( ပံု -၁ ) တြင္ ေလွကို ပံု၏ ေအာက္ ဘယ္ဘက္ Center of Interest – COI ေနရာ တြင္ လည္းေကာင္း ( ပံု-၂) တြင္ ေလွ ႏွင့္ ကၽြန္းငယ္ ကို ပံု၏ ညာဘက္ ေအာက္ ေဒါင့္ ေနရာ တြင္ လည္းေကာင္း ေနရာခ်ထားသည္ ကို ေတြ႕နိုင္ပါ သည္။
Rule of Thirds အက်ယ္ကို -http://shlaing.blogspot.sg/2012/10/composition-rule-of-thirds-imaginethat.html တြင္ ေလ့လာနိုင္ပါသည္။
မိမိ ျပ လိုသည့္ အရာ မ်ားကို ပံု အတြင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ေနရာခ် ထားနိုင္ပါသည္။ သို႕ရာ တြင္ Rule of Thirds အတိုင္း ေနရာခ် ပါက ပို၍ အားေကာင္းေသာ Strong Composition ကို ရပါ လိမ့္မည္။ တစ္ခါ တစ္ရံ တြင္ လည္း Rule of Tirds အတိုင္း လိုက္ ၍ မရ သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး လည္း ရွိနိုင္ပါသည္။ အဆိုပါ အခ်ိန္ မ်ိဳး တြင္ Rule of Thirds ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ရသည္ မ်ိဳးလည္းရွိပါသည္။
အထက္ပါပံု မ်ား ကို ၾကည့္လွ်င္ Rule of Thirds ဥပဒသ ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ထားသည့္ ပံု ျဖစ္ပါ သည္။ ေျမျပင္ ထက္ ေကာင္းကင္ရွိတိမ္ တိုက္ ကို အဓိက ထားသည့္ ပံု ျဖစ္ပါသည္။ Main Subject သည္ Rule of Thirds အရ ရွိရမည့္ အေနအထားမ်ိဳးတြင္ မရွိသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
The Right Format
ရွဳေမွ်ာ္ခင္းပံု အားလံုးကို အလွ်ားလိုက္ ( Horizontal Format ) ျဖင့္သာ ရိုက္ရမည္ဟု မဆိုလိုပါ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပံုမ်ားမ်ာ အလွ်ားလိုက္ ( Wider Perspective ) ျဖင့္ ရိုက္၍ အဆင္မေျပ သည့္အတြက္ ေဒါင္ လိုက္ ရိုက္ရသည့္ ပံု မ်ားလည္း ရွိပါသည္။
ပံု-၁
အထက္ပါ ပံု-၁ သည္ ပံု။ Foreground ရွိ မ်က္ပင္မ်ားက Background ရွိ သဲ ေတာင္ကုန္း ႏွင့္ ေကာင္း ကင္ ထံ သို႕ ဆဲြေခၚ သြားသည့္ အရာ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၄င္း အျပင္ ေရႊ ၀ါေရာင္ မ်က္ပင္၊ အနီေရာင္ သဲေတာင္ကုန္း ( Sand Dune ) ႏွင့္ အျပာေရာင္ မိုးေကာင္းကင္ တို႕ သည္ ပံု၏ Dramatic Colour Contrast ကို ေပးေစပါသည္။ အဆိုပါပံုမ်ိဳး သည္လည္း အလွ်ားလိုက္ထက္ ေဒါင္လိုက္ အေနအထား မ်ိဳး ျဖင့္ ရိုက္သင့္သည့္ ပံု မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။
ပံု-၂
အထက္ပါ ပံု-၂ သည္ Leading Line ေနရာတြင္ ရွင္းလင္း ေရးသားခဲ့ ျပီးေသာ ပံုပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ပံု မ်ိဳးသည္ အလွ်ားလိုက္ထက္ ေဒါင္လိုက္အေနအထား ျဖင့္ ရိုက္လွ်င္ ပို၍ အားေကာင္းမည့္ ပံု မ်ိဳး ျဖစ္ပါ သည္။
Create Setting
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ားသည္ အနီးအေ၀း အားလံုးျပတ္သားသည့္ ပံုမ်ား ျဖစ္ရန္ လိုပါသည္။ Frame အတြင္း အားလံုး အနုစိပ္ကေလးမ်ား ေပၚ ေနေစရပါမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကင္မရာ Picture Setting ကို အေကာင္းဆံုး Resolution ေနရာ တြင္ Setting လုပ္ထားရန္ လိုပါသည္။
White Balance ကိုမူ အေနရာ အေနအထားကို လိုက္ကာ Set လုပ္ရပါမည္။ ဥပမာ ေနေရာင္ ေတာက္ေတာက္ ေအာက္တြင္ ရိုက္ပါက Direct Sunlight ၊ တိမ္မ်ား အုပ္ဆိုင္းေနပါက Cloudy စသည္ ျဖင့္ W/B Set လုပ္ရန္ လိုပါမည္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ Auto White Balance Setting သည္ လည္း အဆင္ေျပ သည့္ အေရာင္ကို ခ်ိန္ ညွိ ေပး နိုင္ပါသည္။
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား သည္ Foreground မွ Background အားလံုး Focus ျပတ္သား လိုပါ သည္။ ထို႕ ေၾကာင့္ f-8, f-11 ကဲ့သို႕ေသာ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း ႏွင့္ ရိုက္ရန္ လိုပါသည္။
အထက္ပါ ပံုကို Aperture က်ယ္ သည့္ f-5.6 ျဖင့္ရိုက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Matrix Metering ကေနာက္ မွ ရွဳခင္းမ်ားကို Focus ယူလိုက္သည့္အျပင္ Depth of Field သည္လည္း Shallow ဆန္ဆန္ ခပ္ပါးပါး ျဖစ္ သြားသည့္အတြက္ ေရွ႕တြင္ရွိ Subject သည္ ၀ါးေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။ အဆိုပါပံုကိုပင္ f-11, f-16 တို႕ ျဖင့္ ရိုက္မည္ဆိုပါက ေရွ႕ တြင္ရွိ Subject ေရာ ေနာက္ခံ ရွဳ ခင္းပါ အားလံုး ျပတ္သားလာပါ လိမ့္မည္။
ေအာက္ပါ ပံုကိုၾကည့္လွ်င္ ပံု၏ ေရွ႕ ပိုင္းရွိ ေကာက္ရိုးမွ်င္မွ ေနာက္ပိုင္း ရွိ သစ္ပင္အထိ အားလံုး ျပတ္ သားေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
ဆိုခဲ့ ျပီးသည့္အတိုင္း ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံုမ်ားသည္ ပန္းမ်ား လူပံု (Portrait) မ်ား ရိုက္သကဲ့သို႕ အနုပညာ ဆန္ဆန္ Depth of Field ကို ကစားကာ အလွခ်ယ္သည့္ ပံုမ်ိဳး မဟုတ္မူဘဲ Frame အတြင္း စ-လယ္-ဆံုး အားလံုး ျပတ္သားရန္ လိုသည့္အတြက္ ကင္မရာ တုန္ခါမွဳကို ထိမ္းရန္ Tripod သံုးကာ ရိုက္သင့္သည္။ သို႕ မဟုတ္ပါကလည္း ကင္မရာတုန္ခါ မွဳ ကို ထိန္း နိုင္သည့္ Shutter Speed အျမန္ ႏွင့္ ရိုက္သင့္ပါ သည္။
Nut Shell
ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံုမ်ား ရိုက္ရန္ ႏွင့္ပတ္သက္၍ အားလံုးကို ျခံဳကာ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုရပါမူ-
Credit: ဆရာဦးစိုးလႈိင္ (Country Road)
-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)
ကၽြန္ေတာ္ ယခင္ေရးခဲ့သည့္ ဓါတ္ပံု ပညာရပ္ဆိုင္ရာ မွတ္စုအေတာ္ မ်ားမ်ားသည္ လက္ေတြ႕ ဓါတ္ပံု ရိုက္ကူး ရန္ အတြက္ သိရွိရန္ လိုသည္မ်ားကို ေရးသည္ထက္ ဓါတ္ပံုပညာကို အတန္အသင့္ အတြင္း သို႕ ႏွိဳက္ကာ ေလ့လာရန္အတြက္ ေရးသည္က မ်ားေနသည္ဟု ထင္ပါသည္။
ထို႕ေၾကာင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လက္ေတြ႕က်သည့္ အပိုင္းမ်ားကိုသာ တတ္နိုင္သမွ် ေရး ရန္ စိတ္ကူးရ လာပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဤ “ ရွဳ ေမွ်ာ္ ခင္းမ်ား ရိုက္ကူးျခင္း “ မွတ္စုကုိေရးရာတြင္ ဓါတ္ပံု ရုိက္ရန္တြက္ လက္ေတြ႕ သံုးရန္ လိုအပ္သည့္ အခ်က္မ်ားကို အခ်က္အလက္ အဆင့္ဆင့္အလိုက္ ရွင္းလင္းစြာ ေရး သားထား သည့္ Doug Harman ၏ The Digital Photography Handbook တြင္ ပါရွိေသာ Landscapes အခန္း ႏွင့္ အဂၤလန္ နိုင္ငံထုတ္ Digital Photography မဂၢဇင္းပါ ေဆာင္းပါးရွင္ Anna Henly ၏ Scene Stealer ေဆာင္းပါးမ်ားကို ေပါင္းစပ္ကာ ဆီေလွ်ာ္ ေအာင္ ဘာသာ ျပန္ဆိုကာ ေရးသားထား ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ေခါင္းစဥ္ ငယ္က ေလးမ်ားကိုမူ ဘာသာျပန္သည္ထက္ မူရင္းဘာသာ ျဖင့္ ထားလိုက္သည္က ပို၍ ရွင္းမည္ဟု ယူဆသျဖင့္ ဘာသာျပန္ ျခင္း မျပဳေတာ့ဘဲ မူရင္း အဂၤလိပ္ဘာသာ ျဖင့္ပင္ ေဖၚျပထား ပါသည္။
ဤမွတ္ စုတြင္ ေဖၚျပထားသည့္ ပံု မ်ား ၏ ဓါတ္ပံု ပညာရွင္ မ်ားမွာ David Jones ႏွင့္ Mike Busselle တို႕ ျဖစ္ၾကပါသည္။ ပံုမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ စာအုပ္ မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကူးယူ ကာ နမူနာ အျဖစ္ ေဖၚျပ ရသည့္ အတြက္ မူရင္း အရည္ အေသြး ကို မမွီ ေသာ ပံုမ်ား ျဖစ္ေနပါသည္။ ပံု မ်ား၏ ဖဲြ႕ စည္းမွဳ ( Composition) အယူ အဆ ကို သာ ၾကည့္ နိုင္ရန္ တတ္နိုင္ သမွ် စုေဆာင္း တင္ျပ ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
Landscapes
အိမ္မ်ား၏ ဧည့္ခန္းေဆာင္မ်ားတြင္ ဂုဏ္ယူ ၀င့္ၾကြားစြာ ေနရာယူ ထားသည့္ အမ်ားစု ေသာ ပံုမ်ားမွာ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ယခု ေရးသားမည့္ အခ်က္မ်ားမွာ အဆိုပါ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ကို မည္ကဲ့ သို႕ အသက္၀င္ လွပ စြာ ဖဲြ႕ စည္း ရိုက္ ကူး နိုင္သည္ ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ အခ်က္မ်ားသည္ ခက္ခဲ မွဳ မရွိ ေသာ္လည္း သတိ မမူမိၾကဘဲ သတိလြတ္ သြားနိုင္ သည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ကူးရန္ အေရးၾကီးသည့္အခ်က္မွာ နံနက္ ေစာေစာ ထရန္ ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ နံနက္ခင္း အလင္းေရာင္းသည္ ျမဴမွဳန္ (Haze) မ်ား ကင္းစင္သည့္ အတြက္ ေကာင္းကင္ သည္ ၾကည္လင္လွ်က္ရွိသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ၾကည္လင္သည့္ ေကာင္းကင္မွ ရရွိသည့္ မျပင္း မေျပာ့ အလင္းေရာင္ သည္ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ရန္ အေကာင္း ဆံုးေသာ အလင္းေရာင္ ပင္ ျဖစ္သည္။
ထို႕ အျပင္ လွပေသာ Lower Angle Sun ေၾကာင့္ ေပၚ လာ သည့္ အရိပ္မ်ားက ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ၏ အလွကို ထပ္မံ ပံ့ ပိုးေပးျပန္သည္။ ေအာက္တြင္ မူ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ကို ၾကည့္ သူ ၏ အာရံု ကို ဖမ္းစား ရန္ အတြက္ မည္ကဲ့ သို႕ ( Composition ) ဖဲြ႕ စည္း သင့္ သည္ ဆိုသည့္ အျမင့္ အတန္း ဓါတ္ပံု ပညာ ရွင္မ်ား၏ အၾကံျပဳ ခ်က္ အခ်ိဳ႕ ကို ေဖၚျပ ပါမည္။
Leading Lines
ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံု တစ္ပံုသည္လည္း ပန္းခ်ီ ကား တစ္ခ်ပ္ကဲ့သို႕ပင္ ၾကည့္သူ၏ အာရံုကို ဖမ္းစားနိုင္ေရးအတြက္ ဖဲြ႕ စည္း ရန္ လိုပါသည္။ ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား အား ဖဲြ႕စည္းရန္ အေကာင္းဆံုး ေသာ နည္းမွာ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ပံု အတြင္း ရွိ မိမိ ျပလိုသည့္ ေနရာသို႕ ေရာက္ေအာင္ ေခၚ ေဆာင္ သြားနိုင္ မည့္ Leading Line မ်ား ရွိရပါမည္။
သြယ္တန္း ေနသည့္ ေတာင္ကုန္းမ်ား ၊ လမ္း မ်ား၊ ေရေခ်ာင္း စသည္မ်ား သည္ ပံု ၏ Frame ကို ျဖတ္ကာ အာရံု ေရာက္ေစလိုသည့္ ေနရာ ကို ေခၚေဆာင္ သြား နိုင္သည့္ Leading Line မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ေအာက္ပါ ပံုမ်ား ကဲ့ သုိ႕ စိုက္ပ်ိဳး ခင္း တန္း မ်ားသည္လည္း ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ကို လိုရာ သို႕ ဆဲြ ေခၚ သြားနိုင္ သည့္ Leading Line မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အျခား ဖဲြ႕ စည္း မွဳ တစ္မ်ိဳးမွာ ပံု ကို ျပင္ညီ တစ္ခု ထည္း မရွိေစဘဲ ပံု၏ ေရွ႕ ပိုင္း ( Foreground ) တြင္ အာရံုကို စတင္ ဆဲြေခၚ နိုင္မည့္ အရာ မ်ား ဥပမာ အားျဖင့္ ေက်ာက္ေဆာင္ ၊ ေက်ာက္တံုး ေလးမ်ား ၊ ပံု၏ အလယ္ ေလာက္တြင္ သစ္ပင္ ကဲ့ သို႕ အရာမ်ား ႏွင့္ ေနာက္ဆံုး ေသာ ေနရာ တြင္ ေတာင္ ကုန္း ေတာင္ တန္း ကဲ့ သို႕ အရာ မ်ား ထည့္ ကာ ပံု ကို ၾကြ လာေစေရး အတြင္ ဖဲြ႕စည္း ေပးရန္ လိုပါသည္။
အထက္ ပါပံုကို ၾကည့္လွ်င္ ပံု၏ Foreground တြင္ သစ္ေျခာက္ပင္ တစ္ပင္ကို ေတြ႕ ရပါမည္။ အထက္ပါ ပံု တြင္ အဆိုပါ သစ္ေျခာက္ ပင္သာ မပါ ရွိ ပါက ဆဲြ ေဆာင္မွဳ အား နည္းသည့္ သာမန္ ပံုေလး တစ္ပံု မွ်သာ ျဖစ္ေနေပလိမ့္ မည္။ အဆိုပါ သစ္ပင္ကိုလည္း Rule of Thirds ဥပေဒသ အတိုင္း ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ဆဲြ ကို ဆဲြေဆာင္ နိုင္မည့္ ( Center of Interest – COI ) ေနရာ တြင္ ေနရာခ် ထားသည္ကို သတိျပဳရန္ လိုပါမည္။
အျခား အခ်က္ တစ္ရပ္မွာ ေတာင္တန္း ၊ လွ်ိဳ ေျမာင္ ၊ စိုက္ခင္းတန္း မ်ားသည္လည္း ပံု၏ အစ Foreground မွ အဆံုး Background အထိ အာရံု ကို ဆဲြ ေခၚ သြား ေစနိုင္သည့္ ဖဲြ႕ စည္း သည့္ နည္း ျဖစ္သည္။
အထက္ပါပံု တြင္ ေတာင္မ်ား အၾကား မွ ေရ ေခ်ာင္း ကေလးသည္ ၾကည့္ သူ၏ အာရံု ကို Foreground မွ Background အထိ ေခၚ ေဆာင္သြားသည့္ Leading Line ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ ပံု ကို ၾကည့္ပါက တစ္ေမွ်ာ္ တစ္ေခၚ ေျဖာင့္တန္းေနသည့္ လမ္း ၊ လမ္းေဘးမွ ဓါတ္တိုင္ မ်ားသည္ အားေကာင္း သည့္ Leading Lines မ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ အဆံုးေနရာ ရွိ ေကာင္းကင္ျပင္ကို ပံု၏ အထက္ သံုးပံု တစ္ပံု ေနရာ ( Top Third of the Frame ) တြင္ ေနရာခ်ထားသည္ ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
Framing the Picture
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား ရိုက္ရာတြင္ ပံု၏အေပၚ ႏွင့္ ေဘး ဘက္မ်ားမွ သစ္ကိုင္းကဲ့သို႕ အရာ မ်ား ပါလာတတ္ပါသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ပါလာသည္ကို စိုးရိမ္ ရန္ မလိုပါ။ ပံု၏ အေပၚမွ သစ္ကိုင္း ကေလး မ်ားရွိေန ေစျခင္းသည္ ပံုကို ေဘာင္ခတ္ ေပးျခင္း ပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကဲ့ သို႕ ေဘာင္ခတ္ေပးျခင္းျဖင့္ Main Subject ေပၚသို႕ အာရံု စု လာေစသည္။ သို႕ ရာတြင္ လွပသပ္ရပ္ေသာ ေသာ Framing ျဖစ္ လာေစေရး အတြက္ ေလ့က်င့္ ရန္ လိုပါသည္။ ဤ ကဲ့ သို႕ ပံု အတြင္း မွ ေဘာင္ ခတ္သည့္ အာရာ မ်ား ထည့္သြင္း ရိုက္ကူးျခင္း ကို “ Frame within the Frame “ ဟု ေခၚပါသည္။ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ျပလိုသည့္ ေနရာ သို႕ ပို႕ ေပးသည့္ နည္း တစ္နည္း ပင္ ျဖစ္ပါသည္။
Rule of Thirds
ပံုတစ္ပံုတြင္ ၾကည့္ သူ၏ အာရံုသည္ ပံု၏ အလယ္တြင္ မက်ေရာက္ဘဲ ပံုကို အလွ်ားလိုက္ ႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ မ်ဥ္းေျဖာင့္ ႏွစ္ေၾကာင္းစီ ဆဲြ လိုက္ပါက အဆိုပါ မ်ဥ္းမ်ားဆံုရာ အမွတ္မ်ားတြင္သာ က်ေရာက္သည္ဟု ဆိုပါသည္။
ပံု၏ သံုးပံုတစ္ပံု ေနရာမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ယင္းကို အေၾကာင္းျပဳ၍ Rule of Thirds ဟု ေခၚ ျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။ ထို႕ ေၾကာင့္ Main Subject ကိုလည္း အဆိုပါ အမွတ္မ်ားတြင္သာ ထားရမည္ဟု ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္ပါ သည္။
ပံု၏ Frame အတြင္း အလွ်ားလိုက္ ႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ မ်ဥ္းေျဖာင့္ ႏွစ္ေၾကာင္းစီ ဆဲြ လိုက္ပါ က ေအာက္ တြင္ ျပထားသည့္ Diagram ပါ ဆံု မွတ္ (၄) ခု ရရွိ လာပါမည္။ အဆိုပါ ဆံုမွတ္မ်ားသည္ ၾကည့္သူ၏ အာရံု ကို ဖမ္း စား သည့္ Center of Interest ေနရာ မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ပံု-၁
ပံု-၂
အထက္ပါ ( ပံု -၁ ) ႏွင့္ ( ပံု-၂) တို႕သည္ Rule of Thirds ဥပေဒသ အရ ( ပံု -၁ ) တြင္ ေလွကို ပံု၏ ေအာက္ ဘယ္ဘက္ Center of Interest – COI ေနရာ တြင္ လည္းေကာင္း ( ပံု-၂) တြင္ ေလွ ႏွင့္ ကၽြန္းငယ္ ကို ပံု၏ ညာဘက္ ေအာက္ ေဒါင့္ ေနရာ တြင္ လည္းေကာင္း ေနရာခ်ထားသည္ ကို ေတြ႕နိုင္ပါ သည္။
Rule of Thirds အက်ယ္ကို -http://shlaing.blogspot.sg/2012/10/composition-rule-of-thirds-imaginethat.html တြင္ ေလ့လာနိုင္ပါသည္။
မိမိ ျပ လိုသည့္ အရာ မ်ားကို ပံု အတြင္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ေနရာခ် ထားနိုင္ပါသည္။ သို႕ရာ တြင္ Rule of Thirds အတိုင္း ေနရာခ် ပါက ပို၍ အားေကာင္းေသာ Strong Composition ကို ရပါ လိမ့္မည္။ တစ္ခါ တစ္ရံ တြင္ လည္း Rule of Tirds အတိုင္း လိုက္ ၍ မရ သည့္ အေျခအေနမ်ိဳး လည္း ရွိနိုင္ပါသည္။ အဆိုပါ အခ်ိန္ မ်ိဳး တြင္ Rule of Thirds ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ရသည္ မ်ိဳးလည္းရွိပါသည္။
အထက္ပါပံု မ်ား ကို ၾကည့္လွ်င္ Rule of Thirds ဥပဒသ ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ထားသည့္ ပံု ျဖစ္ပါ သည္။ ေျမျပင္ ထက္ ေကာင္းကင္ရွိတိမ္ တိုက္ ကို အဓိက ထားသည့္ ပံု ျဖစ္ပါသည္။ Main Subject သည္ Rule of Thirds အရ ရွိရမည့္ အေနအထားမ်ိဳးတြင္ မရွိသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
The Right Format
ရွဳေမွ်ာ္ခင္းပံု အားလံုးကို အလွ်ားလိုက္ ( Horizontal Format ) ျဖင့္သာ ရိုက္ရမည္ဟု မဆိုလိုပါ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပံုမ်ားမ်ာ အလွ်ားလိုက္ ( Wider Perspective ) ျဖင့္ ရိုက္၍ အဆင္မေျပ သည့္အတြက္ ေဒါင္ လိုက္ ရိုက္ရသည့္ ပံု မ်ားလည္း ရွိပါသည္။
ပံု-၁
အထက္ပါ ပံု-၁ သည္ ပံု။ Foreground ရွိ မ်က္ပင္မ်ားက Background ရွိ သဲ ေတာင္ကုန္း ႏွင့္ ေကာင္း ကင္ ထံ သို႕ ဆဲြေခၚ သြားသည့္ အရာ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၄င္း အျပင္ ေရႊ ၀ါေရာင္ မ်က္ပင္၊ အနီေရာင္ သဲေတာင္ကုန္း ( Sand Dune ) ႏွင့္ အျပာေရာင္ မိုးေကာင္းကင္ တို႕ သည္ ပံု၏ Dramatic Colour Contrast ကို ေပးေစပါသည္။ အဆိုပါပံုမ်ိဳး သည္လည္း အလွ်ားလိုက္ထက္ ေဒါင္လိုက္ အေနအထား မ်ိဳး ျဖင့္ ရိုက္သင့္သည့္ ပံု မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။
ပံု-၂
အထက္ပါ ပံု-၂ သည္ Leading Line ေနရာတြင္ ရွင္းလင္း ေရးသားခဲ့ ျပီးေသာ ပံုပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ ပံု မ်ိဳးသည္ အလွ်ားလိုက္ထက္ ေဒါင္လိုက္အေနအထား ျဖင့္ ရိုက္လွ်င္ ပို၍ အားေကာင္းမည့္ ပံု မ်ိဳး ျဖစ္ပါ သည္။
Create Setting
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ားသည္ အနီးအေ၀း အားလံုးျပတ္သားသည့္ ပံုမ်ား ျဖစ္ရန္ လိုပါသည္။ Frame အတြင္း အားလံုး အနုစိပ္ကေလးမ်ား ေပၚ ေနေစရပါမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကင္မရာ Picture Setting ကို အေကာင္းဆံုး Resolution ေနရာ တြင္ Setting လုပ္ထားရန္ လိုပါသည္။
White Balance ကိုမူ အေနရာ အေနအထားကို လိုက္ကာ Set လုပ္ရပါမည္။ ဥပမာ ေနေရာင္ ေတာက္ေတာက္ ေအာက္တြင္ ရိုက္ပါက Direct Sunlight ၊ တိမ္မ်ား အုပ္ဆိုင္းေနပါက Cloudy စသည္ ျဖင့္ W/B Set လုပ္ရန္ လိုပါမည္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ Auto White Balance Setting သည္ လည္း အဆင္ေျပ သည့္ အေရာင္ကို ခ်ိန္ ညွိ ေပး နိုင္ပါသည္။
ရွဳေမွ်ာ္ခင္း ( Landscape ) ပံုမ်ား သည္ Foreground မွ Background အားလံုး Focus ျပတ္သား လိုပါ သည္။ ထို႕ ေၾကာင့္ f-8, f-11 ကဲ့သို႕ေသာ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း ႏွင့္ ရိုက္ရန္ လိုပါသည္။
အထက္ပါ ပံုကို Aperture က်ယ္ သည့္ f-5.6 ျဖင့္ရိုက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ Matrix Metering ကေနာက္ မွ ရွဳခင္းမ်ားကို Focus ယူလိုက္သည့္အျပင္ Depth of Field သည္လည္း Shallow ဆန္ဆန္ ခပ္ပါးပါး ျဖစ္ သြားသည့္အတြက္ ေရွ႕တြင္ရွိ Subject သည္ ၀ါးေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။ အဆိုပါပံုကိုပင္ f-11, f-16 တို႕ ျဖင့္ ရိုက္မည္ဆိုပါက ေရွ႕ တြင္ရွိ Subject ေရာ ေနာက္ခံ ရွဳ ခင္းပါ အားလံုး ျပတ္သားလာပါ လိမ့္မည္။
ေအာက္ပါ ပံုကိုၾကည့္လွ်င္ ပံု၏ ေရွ႕ ပိုင္းရွိ ေကာက္ရိုးမွ်င္မွ ေနာက္ပိုင္း ရွိ သစ္ပင္အထိ အားလံုး ျပတ္ သားေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္ပါသည္။
ဆိုခဲ့ ျပီးသည့္အတိုင္း ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံုမ်ားသည္ ပန္းမ်ား လူပံု (Portrait) မ်ား ရိုက္သကဲ့သို႕ အနုပညာ ဆန္ဆန္ Depth of Field ကို ကစားကာ အလွခ်ယ္သည့္ ပံုမ်ိဳး မဟုတ္မူဘဲ Frame အတြင္း စ-လယ္-ဆံုး အားလံုး ျပတ္သားရန္ လိုသည့္အတြက္ ကင္မရာ တုန္ခါမွဳကို ထိမ္းရန္ Tripod သံုးကာ ရိုက္သင့္သည္။ သို႕ မဟုတ္ပါကလည္း ကင္မရာတုန္ခါ မွဳ ကို ထိန္း နိုင္သည့္ Shutter Speed အျမန္ ႏွင့္ ရိုက္သင့္ပါ သည္။
Nut Shell
ရွဳ ေမွ်ာ္ခင္းပံုမ်ား ရိုက္ရန္ ႏွင့္ပတ္သက္၍ အားလံုးကို ျခံဳကာ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုရပါမူ-
- နံနက္ ေစာေစာထကာ အေကာင္းဆံုး နံနက္ခင္း အလင္းေရာင္တြင္ ရိုက္ပါ၊
- ကင္မရာ၏ Highest Resolution ကို Setting လုပ္ပါ၊
- Aperture အက်ဥ္းမ်ား ႏွင့္ ရိုက္ပါ၊
- ကင္မရာ တုန္လွဳပ္မွဳကို ထိန္းနိုင္ရန္ကို Tripod တြင္ တင္ရုိက္ပါ၊ Tripod မပါ သြားလွ်င္လည္း ထိုင္ခံု လက္တန္း၊ ေက်ာက္တုံး၊ အလွ်င္းသင့္ရာ ကင္မရာတင္နိုင္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ တင္ကာ ရိုက္ပါ၊
- သို႕မဟုတ္ ကင္မရာ လွဳပ္ရွားမွဳ ကို ထိန္းနိုင္မည့္ Shutter Speed အျမန္ ျဖင့္ ရိုက္ပါ၊
Credit: ဆရာဦးစိုးလႈိင္ (Country Road)
-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)