ေႏြဦးရာသီ ႏွင့္ ေရေက်ာက္ေရာဂါ

ေရေက်ာက္ေရာဂါ ဆိုသည္မွာ

ေဆာင္းအကုန္ ေႏြးဦးကာလ မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ မတ္လ ႏွင့္ ဧျပီလေလာက္မွာ ေရာဂါ အျဖစ္မ်ားျပီး၊ ကေလးေတြမွာ ျဖစ္႐ိုးျဖစ္စဥ္ ျမင္ေတြ ့ရတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳးပါ။ အဂၤလိပ္လို chicken pox လို႕ေခၚျပီး၊ ျမန္မာ လိုေတာ့ ေရေက်ာက္ေရာဂါ(သို ့မဟုတ္) ပဲသီတာ လို ့ေခၚၾကပါတယ္။ ေဗရီဆယ္လား (Varicella Zoster) (ေခၚ) DNA ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး တစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ျဖစ္ပြားသူ စုစုေပါင္းရဲ႕ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အသက္ ၄-ႏွစ္ ႏွင့္ ၁၀-ႏွစ္ၾကား ကေလးငယ္ေတြ ျဖစ္ၾကျပီး၊ က်န္တဲ့ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ကေတာ့ အသက္ ၁၈-ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္ လူရြယ္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြမွာ ပိုျဖစ္တတ္ပါတယ္။ *(တခါတရံ ၆-လသား အရြယ္ မွာလည္း ေရေက်ာက္ေပါက္တာကို ေတြ ့ရပါတယ္)*

ေရာဂါ လကၡဏာ

ထိုဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္မွာ အနီစက္၊ အဖုအပိန္႕ေတြ ထြက္လာပါလိမ့္မယ္။ ရင္ဘတ္၊ ၀မ္းဗိုက္၊ ေနာက္ေက်ာ စတဲ့ခႏၶာ ကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ အနီစက္ေတြ စထြက္လာၿပီး ယားလုိ႕ ကုတ္မိျခင္းျဖင့္ သတိထား မိတတ္ပါတယ္။ ပိုး၀င္ၿပီး ပထမ တစ္ရက္အတြင္း ႏွာေစး၍ ေခ်ာင္းဆိုးလာ တတ္ပါတယ္္။ နည္းနည္း ဖ်ားလာပါလိမ့္မယ္။ ထို ့ေနာက္ လက္ေမာင္း၊ မ်က္ ႏွာ၊ ေျခေထာက္ ႏွင့္ ဦးေရျပားပါမက်န္ တစ္ကိုယ္လံုးအႏွံ ့အလားတူ အနီစက္ အဖုေလးေတြ အုပ္စုလိုက္ထြက္လာျပီး ၂-ရက္ ၃-ရက္ ၾကာရင္ အေရျပားေပၚမွာ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ ေပၚလာပါတယ္။ *(တခ်ိဳ ့ကေလးေတြမွာေတာ့ နာရီပိုင္း အတြင္းမွာပင္ အရည္ၾကည္ ဖုေလးမ်ားျဖစ္ လာၾကပါတယ္)* ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရျပီး ရက္သတၱ ၁-ပတ္အတြင္း အရည္ၾကည္ ဖုေလးေတြ တျဖည္းျဖည္းေျခာက္ၿပီး ၇-ရက္ ေက်ာ္သြားတဲ့ အခါမွာေတာ့ အကုန္လံုးေျခာက္လာၿပီး ကြာက်သြားပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ အမာရြတ္ပါမက်န္ သူ ့အလိုလိုေပ်ာက္သြားပါတယ္။ အနီဖုေလးမ်ား ေပါက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေတြ ့ျမင္ရတဲ့ အျခားလကၡဏာမ်ားမွာ ကေလးကိုယ္ပူျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ တခါတရံ အျပင္းဖ်ားျခင္း၊ ၾကြက္သားမ်ားနာျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ နားကိုက္ျခင္း၊ မလႈပ္ခ်င္၊ မသယ္ခ်င္ေလာက္ေအာင္ႏံုး ခ်ိေနျခင္း ….စသည္တို ့ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ကူးစက္ပံု

ကေလးေတြမွာ ေရာဂါပ်ိဳးစ (အရည္ၾကည္ဖု မေပၚခင္) အခ်ိန္မွာ ကူးစက္မႈ အျမန္ဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ အနီစက္ထြက္ ျပီးေနာက္ ၅-ရက္ အၾကာမွာ ေနာက္တစ္ဦးဆီသို ့ ေရာဂါကူးစက္ဖို႕အခြင့္အလမ္း မ်ားပါတယ္။ (တစ္ခါတစ္ရံ
ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုး ႐ံု ေလာက္နဲ႔ ၿပီးသြားၿပီး တစ္ရက္ ႏွစ္ရက္ၾကာတဲ့အခါ ေအတူေနကေလးေတြကို ကူးစက္သြားပါတယ္) အဓိက ကူးစက္ပံုကေတာ့့ ေလထဲကဆင့္ ကူးစက္ျခင္းပါ။

ေခ်ာင္းဆိုးၿခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါရွိတဲ့ကေလးရဲ႕ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းမွ ထြက္ေသာ အရည္၊ အမႈန္အစက္ ကေလးေတြ Droplet က တဆင့္ ကူးစက္ပါတယ္။ အနီစက္ကျဖစ္လာတဲ့ ပဲသီတာ အရည္ဖုက ထြက္တဲ့ အရည္ထဲမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ေတြအမ်ားႀကီးပါဝင္ေနပါတယ္။ ေဒါေၾကာင့္ ေရာဂါရွိသူႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ျခင္း ထိေတြ႕ဆက္ဆံမႈမွ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။
ထို အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြကို ဘက္တီးရီးယား ပုိး၀င္သြားခဲ့ပါက ျပည္တည္နာေလးေတြ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေရေက်ာက္ ဗုိင္းရပ္(စ္)ပိုးေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ားအျဖစ္ ဦးေႏွာက္ေရာင္ျခင္း၊ အဆုတ္ေရာင္ျခင္း၊ အဆုတ္ အေအးမိျခင္းေတြ ျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ အသက္အႏၲရာယ္ မရွိေပမယ့္ ခုခံအားက်ဆင္းေနတဲ့ ကေလးမ်ား၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ေရာဂါရွိတဲ့ ကေလးမ်ား၊ ေသြးကင္ဆာေရာဂါ ရွိတဲ့ကေလးမ်ား၊ စတီး႐ြိဳက္ေဆး ေသာက္ေနရ၍ ခုခံအားက် ေနတဲ့ ကေလးမ်ားတြင္ ေရေက်ာက္အနာဖု မွ ျပည္တည္နာျဖစ္တဲ့အခါ အသက္အႏၲရာယ္ ရွိနိုင္ပါတယ္။

ကုသပံု

(၁) ေရေက်ာက္ေရာဂါ (ေခၚ) ပဲသီတာဟာ အႏၲရာယ္ မရွိလွသလုိ၊ သိပ္ၿပီးစိုးရိမ္စရာ မလိုပါဘူး။ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ ျဖစ္ေပၚ လာလည္း ဘာေဆးမွ်လိမ္းစရာ မလုိပါဘူး။ သနပ္ခါးလည္း လိမ္းစရာမလုိပါဘူး။ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြ အခ်ိန္တန္ရင္ ကြာက် သြားမွာပါ။ အနီစက္ေတြထြက္ၿပီး တစ္ပတ္အႀကာမွာ အမာရြတ္ပါမက်န္ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာတတ္ၿပီး အခ်ိဳ႕လူနာမ်ား မွာ တစ္လခန္႕အထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံအေရျပားရဲ႕ (Dermis) အလႊာကို ထိရင္ေတာ့ အမာရြတ္ေသးေသးေလး က်န္တတ္ပါတယ္။ ျပည္တည္ေရာဂါ ပိုး၀င္ခဲ့ရင္ေတာ့ အမာရြတ္က်န္တတ္ပါတယ္။

(၂) ေရေႏြးနဲ႔ ေရခ်ိဳးပါ (သို ့မဟုတ္) ေရေႏြးစိမ္အဝတ္နဲ႕ ေရပတ္တိုက္ေပးပါ။

(၃) အဖ်ား၀င္ေနပါက paracetamol တိုက္ေကြ်း နိုင္ပါတယ္။ *(သို ့ေသာ္ aspirin, Ibuprofen တို ့လို အကိုက္ခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ အသံုးမျပဳသင့္ပါဘူး)*

(၄) အဖုအပိန္႔ေလးမ်ားကို Calamine အရည္ လိမ္းေပးပါ (သို႔မဟုတ္) အ၀တ္သန္ ့သန္႔ကို ေရေႏြးတို ့၍ သန္ ့စင္ေပးပါ။

(၅) သိပ္ဆိုးရင္ antihistamine လို႕ေခၚတဲ့ အယားေပ်ာက္ေဆးေတြ ေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ *(သို႕ေသာ္ အေရာင္က်ေဆးတဲ့ steoid လိမ္းေဆးမ်ိဳး မသံုးသင့္ပါဘူး)*

(၆) သေဘၤာသီး၊ နာနတ္သီး၊ ဖရဲသီး၊ စပ်စ္သီး စတာေတြကလည္း အေရျပား ေရာဂါေတြအတြက္ အေထာက္အကူျပဳေပး ႏိုင္ပါတယ္။

(၇) အုန္းရည္ဟာ အေရျပား က်န္းမာေရးကို အေထာက္အကူျပဳတာေၾကာင့္ ေရေက်ာက္ေရာဂါ အတြက္ သာမက၊ ေက်ာက္ႀကီး ေရာဂါ၊ ၀က္သက္ေရာဂါမ်ား အတြက္ အုန္းရည္အ၀ ေသာက္ေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေစပါတယ္။

(၈) မုန္႔လုပ္ရာမွာသံုးတဲ့ ဆားဆိုဒါ လက္ဖက္ရည္ဇြန္း ၁-ဇြန္းကို ေရေဖ်ာ္၍၊ အဖုအပိန္႔ေလးမ်ားကို တို႔ေပးျခင္းျဖင့္ ယားယံျခင္းမွ သက္သာေစႏိုင္ပါတယ္။

(၉) ၀က္သက္၊ ေရေက်ာက္(ေခၚ)ပဲသီတာ စသည့္ အပူနာေရာဂါမ်ားအတြက္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ေဆးအျဖစ္ ခံတက္ရြက္ကုိ သၾကား(သို ့မဟုတ္)ထန္းလ်က္(သို ့မဟုတ္)ပ်ားရည္ စသည့္ သင့္ရာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ျပဳတ္၍ တိုက္ေကြ်းသင့္ပါတယ္။

(၁၀) ဗီတာမင္ေအ၊ ဗီတာမင္စီ၊ ဗီတာမင္အီး အားေဆးေတြ တြဲေသာက္ေပးပါ။

(၁၁) ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျခင္း၊ သန္ ့ရွင္းလတ္ဆတ္တဲ့ အသီးအရြက္မ်ားမ်ား စားျခင္းဟာ ေရာဂါ လကၡဏာ သက္သာ ေစရုံ သာမက ကိုယ္ခံအားပါ တတ္ေစႏိုင္ပါတယ္။

(၁၂) လည္ေခ်ာင္းနာပါက ဆားရည္ပလုတ္ က်င္းေပးႏိုင္ပါတယ္။

(မွတ္ခ်က္)အကယ္၍ ေရာဂါလကၡဏာ ျပင္းထန္လြန္းျပီး ကူးစက္မႈ မ်ားေနရင္ေတာ့ ေAcyclovir ေဆးျပားကို ၇၂-နာရီအတြင္း တိုက္ေကြ်းဖို ့လိုအပ္ေနပါျပီ္။ ဒါေၾကာင့္ ကေလး ကုိယ္ပူျပင္းထန္လြန္းလွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကေလး မေနႏိုင္ေအာင္ အဖုအပိန္႔မ်ားက ယားယံေနလွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း ဆရာ၀န္ထံျပသပါ။ တခါတရံမွာေတာ့ အဖုအပိန္႔ထဲကို ပိုး၀င္ျပီး ျပည္ တည္နာမ်ား ျဖစ္လာတတ္တဲ့အတြက္ လိုအပ္တဲ့ ပိုးသတ္ပဋိဇီ ထိုးေဆး-စားေဆး-လိမ္းေဆးမ်ားကို ဆရာ၀န္က ညႊန္ၾကားေပး ပါလိမ့္မယ္။

ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္နည္း

(၁) အသက္ ၅-ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္မ်ားကို တစ္ႏွစ္သားမွာ တစ္ႀကိမ္၊ ၅-ႏွစ္သားမွာ တစ္ႀကိမ္ စုစုေပါင္း ကာကြယ္ေဆး ၂-ႀကိမ္ထုိးေပးျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။

(၂) ေရေက်ာက္ေရာဂါ လံုး၀ မျဖစ္ပြားခဲ့ဖူးသူ ၁၈-ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ားကလည္း ကာကြယ္ေဆး ၂-ႀကိမ္ထိုးေပးျခင္းျဖင့္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ ထားႏိုင္ပါတယ္။ ထိုအရြယ္မ်ားမွာေတာ့ တစ္ႀကိမ္ ႏွင့္ တစ္ႀကိမ္ တစ္လျခားၿပီး ထိုးေပးရမွာပါ။

(၃) အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွစတင္၍ ေရေက်ာက္ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးခဲ့ရာ ျဖစ္ပြားႏႈန္း ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ ခဲ့တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား၊ HIV ကူးစက္ ခံေနရသူမ်ား၊ aspirin ကဲ့သို႕ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆး ေရရွည္သံုးစြဲေနသူမ်ား ႏွင့္ lincomycin ကဲ့သို႕ပဋိဇီဝေဆး မတည္႕သူမ်ားကေတာ့ ထို ေရေက်ာက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး ထုိးမသင့္ပါဘူး။

(၄) အထူးသျဖင့္ ေရေက်ာက္ျဖစ္ပြားဖူးျခင္း လံုး၀မရွိေသးေသာ မိခင္ေလာင္းအေနနဲ႕ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ ၁-လ အလိုမွာ ကာကြယ္ေဆး အျပည္႕အစံုျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳတင္ထိုးထားျခင္းျဖင့္ ေမြးဖြားလာမည့္ ကေလးအတြက္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ေပး ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ ၾကိဳတင္ ကာကြယ္ေဆးမ်ိဳးကို ဂ်ပန္လူမ်ိဳး michiaki Takahashi က ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ စတင္ တီထြင္ ထုတ္လုပ္ေပးခဲ့ ေၾကာင္း ေလ့လာမွတ္သား ရပါတယ္။

(၅) အထူး သတိျပဳရမည့္ အခ်က္မွာ ေရေက်ာက္ တစ္ခါျဖစ္ဖူးရင္၊ ေနာင္လူႀကီးဘဝမွာ ေရယုန္ျဖစ္ဖို ့ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသခ်ာ ေနပါျပီ။ ဒါဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ ကေလးငယ္ဘ၀မွာ ေရေက်ာက္ အနီစက္ေလးေတြ လံုးဝေပ်ာက္ကင္း သြားေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အာရံုေၾကာစနစ္ထဲမွာ ရွိေနတုန္းပါဘဲ။ ဒီလိုနဲ႕အသက္ႀကီးလာၿပီးေနာက္ ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့ အခါျဖစ္ေစ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့ ေနခ်ိန္မွာျဖစ္ေစ ခႏၶာကုိယ္ထဲမွာ ကိန္းငုပ္ေနတဲ့ ပိုးဟာ ေရယုန္အေနနဲ႕ ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာ တတ္လို ့ ပါဘဲ။ ထိုျပႆနာမ်ိဳးကို အမ်ားအားၿဖင့္ အသက္ ၆၀-ေက်ာ္ အရြယ္မွာ ၾကံဳေတြ ့ရတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရေက်ာက္ ျဖစ္ဖူးသူေတြအေနနဲ႕ တစ္ခ်ိန္မွာ ေရယုန္မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေဆးထိုးထား သင့္ပါတယ္။

(၆) ေရေက်ာက္(ေခၚ)ပဲသီတာ ျဖစ္တဲ့အခါ၊ ေရာဂါျဖစ္သူရဲ ့ အဝတ္အစားမ်ားကို ေရေႏြးန႕ဲ သီးသန္႔ေလွ်ာ္ဖြတ္ပါ။

(၇) ပဲသီတာ အဖုေလးေတြက ယားလြန္းတာေၾကာင့္ ကုတ္မိပါတယ္။ အဖုေလးေတြ အနာမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ ကေလးကို လက္သည္းညွပ္ေပးပါ။ လက္သည္း ညွပ္ျပီးတဲ့ အခါမွာလည္း စူးရွမေနေစဖို ့အတြက္ လက္သည္း ကို တံစဥ္းျဖင့္ တိုက္ေပးထားပါ။

(ေဆာင္းပါးရွင္…ေပါက္ေပါက္္္...ေရးသားမွ်ေ၀သည္)
promise.pauk

--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...