Constipation ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း
အေကာင္းဆံုးနည္းကေတာ့ ဖိုက္ဘာ ပါတဲ့အစားအစာ မ်ားမ်ားစားေပးဘို႔ပါ။ Fiber ဖိုက္ဘာ ဆိုတာ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္ေတြထဲမွာပါတယ္။ စားလိုက္ရင္ အစာလမ္းကေန စုပ္ယူမသြားဘဲ က်န္ေနတာမ်ိဳးျဖစ္ တယ္။ ဝမ္းထုထည္ မ်ားေစမယ္။ ဝမ္းေပ်ာ့ေစမယ္။ သစ္သီးေတြထဲမွာမ်ားတယ္။ တမ်ိဳးနဲ႔တမ်ိဳးေတာ့ မတူၾက ပါ။ ေလထတာေတာ့ ရွိႏိုင္တယ္။ ကိုယ္နဲ႔သင့္တာကို မွတ္သားထားျပီးစားပါ။ အူထဲေနတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေတြကေနျဖစ္ေစလို႔ပါ။ ေရလဲ မ်ားမ်ား ေသာက္ဘို႔ လိုပါတယ္။
Lubricant laxatives ေခ်ာဆီသေဘာ ဝမ္းႏုတ္ေဆး
Mineral oil ဆီေတြသံုးတယ္။ ေရနဲ႔ေရာထားတဲ့ Emulsion လဲသံုးတယ္။ ဆီကေန ဆီထဲေပ်ာ္ဝင္တဲ့ ဗီတာမင္ေတြကို စုပ္ယူသြားႏိုင္တာသတိထားရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ မသင့္ပါ။ Warfarin (Coumadin) ေဆးနဲ႔ oral contraceptives ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြကို သက္ေရာက္ေစႏိုင္တယ္။ အစြမ္းနည္းေစမယ္။
Emollient laxatives ဝမ္းေပ်ာ့္ေဆး
Docusate လိုဟာပါတယ္။ ဥပမာ Colace လို။ ဝမ္းကိုေရမ်ားေစတယ္။ ဆီစုပ္ယူတာကို ပိုေစႏိုင္တယ္။ အသဲနဲ႔ တက္စိေတြမွာ လာစုေနမယ္။
Hyperosmolar laxatives ဟိုက္ပါေအာ့စမိုလာ ဝမ္းႏုပ္ေဆး
ဝမ္းကိုေပ်ာ့ေစမယ္။ Lactulose (Kristalose) လက္က်ဳလို႔စ္၊ Sorbitol ေဆာ္ဘီေတာ နဲ႔ Polyethylene glycol (MiraLax) ေပၚလီအက္သလင္း ဂလိုင္ေကာလ္ ေတြျဖစ္တယ္။ တာရွည္သံုးႏိုင္တယ္။ ဗက္တီးရီးားေတြေၾကာင့္ ေလပြႏိုင္တယ္။
Saline laxatives ဆာရည္ဝမ္းႏုပ္ေဆး
Magnesium hydroxide, Sulfate, Sodium phosphate နဲ႔ citrate ေတြပါမယ္။ ဝမ္းေပ်ာ့ေစမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းသူေတြအတြက္ မသင့္ဘူး။ သက္ေရာက္မႈ ျမန္တယ္။ ခဏခဏမသံုးသင့္ဘူး။ ဝမ္းသၾးတာ မ်ားေစႏိုင္တယ္။ ဓါတ္ဆားရည္ေသာက္ဘို႔အထိ လိုခ်င္လိုမယ္။ အေပ်ာ့စားျဖစ္တဲ့ Milk (Cream) of magnesia ကိုအမ်ားဆံုးသံုးတယ္ Epsom Salt (Magnesium sulfate) ဆားခါးက ပိုျပင္းတယ္။
Stimulant laxatives စတီမ်ဴလင့္ ဝမ္းႏုပ္ေဆး
အးကၾကြက္သားေတြကို ေပ်ာ့ေပးတယ္။ ဝမ္းထဲ ေရမ်ားေစမယ္။
Cascara (castor oil) ဝကက္ဆးတီ၊ Senna ေပြးကိုင္း၊ Aloe ေတြသံုးတယ္။ ျပင္းလို႔ ဝမ္းသြားတာမ်ားမယ္။ ပိုတက္ဆီယမ္ နည္းမွာသတိထားရမယ္။ ေရရွည္မသံုးသင့္ဘူး။ Bisacodyl (Dulcolax, Correctol) ေဆးျဖစ္တယ္။
Enemas ဝမ္းျခဴျခင္း
Phosphate enemas (Fleet phosphosoda) ေဖါ့စ္ဖတ္၊ Mineral oil enemas ဆီ နဲ႔ Emollient enemas (Colace Microenema) အီမိုးလီယင့္ေတြျဖစ္တယ္။ ဝမ္းကမာေနျပီးဆို႔ေနတာမ်ိဳးသံုးသင့္တယ္။ ခဏခဏမသံုးသင့္ပါ။
Suppositories ဝမ္းျခဴေတာင့္
Bisacodyl (Dulcolax) နဲ႔ Glycerin suppositories ေတြသံုးတယ္။
Combination products တြဲဖက္ေဆး
ေပြးကိုင္းနဲ႔ေရာထားတဲ့ senna and psyllium (Perdiem)၊ senna and docusate (Senokot-S) နဲ႔ senna and glycerin (Fletcher's Castoria) ေတြျဖစ္တယ္။ Casanthranol, Docusate, and glycerin (Sof-lax Overnight) က ၃ မ်ိဳးေရာထားတာျဖစ္တယ္။ ေရရွည္မသံုးသင့္ဘူး။
ေဆးလက္မွတ္နဲ႔သာဝယ္ရတာေတြ
• Tegaserod (Zelnorm)
• Lubiprostone (Amitiza)
• Linaclotide (Linzess)
Miscellaneous drugs တျခားဝမ္းႏုပ္ေဆးေတြ
• Colchicine
• Misoprostol (Cytotec)
• Orlistat (Xenical)
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
-------------------------------------------------
ကိုမ်ဳိး (lwanmapyay.blogspot.com)