Anxiety Disorders စိုးရိမ္စိတ္ကဲလြန္ျခင္း
Tue, Apr 29, 2014 at 2:11 PM
Dear doctor, I beg you to read my letter (file attached) patiently. I hope that you will reply to me. I will be waiting for reply. ဒီ အီးေမးလ္နဲ႔အတူ အသက္ ၄၉ ႏွစ္ရွိ၊ အမ်ိဳးသမီးတဦးဆီကေန စာမ်က္ႏွာ ၂ ရြက္အျပည့္ လက္ေရးနဲ႔ စာတေစာင္ ရပါတယ္။ သူ႔ဆီကိုျပန္ဘို႔ ဒီေဆးပညာစာေလး ေရးတာပါ။
စိုးရိမ္စိတ္ကဲလြန္ျခင္းမွာ အမ်ိဳးအစားေတြမ်ားတယ္။
1. panic disorder ေဆာက္တည္ရာမရျဖစ္ျခင္း၊
2. obsessive compulsive disorder စြဲလမ္းမႈ အားၾကီးျခင္း၊
3. post-traumatic stress disorder ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျပီး စိတ္ဖိအားမ်ားျခင္း၊
4. social anxiety disorder အသိုင္းအဝိုင္းထဲ ဝင္မဆန္႔ျခင္း၊
5. specific phobias တခုခုကိုသတ္သတ္မွတ္မွတ္ေၾကာက္ေနျခင္း နဲ႔
6. generalized anxiety disorder ေယဘုယ်ေၾကာက္စိတ္အားၾကီးျခင္း။
Anxiety စိုးရိမ္စိတ္ဆိုတာ လူ႔သဘာဝျဖစ္တယ္။ အခ်ိန္မေရြး၊ လူမေရြးမွာ လာျဖစ္ေနတယ္။ Anxiety disorders စိုးရိမ္စိတ္ကဲလြန္ျခင္းကေတာ့ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ သူ႔ရ့ဲပံုမွန္ဘဝကို ရင္ဆိုင္ေက်ာ္လႊားဘို႔မွာ အခက္အခဲအတားအဆီးတခု ျဖစ္ေနေတာ့တယ္။ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ စိတ္အေျခအေနေတြထဲမွာ ဒီေရာဂါက ဆိုးတဲ့အထဲမွာ ပါတယ္။
1. Panic disorder ေဆာက္တည္ရာမရျဖစ္ျခင္း၊ ရုတ္တရက္ ၾကိဳတင္မႈမရွိဘဲ ေၾကာက္စိတ္ျဖစ္လာတယ္။ ထပ္ထပ္ျဖစ္မယ္။ ေဇာေခြ်းေတြျပန္မယ္။ ရင္ပတ္နာမယ္။ ရင္တုန္မယ္။ ဆို႔ေနသလိုခံစားရမယ္။ ႏွလံုးေရာဂါ အတက္ရသလိုမ်ိဳး ဆင္ဆင္တူေနမယ္။ (ႏွလံုးေရာဂါ မဟုတ္ပါ။)
2. Obsessive-compulsive disorder (OCD) စြဲလမ္းမႈ အားၾကီးျခင္း၊ ေၾကာက္စိတ္ကိုသာ အျမဲေတြးထင္ေနမယ္။ ဒီအတြက္ တခုခုအားကိုးရာရွာတာမ်ိဳး လုပ္ေနမယ္။ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ လက္ခဏခဏေဆးေနသူမ်ိဳးလဲ အတူဘဲ။
3. Post-traumatic stress disorder (PTSD) ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျပီး စိတ္ဖိအားမ်ားျခင္း၊ ထိန္႔လန္႔ေၾကာက္ရြံ႔စရာ တကယ္တန္းတခုခုကို ၾကံဳေတြ႔ခံစားျပီးေနာက္ ေၾကာက္ေနမယ္။ ရုပ္ပိုင္းေစာ္ကားမႈ၊ လိင္ပိုင္းေစာ္ကားမႈ ခံရသူမ်ိဳး။ ေဆြမ်ိဳးထဲက ေသဆံုးမႈ။ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ က်ေရာက္ျခင္း။
4. Social anxiety disorder အသိုင္းအဝိုင္းထဲ ဝင္မဆန္႔ျခင္း၊ social phobia လဲေခၚတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သိပ္သတိထားလြန္းေနသူ။ လူမႈအသိုင္းအဝုိင္းထဲဝင္ရမွာ စိုးေၾကာက္ေနသူ။
5. Specific phobias တခုခုကိုသတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေၾကာက္ေနျခင္း၊ ေျမြ၊ အျမင့္၊ ပ်ံသန္းမႈ စတာေတြကို သိပ္ေၾကာက္ေနသူ။ တကယ့္အေျခအေနနဲ႔ ေၾကာက္စိတ္က အခ်ိဳးမမွ်ဘူး။
6. Generalized anxiety disorder ေယဘုယ်ေၾကာက္စိတ္အားၾကီးျခင္း။ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္မႈကင္ျပီး ေၾကာက္အားၾကီးေနသူ။
Symptoms of an Anxiety Disorder ဘယ္လိုခံစားေနရသလဲ
• Feelings of panic, fear, and uneasiness ေဆာက္တည္ရမရ၊ ေၾကာက္ေန၊ မေနႏိုင္မထိုင္ႏိုင္ျဖစ္ေန။
• Uncontrollable, obsessive thoughts ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ၊ အထင္အျမင္ကိုသာ တန္းတန္းစြဲျဖစ္ေန။
• Repeated thoughts or flashbacks of traumatic experiences ခံစားခဲ့ရဘူးတာကိုဘဲ ထပ္ထပ္ေတြးထင္ေန၊
• Nightmares အိပ္မက္ဆိုးေတြမက္ေန။
• Ritualistic behaviors, such as repeated hand washing တခုခုကိုထပ္ထပ္လုပ္ေန၊ လက္ကိုခဏခဏေဆးေန။
• Problems sleeping အိပ္မရ။
• Cold or sweaty hands and/or feet ေျခ-လက္ ေအးစက္ေန။
• Shortness of breath အသက္ရွဴတိုေတာင္း၊
• Palpitations ရင္တုန္၊
• An inability to be still and calm တည္ျငိမ္ေအာင္ေနလို႔မရ၊
• Dry mouth အာေခါင္ေျခာက္၊
• Numbness or tingling in the hands or feet ေျခ-လက္ထံုက်င္ေန၊
• Nausea ပ်ိဳ႔၊
• Muscle tension ၾကြက္သားေတြ တင္းေတာင့္ေန၊
• Dizziness ေခါင္းမူး။ Causes Anxiety Disorders ဘာလို႔ျဖစ္သလဲ တိတိက်က်မသိပါ။ တျခားစိတ္အေျခအေနေတြလိုဘဲ personal weakness အားနည္းလို႔ျဖစ္ရတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ character flaw စာရိတၲခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ poor upbringing မိဘအုပ္ထိန္းမႈ နည္းလို႔လဲ မဟုတ္ပါ။ သုေတသနေတြအရ အေၾကာင္းတရားေတြ ေပါင္းဆံုရာကေနျဖစ္တယ္။
• စိတ္မွာျဖစ္တာေပမဲ့ brain circuits ဦးေႏွာက္စီးေၾကာင္းခ်ိဳ႕ယြင္းလို႔လဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• long-lasting stress နာတာရွည္စိတ္ဖိစီးမႈကေန ဦးေႏွာက္စီးေၾကာင္းကို သက္ေရာက္ႏိုင္တယ္။
• brain structures ဦးေႏွာက္တည္ေဆာက္မႈေျပာင္းလို႔လဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• families မိသားစုထဲတေယာက္မကျဖစ္တတာလဲရွိတယ္။
• trauma or significant event စိတ္ထိခိုက္စရာၾကီးၾကီးမားမာခံစားရတာကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
1. Psychotherapy စိတ္ကုသနည္း။
2. Cognitive-behavioral therapy စိတ္ကုသနည္းတမ်ိဳး။
3. Dietary and lifestyle changes လူေနမႈပံုစံေျပာင္းေပးနည္း။
4. Relaxation therapy စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္လုပ္ေပးနည္။
5. Medication ေဆးေပးနည္း။ anti-depressants နဲ႔ anxiety-reducing drugs ေဆးေတြေပးမယ္။
(က) Anti-depressants စိတ္မက်ေဆးမ်ား
• monoamine oxidase inhibitors (MAOIs) = desvenlafaxine (Pristiq), fluoxetine (Prozac), imipramine (Tofranil), isocarboxazid (Marplan), meperidine, methadone, phenelzine (Nardil), propoxyphene (Darvon), selegiline transdermal system (EMSAM), sertraline (Zoloft), St. John's Wort, tramadol (Ultram), tranylcypromine (Parnate), venlafaxine (Effexor),
• tricyclic antidepressants (TCAs) = amitriptyline (Elavil, Endep), amoxapine, clomipramine (Anafranil), desipramine (Norpramin), doxepin (Sinequan, Adapin), imipramine (Tofranil), nortriptyline (Pamelor, Aventyl), protriptyline (Vivactil), trimipramine (Surmontil)
• selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) = citalopram (Celexa), escitalopram (Lexapro), fluoxetine (Prozac, Sarafem), fluvoxamine (Luvox), paroxetine (Paxil, Paxil CR, Pexeva), sertraline (Zoloft)
• serotonin norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs) = duloxetine (Cymbalta), venlafaxine (Effexor), desvenlafaxine (Pristiq)
(ခ) Anti-anxiety drugs စိုးရိမ္စိတ္နည္းေစတဲ့ေဆးေတြကို tranquilizers လို႔လဲေခၚတယ္။ benzodiazepines = Xanax (alprazolam), Klonopin (clonazepam), Valium (diazepam), Ativan (lorazepam) ေဆးေတြ ျဖစ္တယ္။
အေမရိကန္လူမ်ိဳးအရြယ္ေရာက္သူေတြ စုစုေပါင္း ၁၉ သန္းမွာဒီေရာဂါရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ကေလးဘဝကတည္းကေန ခံစားေနရတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြ အေၾကာက္ေဘးက ကင္းေဝးၾကပါေစ။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၃ဝ-၄-၂ဝ၁၄