Ovulation Test မ်ိဳးဥထြက္တာ ေသျခာခ်င္တယ္

• Ovulation test အမ်ိဳးသမီးမွာ မ်ိဳးဥ ထြက္-မထြက္စမ္းနည္းျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ဘို႔အတြက္ လိုအပ္တယ္။
• Luteinizing hormone (LH) ေဟာ္မုန္းကို ဦးေႏွာက္ေအာက္ေျခမွာရွိတဲ့ (ပစ္က်ဴထရီ ဂလင္း) ကေန ထုတ္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။
• ေယာက္်ားေတြမွာ အဲဒီ ေဟာ္မုန္းကေန က်ားေဟာ္မုန္းေခၚတဲ့ Testosterone (တက္စတိုစတီရုန္း) ထြက္လာေစေအာင္ အားေပးတယ္။
• အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ရာသီလလယ္ရက္မွာ ဒီေဟာ္မုန္းက တက္လာတယ္။ မ်ိဳးဥထြက္လာေတာ့မယ္။
• Ovulation prediction test kits စမ္းသပ္ကိရိယတစံုထဲမွာ စမ္းသပ္ေခ်ာင္းေလး ၅ ခုကေန ၇ ခုအထိပါတယ္။

• ဘယ္ရက္မွာ စမ္းရမလဲဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ရာသီလကိုသိရမယ္။ ဥပမာ ၂၈ ရက္မွာတခါလာသူအတြက္ အရင္လက ရာသီစလာတဲ့ေန႔ကေနတြက္ရင္ ၁၁ ရက္ေျမာက္ေန႔ကေနစရမယ္။ ၁၁၊ ၁၂၊ ၁၃၊ ၁၄၊ ၁၅ ရက္ေတြမွာ စမ္းသင့္တယ္။
• ဆီးကို စမ္းရမဲ့အကြက္ေလးမွာထည့္လိုက္ရင္ အေရာင္ေျပာင္းလာမယ္။ အဲလို အေပါင္းျပတယ္ဆိုရင္ အဲဒီ အမ်ိဳးသမီးဟာ ေနာက္ ၂၄ ကေန ၆ နာရီအတြင္း မ်ိဳးဥ ထြက္ပါမယ္။ တေယာက္နဲ႔တေယာက္ မတူတာေတာ့ ရွိမယ္။
• ဆီးထဲမွာ (LH) ေဟာ္မုန္းက တက္လာတယ္ဆိုရင္ အေပါင္းျပပါမယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန မ်ိဳးဥထြက္တယ္လို႔ မွတ္ယူႏိုင္တယ္။
• ဆီးမစမ္းခင္မွာ ေရ-အရည္ အမ်ားၾကီးမေသာက္သင့္ပါ။ တျခားေဆးေတြလဲ မေသာက္ဘဲေနဘို႔လိုႏိုင္တယ္။
• Estrogens, Progesterone, Testosterone ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆးထဲမွာ ပါတယ္။
• Clomiphene citrate (Clomid) မ်ိဳးဥထြက္ဘို႔ေပးတဲ့ေဆးဆိုရင္ LH levels ကိုပိုမ်ားေစတယ္။ စမ္းသပ္မႈမွာ ေသခ်ာေစေအာင္ ဒီေဆးမ်ိဳးကို မစမ္းခင္ ၃ ရက္ေစာျပီး မေသာက္ဘဲေနသင့္တယ္။
• မ်ဥ္း ၂ ေၾကာင္းရွိမယ္။ Test line စမ္းသပ္လိုင္းက Reference line မီရမဲ့လိုင္းတက္ နဲနဲမွန္တယ္။
• Positive result အေပါင္းျပတယ္ဆိုတာ LH surge ေဟာ္မုန္းတက္လာလို႔ေခၚတယ္။
• False positive results မွားျပီး အေပါင္းျပတာ ရွားတယ္။
• LH urine tests မ်ိဳးဥအတြက္ ေဟာ္မုန္းတက္လာမႈ စမ္းသပ္နည္းဟာ Home fertility monitors မ်ိဳးပြါးႏိုင္စြမ္း ေစာင့္ၾကည္ျခင္းနည္းနဲ႔ မတူပါ။
• Fertility monitors ဆိုတာ Digital handheld devices လက္ကိုင္ ဒစ္ဂ်စ္တယ္လ္ကိရိယာျဖစ္တယ္။
• Ovulation မ်ိဳးဥထြက္မွာကို တံေတြးထဲက Electrolyte levels ဓါတ္ဆားအနည္းအမ်ား၊ ဆီးထဲက ေဟာ္မုန္း အနည္းအမ်ားနဲ႔ ကိုယ္အပူခ်ိန္ေတြကို ေစာင့္ၾကည္နည္းျဖစ္တယ္။

LH blood test ေသြးစမ္းနည္းလဲရွိတယ္။ အရြယ္ေရာက္ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္မွာ ပံုမွန္ 5 to 25 IU/L (6 and 30 U/L) ရွိတယ္။ ေယာက္်ားေတြပံုမွန္ = 7 and 24 U/L ရွိရမယ္။ 2 mIU/ml ထက္နည္းေနရင္ Hypogonadotropic hypogonadism ေရာဂါရွိေနမယ္။

LH ေတြ ပံုမွန္ထက္ မ်ားေနတာဟာ ဒါေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
• Anorchia ေယာက္်ားအစိမရွိသူ၊
• Hypogonadism ေရာဂါ၊
• Klinefelter syndrome ေရာဂါ၊
• Menopause ေသြးဆံုးျပီးခ်ိန္၊
• Ovarian failure မ်ိဳးဥအိမ္အလုပ္မလုပ္ျခင္း၊
• Polycystic ovary disease မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္မ်ားေရာဂါ၊
• Precocious puberty အသက္ငယ္လြန္းျပီး အရြယ္ေရာက္သူ၊
• Turner syndrome ေရာဂါ၊

LH ေတြ ပံုမွန္ထက္ နည္းေနတာဟာ ဒါေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
• Anovulatory bleeding မ်ိဳးဥမထြက္ဘဲ ရာသီသာဆင္းသူ၊
• Infertility ကေလးမရႏိုင္သူ၊
• Multiple endocrine neoplasia (MEN) (အင္ဒိုခရိုင္မ္) ေရာဂါ၊
• Ovarian cysts မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္။

LH test ကိုတတိယေန႔မွာစမ္းတယ္။ FSH test နဲ႔ Estradiol test ေတြပါတြဲလုပ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆး၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေၾကာင့္ နည္းေနမယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ေဆးေၾကာင္း မ်ားေနမယ္။ FSH ပါနည္းေနမယ္။ LH levels နဲ႔ FSH levels ေတြကို အခ်ိဳးခ်တယ္။ အခ်ိဳး ၁ ဆိုတာ ပံုမွန္ျဖစ္တယ္။ ဆတူေလာက္ရွိေနတာကိုဆိုလိုတယ္။ Polycystic ovarian disease (PCOD) မ်ိဳးဥအိမ္မွာ အက်ိတ္ေလးေတြရွိေနသူဆိုရင္ ေျပာင္းျပန္အခ်ိဳးရွိတယ္။ LH level မ်ားေနျပီး FSH level ပံုမွန္ရွိမယ္။ ၂ ဒါမွမဟုတ္ ၂ ထက္ပိုေနမယ္။

ဒီေဟာ္မုန္းတက္လာတာမို႔ မ်ိဳးဥထြက္သူဟာ ကိုယ္ဝန္ရခ်င္ရင္ အဲဒီရက္ေတြမွာ အကာအကြယ္နည္း တခုမွမသံုးဘဲ အတူေနရမယ္။ တလနဲ႔ မရေသးရင္ ေနယက္လ၊ ေနာက္လေတြမွာ ဆက္စမ္းပါ။ လေတြၾကာလို႔မွ မရေသးရင္ နည္းလမ္းသစ္ကို ၾကံဆရပါမယ္။

• ၃ဝ% ေသာ အမ်ိဳးသမီးေတြက အဲဒီ လလယ္ရက္ အတိအက်မွာ မ်ိဳးဥထြက္တယ္။
• ၆ဝ% က လလယ္ရက္ထက္ ၁ ရက္ေစာထြက္တယ္။
• အားလံုးကို ျခံဳလိုက္ရင္ ၇၈%က လလယ္ရက္ထက္ ၂ ရက္ေစာထြက္တယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ေန႔ကေန ၁၉ ရက္အတြင္းဟာ ကိုယ္ဝန္ အရႏိုင္ဆံုးရက္ေတြ ျဖစ္တယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း “မဆက္ဆံသူ” ေတြထဲက ၄႕၇% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း “ဆက္ဆံသူ” ေတြထဲက (ကြန္ဒြမ္) နည္း၊ သုတ္ရည္ အျပင္ထုတ္နည္း သံုးသူေတြမွာ ၅႕၆% ကိုယ္ဝန္ ရၾကတယ္။
• ၈ ရက္ေျမာက္ကေန ၁၉ ရက္ေျမာက္အတြင္း ဘာအကာအကြယ္မွ မသံုးသူေတြထဲက ၁၁႕၉% ကုိယ္ဝန္ ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥထြက္ရက္အတိမွာ ဆက္ဆံသူေတြ ၈-၁ဝ% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၅ ရက္ အလိုမွာ ဆက္ဆံသူေတြ ၄% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၄ ရက္အလိုမွာ ဆက္ဆံသူေတြ ၁၅% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။
• မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၂ ရက္အလိုမွာ ဆက္ဆံသူေတြ ၂၅-၂၈% ကိုယ္ဝန္ရၾကတယ္။

အသက္ (၁၆) နွစ္ကတဲက ရာသီလာလို႔ တအားနာတာအတြက္ ေဆးစစ္ဘို႔လိုပါမယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္နဲ႔ သားအိမ္ေတြကို လက္နဲ႔ စမ္းသပ္တာအျပင္ (အာလ္ထြာေဆာင္း) ရိုက္ဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ နာတာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္မရေသးတာဟာ အေၾကာင္း တခုတည္းကေန ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။ စမ္းသပ္တာလုပ္ျပီးလို႔ ေရာဂါနာမည္သိရရင္ ထပ္ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ခင္ပြန္းကို စစ္-မစစ္ မသိပါ။

အမ်ိဳးသမီးေတြ Puberty အရြယ္ေရာက္ကတည္းက Menopause ေသြးဆံုးတဲ့ အရြယ္အထိ Ovum မ်ိဳးဥကခု လတိုင္း ထြက္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္-မရႏိုင္ဆိုတာ ဒီမ်ိဳးဥ ထြက္-မထြက္အေပၚ အမ်ားၾကီး မူတည္တယ္။ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ တားနည္းတခုျဖစ္တဲ့ ရက္တြက္ျပီး အတူေနနည္းကလဲ ဒီရက္ကို သိမွ စိတ္ခ်ႏိုင္တယ္။ အပ်ိဳေလးေတြ အပ်ိဳၾကီးေတြ ျဖစ္အံုးေတာ့ မိန္းမဆိုရင္ မိန္းမပီသမွ ေကာင္းတယ္ မဟုတ္ပါလား။

လစဥ္ မ်ိဳးဥထြက္-မထြက္ စမ္းသပ္တဲ့ ကရိယာကို Ovulation Predictor Kits လို႔ေခၚတယ္။ ထြက္ျပီး ၂၄ နာရီအထိ ခံတယ္။ လအလယ္မွာ မ်ိဳးဥထြက္တဲ့ Ovulation ျဖစ္ဘို႔ Luteinizing hormone (LH) ေဟာ္မုန္းနဲနဲ ပိုထြက္ လာရတယ္။ Ovulation Tests ဆိုတာက ဒါ ျဖစ္-မျဖစ္ စမ္းရတာပါ။

• ကိုယ္ဝန္ ရွိ-မရွိ စမ္းတဲ့ hCG pregnancy test နဲ႔ မတူပါ။ ကိုယ္ဝန္ကို စမ္းရင္ မနက္ခင္းသြားတဲ့ ဆီးကို စမ္းတာ ေကာင္းေပမဲ့ မ်ိဳးဥထြက္တာ စမ္းရင္ေတာ့ ေန႔ ၂ နာရီေလာက္ သြားတဲ့ဆီးက အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ မနက္ ၁ဝ နာရီ ေနာက္ပိုင္းသြားတဲ့ဆီးလဲ ရပါတယ္။
• ေန႔ဆက္ စမ္းရတာမို႔ အခ်ိန္တူမွာ စမ္းပါ။
• ဆီးစမ္းမဲ့အခ်ိန္ မတိုင္ခင္ ၂ နာရီေလာက္မွာ ေရ-အရည္ ေလ်ာ့ေသာက္ပါ။
• ကိုယ့္ရာသီခြင္ကိုသိပါ။ ရာသီေသြးစဆင္းတဲ့ ပဌမေန႔ကေန ေနာက္တလအတြက္ ဆင္းမဲ့ေန႔ မတိုင္ခင္ရက္အထိ ျဖစ္တယ္။
• စမ္းသပ္မဲ့လ မတိုင္ခင္ လအနည္းငယ္အတြင္းက ရာသီခြင္ကို မွတ္ပါ။ ဘယ္ရက္မွာ မ်ိဳးဥ ထြက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာ ခန္႔မွန္႔ႏိုင္မယ္။
• LH surge ေဟာ္မုန္း တက္လာခ်ိန္ေနာက္ ၁၂-၄၈ (ပ်မ္းမွ် ၃၆) နာရီအတြင္းမွာ မ်ိဳးဥထြက္ပါမယ္။
• ကေလးရခ်င္သူမ်ားဆိုရင္ LH surge ေဟာ္မုန္း တက္တဲ့ရက္ကေန ၃ ရက္အတြင္း အတူေနသင့္ၾကတယ္။
• ကိုယ္ဝန္ကို စမ္းတဲ့အခါ မ်ဥ္းေၾကာင္းက ခပ္မံႈမံႈေပၚေနတာကိုလဲ အေပါင္းလကၡဏာလို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ေပမဲ့ မ်ိဳးဥ စမ္းတာမွာေတာ့ မံႈေနတာကို အႏုတ္လကၡဏာလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
• Basal Body Temperature (BBT) ဆိုတဲ့ အၾကမ္းဖ်ဥ္းနည္း တခုရွိတယ္။ မနက္အိပ္ရာထ ကိုယ္ပူခ်ိန္ တိုင္းနည္းကလဲ LH surge ေဟာ္မုန္းမ်ားလာတာကို သိႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။ သိပ္မတိက်ဘူး။
• Clomid ဆိုတဲ့ Fertility drug ကေလးရဘို႔ေပးတဲ့ေဆး Clomiphene citrate ေသာက္ေနျပီး၊ မ်ိဳးဥထြက္တာကို ရက္သိပ္ေစာျပီး စမ္းရင္ False positives မမွန္တဲ့ အေပါင္းလကၡဏာ ျပတတ္တယ္။
• ခန္႔မွန္းရက္ထက္ ၂ ရက္ေစာျပီး ေန႔တိုင္း စမ္းသင့္တယ္။ ရာသီလာျပီး ၁၃ ရက္ကေန ၂ဝ ရက္အတြင္း ျဖစ္ဘို႔ မ်ားတယ္။ ၁၁ ရက္ကစစမ္းျပီး ၂ဝ ရက္ေနာက္ဆို မစမ္းပါနဲ႔ေတာ့။ ေနာက္တလၾကမွ ျပန္စမ္းပါ။
• တလမွာ ၅ ရက္စမ္းသူ ၈ဝ% နဲ႔ ၁ဝ ရက္ၾကာစမ္းသူ ၉၅% မွန္ႏိုင္တယ္။
• အေပါင္းလကၡဏာ ျပတာနဲ႔ ဆက္စမ္းစရာ မလိုပါ။
• ဒီစမ္းသပ္ကရိယာဟာ ၉၉% စိတ္ခ်ရတယ္။
• Cassettes အမ်ိဳးအစားက Strips ထက္ေကာင္းတယ္။
• အိႏၵိယမွာ ၅ ခုပါ Cassette ကို ၁၄၅ဝ ရူးပီးေပးရတယ္။ ေဆးဘူးတခုထဲမွာ Cassette တခု၊ Pipette တခုနဲ႔ အထားခံေအာင္ စမ္းရာမွာမလိုအပ္တဲ့ Desiccant ဆိုတာပါတယ္။
• ၃ မိနစ္နဲ႔ အေျဖထြက္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် အကြောင်းအရာများ...