ပံုရိပ္ ၾကည္လင္ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာ ( Depth of Field ) အေၾကာင္းအရာ သိေကာင္းဘြယ္ရာ
ဓါတ္ပံုတစ္ပံု၏ ပံုရိပ္သည္ ေနရာအားလံုး၌ ၾကည္လင္ျပတ္သားမွဳ ရွိျခင္မွရွိေပမည္။ ရိုက္ကူးသည့္ Lens ၊ ၄င္း၏ Aperture အက်ဥ္း အက်ယ္၊ Lens ၏ Focal Length၊ Subject ႏွင့္ ကင္မရာ အကြာ အေ၀း စသည္ တို႕ အေပၚ မူတည္ကာ ျပတ္ သားမွဳ ဧရိယာ ႏွင့္ မွဳန္၀ါး မွဳ ဧရိယာ အနည္း အမ်ား ကြာ ျခား နိုင္ပါသည္။
ဆိုလိုသည္မွာ ပံုအေရွ႕ ေနရာအခ်ိဳ႕သည္ အနည္းငယ္ ၀ါး ေနမည္ ။ သည့္ ေနာက္ အဆိုပါ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပံု ရိပ္သည္ ျပတ္သား ေနမည္။ ထို႕ေနာက္ ၄င္း၏ ေနာက္ ပိုင္း ဧရိယာမ်ား တစ္ျဖည္း ျဖည္း မွဳန္ ၀ါး မွဳ သည္ နည္းရာ မွ မတစ္စ တစ္စ ပို၍ မွဳန္၀ါးလာကာ ပံု၏ ေနာက္ ဆံုးေနရာတြင္ မူ လံုး၀ မွဳန္၀ါးသြားမည္ စသည့္ အေနအထားမ်ိဳး ရွိနိုင္ပါသည္။ ပံု တစ္ခုလံုးကို ျခံဳ၍ ၾကည့္ပါလွ်င္ ပံုရိပ္ ၾကည္လင္ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာတစ္ေနရာ ရွိပါသည္ ။ ထိုဧရိယာကို Depth of Field (DOF ) ဟု ေခၚသည္။
ထိုေနရာကို အတိအက် စာ စကားျဖင့္ ဆိုရပါေသာ္ “ ပံု ရိပ္၏ မွဳန္၀ါးေနသည့္ ေရွ႕ ပိုင္း ႏွင့္ ေနာက္ ပိုင္း ေနရာ မ်ား အၾကား လက္ခံ နိုင္ေလာက္ေသာ ၾကည္လင္ျပတ္ သားသည့္ ဧရိယာ ကို Depth of Field ဟု ေခၚ သည္ “ ဟု ဆိုရပါမည္။
အေၾကာင္းမွာ Lens သည္ တစ္ခ်ိန္တြင္ တစ္ေနရာကိုသာ တိက်ေသာ Focus လုပ္ေပး သျဖင့္ Focus ျဖတ္ ထားသည့္ ၾကည္လင္ေသာ ပံုရိပ္ေနရာမွေန၍ ေရွ႕ဧရိယာသည္ လည္းေကာင္း ေနာက္ ဧရိယာသည္ လည္းေကာင္း တျဖည္းျဖည္း ၀ါးသြားရျခင္းျဖစ္ သည္။ ေအာက္ပါပံု ကိုၾကည့္ လွ်င္ ပိုရွင္း ပါလိမ့္ မည္။
အထက္ပါ ပံုမ်ားကိုၾကည့္ပါက Depth of Field အတြင္းရွိ ပံုမ်ားမွာ ျပတ္သား ျပီး ယင္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ ရွိ ဧရိယာမ်ားမွာ တစ္စ တစ္စ ပို၍ မွဳန္၀ါး လာသည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
Deep Focus Depth of Field
Depth of Field သည္ အေျခ အေနအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိနိုင္သည္။ အခ်ိဳ႕ ေသာ ပံုမ်ား ၏ Depth of Field သည္ ကင္မရာေရွ. နားမွအစ ပံု၏ေနာက္ ဆံုးအထိ ျပတ္သား ေနေသာ Depth of Field မ်ား လည္း ရွိသည္။ ။ ယင္းကို Deep Focus Depth of Field ဟုေခၚသည္။ ရွဳ ခင္း မ်ားကို ဤ ကဲ့ သို႕ Depth of Field မ်ိဳး ျဖင့္ ရိုက္ ေလ့ ရွိသည္။
ရွဳခင္းပံုတစ္ပံု ရိုက္ရာတြင္ ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာက်ယ္ျပန္႕ ေသာ Depth of Field ရွိသည္ကို ေတြ႕ နိင္သည္။
1/320s @ f/9, 18mm.
အထက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါက Between Heaven and Earth ေနရာအားလံုးသည္ Focus မိကာ ျပတ္ သားေနသည့္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။
Shallow Depth of Field
ျပတ္သားသည့္ ေနရာမွာ ေသးေသး ေလး ျဖစ္ျပီး ၄င္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ ဧရိယာ မ်ား ၏ မွဳန္ ၀ါး ေနသည့္ ဧရိယာ က မ်ားေနသည့္ ပံုမ်ိဳး ၏ Depth of Field ကို Shallow Depth of Field ဟု ေခၚၾကသည္။ အဆိုပါ ပံု မ်ား မွာ Main Subject ကို သာ အဓိက အသားေပး ျပသလိုျပီး က်န္ေနရာ မ်ားကို အာရံု ထဲ မေရာက္ ေစရန္ လုပ္လို လွ်င္ အဆိုပါ Depth of Field မ်ိဳးကို သံုးၾကသည္။ Portrait ကဲ့ သို႕ ပံုမ်ိဳး ကို လည္း ဤ ကဲ့သို႕ ရိုက္ေလ့ ရွိသည္။
အေပၚပံုသည္ Shallow Depth of Field ရ ေစရန္ အတြက္ Subject ကို ကင္မရာ အနီးသို႕ ကပ္ ထားကာ Wide Aperture သို႕မဟုတ္ Telephoto Lens တို႕ ကို သံုးထားသည္။
Generl Situation Depth of Field
အထက္ပါ ပံု မွာမူ General Situation တြင္ သံုးသည့္ နည္းျဖစ္သည္။ Depth of Field သည္ မီးခိုးေရာင္ ခ်ယ္ ထားသည္ ဧရိယာ ျဖစ္သည္။ Depth of Field ၊ ၄င္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ တို႕ ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ အားလံုးတို႕သည္ မနည္းလြန္း မမ်ားလြန္း ျဖစ္ေနသည္။
ေအာက္ပါ နမူနာပံုမ်ားသည္ Depth of Field ၏ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာျပကို ထင္ရွားစြာ ျပေသာ နမူနာ ပံုမ်ား ျဖစ္သည္။ ဧရိယာက်ဥ္းသည့္ Depth of field မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
Depth of Field ၏ အေရွ႕ ႏွင့္ အေနာက္ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ဧရိယာ။
ပံု တစ္ပံု ၏ Frame အတြင္း၌ Focal Length အေပၚ လိုက္၍ ေျပာင္းလဲ လွ်က္ ရွိသည့္ Depth of Field ၏ ေရွ႕ တြင္ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ ႏွင့္ ၄င္း၏ ေနာက္ တြင္ ျဖစ္ေပၚေန ေသာ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ အက်ယ္အ၀န္း မွာ ေအာက္ပါ ဇယား အတိုင္း ျဖစ္သည္။
Focal Length (mm)
Rear
Front
10
70.2 %
29.8 %
20
60.1 %
39.9 %
50
54.0 %
46.0 %
100
52.0 %
48.0 %
200
51.0 %
49.0 %
400
50.5 %
49.5 %
ျပတ္သားမွဳ ေလွ်ာ့နည္းသည့္ ေနရာမ်ား
Circle of Confusion (CoC)
Depth of Field ဧရိယာအတြင္း ပံုရိပ္ သည္ျပတ္သားမွဳ ရွိသည္ ဟု ဆိုေစကာမူ စင္စစ္ အားျဖင့္ ေနရာ အားလံုး တြင္မူ စင္းလံုးေခ်ာ ျပတ္သားေနသည္မဟုတ္။ Depth of Field အတြင္းရွိဧရိယာ အတြင္း အလယ္ မွ ေဘးသို႕ တျဖည္းျဖည္း ျပန္႕ထြက္လာေသာေနရာ မ်ားတြင္ လူ၏ သာမန္ မ်က္ေစ့ ျဖင့္ ၾကည့္၍မျမင္ နိုင္ ၊ Camera Resolution အရပင္ မသိနိုင္ ေလာက္သည့္ မသိမသာ မွဳန္၀ါး ေသာ ေနရာမ်ား ရွိသည္ ။
အေၾကာင္းမွာ အျပင္မွ အလင္းမ်ား Lens ကိုျဖတ္၍ ကင္မရာ အတြင္းသို႕ ၀င္ ေရာက္ ကာ Sensor သို႕မဟုတ္ Film ၏ Focal Plane ေပၚသို႕ က်ေရာက္ရာ၌ အလင္းတန္းမ်ား ၏ ဆံုရာေနရာ Convergence Point သည္ Sensor ေပၚရွိ Focal Point ေပၚသို႕ ကြက္တိ အစက္အေျပာက္အျဖစ္ အတိအက် မေရာက္ဘဲ Focal Plane ၏ ေနာက္ကိုေက်ာ္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ေရွွ႕တြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း က်ေရာက္ တတ္သည္။ တစ္နည္းအား ျဖင့္ ဆိုရေသာ္ Focus Point လဲြေခ်ာ္ ျခင္းဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။
ေအာက္ တြင္ ျပထားသည့္ Diagram ပံု (၃) ပံု ၏ အလယ္ ပံုတြင္ အလင္းတန္းသည္ Focal Plane ေပၚသို႕ အစက္အေလး ( Dot) အျဖစ္ အတိအက် Focal Point က်ေရာက္ ေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
ဤသို႕ မက် ဘဲ Focal Plane ၏ ေရွ႕ တြင္ က် ေရာက္ျခင္း သို႕ မဟုတ္ ေနာက္သို႕ ေက်ာ္၍ က်ေရာက္ျခင္း စသည္ တို႕ေၾကာင့္ အပို အလို ျဖစ္မွဳ မ်ားလည္း ရွိသည္။ ယင္းကဲ့ သို႕ အနည္းငယ္ လဲြ၍ က်ေစကာမူ ထင္လာသည့္ ပံုရိပ္ သည္ လူ ၏ မ်က္ေစ့ျဖင့္ ၾကည့္ပါမူ ျပတ္ သားသည္ဟုထင္ရသည္။ သို႕ေသာ္ စင္စစ္အားျဖင့္ အတိအက် Focal Point အျဖစ္က်ေရာက္သည့္ ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ထက္ေလွ်ာ့ ေနသည္။ ယင္းကို Circle of Confusion ဟု ေခၚသည္။ Confusion Circle ၏စက္၀ိုင္း Diameter ၾကီးေလေလ ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ဧရိယာ ေလွ်ာ့ နည္းလာေလ ျဖစ္သည္။
အထက္ပါ ပံု (၃) ပံု ကို ၾကည့္ပါလွ်င္ Lens မွ ကင္မရာအတြင္းသို႕ ကေတာ့ ( Funnel) တစ္ခု ၏ အပိတ္ (အခၽြန္) ဘက္ မွ ကဲ့သို႕ ဦးတည္ ၀င္လာသည့္ အလင္း ( Light) သည္
- ပထမပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ၏ေနာက္သို႕ ေက်ာ္၍ က်ေရာက္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ (Dot) ကေလး မဟုတ္ဘဲ Circle တစ္ခု ေပၚလာသည္။ အဆိုပါ Circle ရွိလာျခင္းျဖင့္ Circle of Confusion ရွိလာသည္ကိုျပသည္။
- ဒုတိယပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ေပၚသို႕ အစက္ ( Dot ) ကေလး အျဖစ္ ကြက္တိက်ေန သည္။ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ ကေလးသာ ရွိသည္။ မည္ သည့္ Circle မွ မေပၚ။ Circle of Confusion မရွိ။
- တတိယပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ေရွ႕တြင္ ၾကိဳ၍ က်ေရာက္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ (Dot) ကေလး မဟုတ္ဘဲ Circle တစ္ခု ေပၚလာသည္။ အဆိုပါ Circle ရွိလာျခင္းျဖင့္ Circle of Confusion ရွိလာသည္ကိုျပသည္။
Circle of Confusion စက္၀ိုင္း ရွိသည့္ ပထမ ႏွင့္ တတိယ ပံု တို႕ ၏ ပံု ရိပ္ ျပတ္သားမွဳ ရွိသည္ ဒုတိယ (အလယ္) ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ဧရိယာထက္ ေလွ်ာ့မည္။
ေအာက္ပါ နမူနာပံုကိုၾကည့္လွ်င္ အလယ္တဲ့တဲ့တြင္ Focal Point အစက္ကေလးကို ျမင္နိုင္သည္။ ယင္း၏ေဘး တစ္ဘက္တစ္ခ်က္စီရွိ အစက္ ႏွစ္ခုအထိ ျပတ္သားသည့္ Depth of Field ျဖစ္သည္။ တစ္ျဖည္းျဖည္း ေဘးသို႕ ေ၀းသြား ေလေလ ပို၍ မွဳန္၀ါး ေလ ျဖစ္သြားသည္ကို ျမင္ နိုင္သည္။
အထက္တြင္ ေဖၚ ျပသကဲ့ သို႕ Lens မွ ၀င္လာသည့္ အလင္းသည္ Focal Plane ေပၚတြင္ ကြက္တိ မဟုတ္မူဘဲ Focal Plane ၏ ေရွ႕ သို႕မဟုတ္ ေနာက္ ေနရာတို႕တြင္ အလင္း စုသည့္ Light Convergence Point ရွိ နိုင္ ေသာေၾကာင့္ ကင္မရာမ်ားတြင္ Circle of Confusion ရွိလာသည္။
သို႕ ေသာ္ Circle of Confusion သည္ သာမန္မ်က္ေစ့ ျဖင့္ မည္ သို႕ မွ် မျမင္ နိုင္သည့္ Negligibla Area ျဖစ္သည္ဟု ကင္မရာ ျပဳလုပ္သူမ်ားက သတ္မွတ္ သည္။ အဆိုပါ ဧရိယာ ကိုလည္း 0.01 inche ထက္ မပိုေစရန္ “ စံ “ အျဖစ္ Standard သတ္မွတ္ထားသည္။ ယင္းဧရိယာကိုလည္း Acceptable Sharpness ဟု ေခၚၾကသည္။ Acceptable Sharpness ၏ “ စံ “ံ မွာ ပံု တစ္ပံု ကို 8X10 inche ခ်ဲ႕ ကာ ေရွ႕ တစ္ေပ အကြာ မွ ၾကည့္လွ်င္ မွဳန္၀ါးမွဳ ကို လံုး၀သတိမထားမိသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးအား Standard of Acceptable Sharpness အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားၾကသည္။
Depth of Field အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚသည့္ အေျခအေန
ပံုတစ္ပံုတြင္ Depth of Field ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ ရန္ အေရး ၾကီးသည္။ သို႕ မွသာ ပံု အတြင္းရွိ မည္သည့္ အရာ ( Subject ) အား အေလးေပး ျပသ လိုသည္ကို ေပၚလြင္ ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ အဓိက Center of Interest ကို Depth of field အတြင္း ျပတ္သားေအာင္ ျပထား ကာ မလို အပ္သည္ အရာမ်ား ကိုမူ Depth of Field အျပင္ ဘက္ ရွိ မွဳန္၀ါးေနသည့္ ဧရိယာ အတြင္း ရွိေနေစရန္ လိုသည္။
ပံုတစ္ပံုံုတြင္ Depth of Field က်ယ္ျပီး ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာမ်ားကာ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ နည္းသည့္ Deep Focus Depth of Field ႏွင့္ Depth of Field က်ဥ္းျပီး ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာမ်ားေန သည့္ Shallow Depth of Field ျဖစ္ေပၚရျခင္း မွာ အၾကမ္းအား ျဖင့္ ေအာက္ပါ အခ်က္ မ်ားေပၚ တည္ေနသည္။ ၄င္းတို႕ မွာ-
- Lens ၏ Focal Length အတို အရွည္ ၊
- Camera Aperture အက်ဥ္း အက်ယ္၊
- Subject ႏွင့္ ကင္မရာ အကြာ အေ၀း၊ (Focusing Distance,)
- ကင္မရာ Sensor ၏ အရြယ္ အစား (Size of Sensor, ) စသည္ တို႕ အေပၚ မူတည္ေနသည္။
- Lens ၏ Focal Length အတို၊ အရွည္။
ဥပမာ အားျဖင့္ Lens ၏ Focal Length ကို 50mm တြင္ အေျခခံ Focal Length အျဖစ္ ထားပါက 100mm, 150mm, 200mm စသည္ျဖင့္ Focal Length ရွည္လာျခင္း။ သို႕မဟုတ္ 35mm, 16mm, 10mm စသည္ျဖင့္ တို သြားျခင္း။ ယင္းအေပၚ လိုက္၍ Depth of Field ဧရိယာလည္း ေျပာင္းလဲသည္။
Focal Length = 18mm Aperture = f/5.6
Distance = 20"
Focal Length = 70mm
Aperture = f/5.6
Distance = 66"
Relations of Depth of Field and Focal Length.
အထက္ပါ နွစ္ပံု တြင္ မ်ဥ္း ႏွစ္ေၾကာင္း အၾကားရွိ ဧရိယာသည္ ျပတ္သား သည့္ Depth of Field ဧရိယာ ျဖစ္သည္။ အထက္ Diagram ပံု ၏ Focal Length မွာ 35mm ျဖစ္ျပီး ေအာက္ Diagram ပံု မွာ100mm ျဖစ္သည္။ Focal Length ရွည္သည့္ 100mm ျဖင့္ ရိုက္သည့္ ပံု၏ Depth of Fieldမွာ က်ဥ္း ျပီး Focal Length အတို 35mm ျဖင့္ ရိုက္ သည္ ပံု၏ Depth of Field မွာ က်ယ္သည္ ကိုေတြ႕ နိုင္သည္။
- Camera Aperture က်ယ္ ျခင္း ၊ က်ဥ္း ျခင္း။
ဥပမာ Aperture f-10 ကဲ့ သို္႕ ေနရာ မွေန၍ ွ f-4, f-2. F-1.8. f-1.4 စသည္ျဖင့္ Aperture က်ယ္ လာျခင္း။ သို႕မဟုတ္ F- 10, F- 16. F-22 စသည္ျဖင့္ က်ဥ္းသြာျခင္း။ ယင္းအေပၚလိုက္၍ Depth of Field ဧရိယာလည္း ေျပာင္းလဲသည္။
အထက္ပံုသည္ Aperture f- 2. F-2.8, f 1.8, f-1.4 ကဲ့ သို႕ Large Aperture ျဖင့္ ရိုက္သျဖင့္ Depth of Field ( မီးခိုးေရာင္ မ်ဥ္း တို ႏွစ္ခု အၾကား ဧရိယာ ) တိုသည္။ ေအာက္ပံု မွာ f- 10, f-16, f-22 ကဲ့သို႕ Small Aperture ျဖင့္ ရိုက္သျဖင့္Depth of field က်ယ္လာသည္။
Relations of Depth of Field and Aperture.
အထက္ပါပံု မွာ Depth of Field ႏွင့္ Aperture တို႕ ၏ ဆက္ႏြယ္ မွဳ ပံုျဖစ္သည္။ A 35 mm Lens ၏ Depth of Field Scale တြင္ ေဖၚျပထားသည္မွာ Aperture f-11 ျဖင့္ ရိုက္ ပါက ကင္မရာအေရွ႕ (1) Mtere မွ (2) Meter အတြင္းရွိ အရာ မ်ား အားလံုး ျပတ္သားမွဳ ရွိျပီး အကယ္၍ f-22 တြင္ ထား၍ ရိုက္ပါက ကင္မရာ အေရွ႕ (0.7) Meter မွ Infinity အထိ ျပတ္သားမွဳ ရွိမည္ ကို ျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ေအာက္ပါ ပံုမ်ားမွာ Aperture တစ္ျဖည္းျဖည္း က်ဥ္းလာသည့္အတြက္ Depth of Field ဧရိယာ က်ယ္ လာသည္ကို ျပသည့္ ပံု မ်ား ျဖစ္သည္။
Focal Length 30mm, f-1.4
Focal Length 30mm, f-4
Focal Length 30mm, f-16
- ကင္မရာ ႏွင့္ Subject နီးကပ္ ျခင္း ေ၀းကြာျခင္း။
ကင္မရာ ႏွင့္ Subject ၏ အနီး အေ၀း ကို လိုက္ ကာ Depth of Field ဧရိယာ လည္း ေျပာင္းလဲသည္။
အထက္ပံုမွာ ကင္မရာ ႏွင့္ Subject နီးသည့္ အတြက္ Depth of field က်ဥ္းသည္။ ေအာက္ပံုမွာ ကင္မရာႏွင့္ Subject ေ၀းသည္အတြက္ Depth of Field က်ယ္လာသည္ကိုျပသည္။
Focal Length ကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲလာသည့္ Depth of Field
Focal Length (mm)
Focus Distance (m)
Depth of Field (m)
10
0.5
0.482
20
1.0
0.421
50
2.5
0.406
100
5.0
0.404
200
10
0.404
400
20
0.404
30mm @ f/2, taken from Focal Distance 40cm
85mm @ f/2, taken from Focal Distance 110cm
Sensor အရြယ္အစား ( Size of the Sensor )
Sensor အရြယ္အစားၾကီးသည့္ ကင္မရာမ်ားသည္။ ငယ္သည့္ ကင္မရာ မ်ား ႏွင့္ ရိုက္ သည့္ Focal Length, Aperture တို႕ တူ ေစကာမူ Sensor အၾကီးတြင္ မွဳန္၀ါး သည့္ Shallow Depth of Field ပိုမ်ားသည္။ Sensor ငယ္ေသာ ကင္မရာတြင္ မူ Depth of Field သည္ ပို က်ယ္သည္။ အေၾကာင္း မွာ Sensor ၾကီးသည့္ Full Frame ကင္မရာ မ်ား ၏ Angle of View သည္ Cropped DSLR ထက္ ပို က်ယ္ ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ Full Frame Format ႏွင့္ Cropped DSLR တို႕၏ Angle of View ကြာ ေသာ ေၾကာင့္ ထြက္ လာသည့္ ပံု လည္း ကြာသည္။ Full Frame ၏ ပံုကို Small Frame ပံု အတိုင္း Crop လုပ္ပါမွသာ Angle of View အတူတူ ရနိုင္သည္။
အျခား တစ္ခ်က္မွာ Full Frame မ်ားသည္ Cropped DSLR ႏွင့္ Angle of View အတူတူ ရ ရန္အတြက္ Focal Length ကို ပိုသံုးရသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ Cropped DSLR သည္ Focal Length 200mm သံုးပါက Small Frame ၏ Cropped Factor ကို မွီရန္ Full Frame အေန ႏွင့္ 300mm သံုးရမည္ ျဖစ္သည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ Shallow Depth of Field ပိုလာမည္ ျဖစ္သည္။
Limited DOF: selective Focus
Depth of Field ကို ပညာရွင္မ်ားက နည္းမ်ိဳးစံု တြက္ခ်က္ အသံုးခ်ၾကပါသည္။ ဤေနရာ တြင္မူ အတို အထြာမွတ္စုသာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေျခနိုင္လက္နိုင္ အဓိကႏွစ္မ်ိဳး ေလာက္ကိုသာ ေဖၚျပပါမည္။ ေအာက္ပါ ပံုမ်ားမွာ Subject ကို ေနာက္ ခံ Background က လံုး၀ အေႏွာက္ အယွက္မေပးေအာင္ စီစဥ္ ရုိက္ကူး ထားသည့္ Depth of Field နမူနာပံုမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။
Aperture က်ယ္က်ယ္ ႏွင့္ ကင္မရာသည္ Subject အနီးသို႕ တတ္နိုင္သမွ် ကပ္၍ ရိုက္ျခင္း ျဖင့္ လည္းေကာင္း Long Telephoto ျဖင့္ ဆဲြရိုက္ျခင္း ျဖင့္ လည္းေကာင္း Shallow Depth of Field ရနိုင္သည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ၁၀ ေပခန္႕ အကြာ ရွိ Subject ကို Focal length 300mm ေလာက္ ဆဲြ ရိုက္ပါက တိုက္ရိုက္ ထိကပ္ ေနေသာ ေနာက္ခံ အရာ၀ထၳဳ ၊ ပစၥည္း စသည္တို႕ မရွိပါလွ်င္ ေနာက္ခံ အားလံုး မွဳန္၀ါးသြားသည္။
အထက္ပါ ပံုသည္ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း f-32 ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ Depth of field သည္ Deep Focus Depth of Field ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ေနာက္ခံ Background သည္ ေရွ႕ရွိပန္း၏ အျမင္ကိုေႏွာက္ ယွက္ ေနသည္။ တစ္နည္း အားျဖင့္ အာရံု စူးစိုက္မွဳ ကို လုယူေနသည္။
အထက္ ပံုတြင္မူ Aperture f-5.6 က်ယ္က်ယ္ ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ ေနာက္ခံ Background က ေရွ႕ ရွိ ပန္း အား အေနွာက္အယွက္ ေပးျခင္း အလွ်င္း မရွိေတာ့ ကို ေတြ႕ ရမည္။
အထက္ပါ ပံုတြင္ ေၾကာင္ ကို Aperture f-2.8 ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ ေၾကာင္သည္ ေနာက္ခံ အေႏွာက္ အယွက္ ကင္းစြာ သီးျခား ထင္ေပၚေနသည္။
ဤေနရာတြင္ ဓါတ္ပံု ပညာ ရွင္မ်ား သေဘာထားကဲြေနၾကသည္ကို ေလ့လာမိပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရွင္မ်ားက Wide Angle Lens သည္ Shallow Depth of Field ကို Telephoto Lens ထက္ ပိုေဖၚေဆာင္ ေပးနိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။ အခ်ိဳ႕ ေသာ ပညာရွင္မ်ားကမူ အဆိုပါ ယူဆခ်က္သည္ မွားသည္ဟု ဆိုသည္။ သို႕ ရာတြင္ Telephoto Lens ဘက္မွ ရပ္တည္ သူ မ်ားေၾကာင္း ေတြ႕ ရသည္။
Hyperfocal distance
ရွဳခင္း ပံုမ်ား ရိုက္ရာတြင္မူ Frame တစ္ခုလံုး အစမွ အဆံုး အားလံုး ျပတ္သားသည့္ Depth of Field ျဖစ္ သည့္ Hyperfocal Distance ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။
အထက္ Diagram ပံု သည္ ရွခင္း ရိုက္ ကူးသည့္ Depth of Field Disgram ပံု ျဖစ္သည္။ ပံုတြင္Depth of Field သည္ ကင္မရာ အနီးမွ မ်က္ေစ့ တစ္ဆံုး အထိရွည္ သည္ကိုေတြ႕ ရမည္။ Frame ၏ သံုးပံု တစ္ပံု တြင္ Focus ယူထားသည္ ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
Hyperfocal Distance ရိုက္ရာတြင္ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း သံုးျခင္း၊ ရွဳခင္း အတြင္းရွိ Main Subject ကို တိုက္ရိုက္ Focus အယူ ဘဲ ပံု Frame အတြင္း ေပၚလြင္ ေစလို သည့္ ၄င္း၏ ေနာက္ရွိ Secondary Subject တစ္ ခုကို Focus လုပ္ျခင္းတို႕ ျဖင့္ Frame အတြင္း အားလံုးျပတ္သားသည့္ Hyperfocal Distance ကို ရေစ နိုင္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ Hyperfocal Distance တြင္ Depth of Field သည္ အထက္ပါ ပံုမ်ားအတိုင္း အနီးဆံုး ေနရာ မွ မ်က္ေစ့ တစ္ဆံုး Infinity အထိ အၾကီးဆံုး Depth of Field ရွိသည္။
Credits: ဆရာဦးစိုးလႈိင္ (Country Road)
ဆိုလိုသည္မွာ ပံုအေရွ႕ ေနရာအခ်ိဳ႕သည္ အနည္းငယ္ ၀ါး ေနမည္ ။ သည့္ ေနာက္ အဆိုပါ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပံု ရိပ္သည္ ျပတ္သား ေနမည္။ ထို႕ေနာက္ ၄င္း၏ ေနာက္ ပိုင္း ဧရိယာမ်ား တစ္ျဖည္း ျဖည္း မွဳန္ ၀ါး မွဳ သည္ နည္းရာ မွ မတစ္စ တစ္စ ပို၍ မွဳန္၀ါးလာကာ ပံု၏ ေနာက္ ဆံုးေနရာတြင္ မူ လံုး၀ မွဳန္၀ါးသြားမည္ စသည့္ အေနအထားမ်ိဳး ရွိနိုင္ပါသည္။ ပံု တစ္ခုလံုးကို ျခံဳ၍ ၾကည့္ပါလွ်င္ ပံုရိပ္ ၾကည္လင္ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာတစ္ေနရာ ရွိပါသည္ ။ ထိုဧရိယာကို Depth of Field (DOF ) ဟု ေခၚသည္။
ထိုေနရာကို အတိအက် စာ စကားျဖင့္ ဆိုရပါေသာ္ “ ပံု ရိပ္၏ မွဳန္၀ါးေနသည့္ ေရွ႕ ပိုင္း ႏွင့္ ေနာက္ ပိုင္း ေနရာ မ်ား အၾကား လက္ခံ နိုင္ေလာက္ေသာ ၾကည္လင္ျပတ္ သားသည့္ ဧရိယာ ကို Depth of Field ဟု ေခၚ သည္ “ ဟု ဆိုရပါမည္။
အေၾကာင္းမွာ Lens သည္ တစ္ခ်ိန္တြင္ တစ္ေနရာကိုသာ တိက်ေသာ Focus လုပ္ေပး သျဖင့္ Focus ျဖတ္ ထားသည့္ ၾကည္လင္ေသာ ပံုရိပ္ေနရာမွေန၍ ေရွ႕ဧရိယာသည္ လည္းေကာင္း ေနာက္ ဧရိယာသည္ လည္းေကာင္း တျဖည္းျဖည္း ၀ါးသြားရျခင္းျဖစ္ သည္။ ေအာက္ပါပံု ကိုၾကည့္ လွ်င္ ပိုရွင္း ပါလိမ့္ မည္။
အထက္ပါ ပံုမ်ားကိုၾကည့္ပါက Depth of Field အတြင္းရွိ ပံုမ်ားမွာ ျပတ္သား ျပီး ယင္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ ရွိ ဧရိယာမ်ားမွာ တစ္စ တစ္စ ပို၍ မွဳန္၀ါး လာသည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
Deep Focus Depth of Field
Depth of Field သည္ အေျခ အေနအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိနိုင္သည္။ အခ်ိဳ႕ ေသာ ပံုမ်ား ၏ Depth of Field သည္ ကင္မရာေရွ. နားမွအစ ပံု၏ေနာက္ ဆံုးအထိ ျပတ္သား ေနေသာ Depth of Field မ်ား လည္း ရွိသည္။ ။ ယင္းကို Deep Focus Depth of Field ဟုေခၚသည္။ ရွဳ ခင္း မ်ားကို ဤ ကဲ့ သို႕ Depth of Field မ်ိဳး ျဖင့္ ရိုက္ ေလ့ ရွိသည္။
ရွဳခင္းပံုတစ္ပံု ရိုက္ရာတြင္ ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာက်ယ္ျပန္႕ ေသာ Depth of Field ရွိသည္ကို ေတြ႕ နိင္သည္။
1/320s @ f/9, 18mm.
အထက္ပါပံုကို ၾကည့္ပါက Between Heaven and Earth ေနရာအားလံုးသည္ Focus မိကာ ျပတ္ သားေနသည့္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။
Shallow Depth of Field
ျပတ္သားသည့္ ေနရာမွာ ေသးေသး ေလး ျဖစ္ျပီး ၄င္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ ဧရိယာ မ်ား ၏ မွဳန္ ၀ါး ေနသည့္ ဧရိယာ က မ်ားေနသည့္ ပံုမ်ိဳး ၏ Depth of Field ကို Shallow Depth of Field ဟု ေခၚၾကသည္။ အဆိုပါ ပံု မ်ား မွာ Main Subject ကို သာ အဓိက အသားေပး ျပသလိုျပီး က်န္ေနရာ မ်ားကို အာရံု ထဲ မေရာက္ ေစရန္ လုပ္လို လွ်င္ အဆိုပါ Depth of Field မ်ိဳးကို သံုးၾကသည္။ Portrait ကဲ့ သို႕ ပံုမ်ိဳး ကို လည္း ဤ ကဲ့သို႕ ရိုက္ေလ့ ရွိသည္။
အေပၚပံုသည္ Shallow Depth of Field ရ ေစရန္ အတြက္ Subject ကို ကင္မရာ အနီးသို႕ ကပ္ ထားကာ Wide Aperture သို႕မဟုတ္ Telephoto Lens တို႕ ကို သံုးထားသည္။
Generl Situation Depth of Field
အထက္ပါ ပံု မွာမူ General Situation တြင္ သံုးသည့္ နည္းျဖစ္သည္။ Depth of Field သည္ မီးခိုးေရာင္ ခ်ယ္ ထားသည္ ဧရိယာ ျဖစ္သည္။ Depth of Field ၊ ၄င္း၏ ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ တို႕ ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ အားလံုးတို႕သည္ မနည္းလြန္း မမ်ားလြန္း ျဖစ္ေနသည္။
ေအာက္ပါ နမူနာပံုမ်ားသည္ Depth of Field ၏ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာျပကို ထင္ရွားစြာ ျပေသာ နမူနာ ပံုမ်ား ျဖစ္သည္။ ဧရိယာက်ဥ္းသည့္ Depth of field မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
Depth of Field ၏ အေရွ႕ ႏွင့္ အေနာက္ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ဧရိယာ။
ပံု တစ္ပံု ၏ Frame အတြင္း၌ Focal Length အေပၚ လိုက္၍ ေျပာင္းလဲ လွ်က္ ရွိသည့္ Depth of Field ၏ ေရွ႕ တြင္ရွိ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ ႏွင့္ ၄င္း၏ ေနာက္ တြင္ ျဖစ္ေပၚေန ေသာ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ အက်ယ္အ၀န္း မွာ ေအာက္ပါ ဇယား အတိုင္း ျဖစ္သည္။
Focal Length (mm)
Rear
Front
10
70.2 %
29.8 %
20
60.1 %
39.9 %
50
54.0 %
46.0 %
100
52.0 %
48.0 %
200
51.0 %
49.0 %
400
50.5 %
49.5 %
ျပတ္သားမွဳ ေလွ်ာ့နည္းသည့္ ေနရာမ်ား
Circle of Confusion (CoC)
Depth of Field ဧရိယာအတြင္း ပံုရိပ္ သည္ျပတ္သားမွဳ ရွိသည္ ဟု ဆိုေစကာမူ စင္စစ္ အားျဖင့္ ေနရာ အားလံုး တြင္မူ စင္းလံုးေခ်ာ ျပတ္သားေနသည္မဟုတ္။ Depth of Field အတြင္းရွိဧရိယာ အတြင္း အလယ္ မွ ေဘးသို႕ တျဖည္းျဖည္း ျပန္႕ထြက္လာေသာေနရာ မ်ားတြင္ လူ၏ သာမန္ မ်က္ေစ့ ျဖင့္ ၾကည့္၍မျမင္ နိုင္ ၊ Camera Resolution အရပင္ မသိနိုင္ ေလာက္သည့္ မသိမသာ မွဳန္၀ါး ေသာ ေနရာမ်ား ရွိသည္ ။
အေၾကာင္းမွာ အျပင္မွ အလင္းမ်ား Lens ကိုျဖတ္၍ ကင္မရာ အတြင္းသို႕ ၀င္ ေရာက္ ကာ Sensor သို႕မဟုတ္ Film ၏ Focal Plane ေပၚသို႕ က်ေရာက္ရာ၌ အလင္းတန္းမ်ား ၏ ဆံုရာေနရာ Convergence Point သည္ Sensor ေပၚရွိ Focal Point ေပၚသို႕ ကြက္တိ အစက္အေျပာက္အျဖစ္ အတိအက် မေရာက္ဘဲ Focal Plane ၏ ေနာက္ကိုေက်ာ္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ေရွွ႕တြင္ ေသာ္လည္းေကာင္း က်ေရာက္ တတ္သည္။ တစ္နည္းအား ျဖင့္ ဆိုရေသာ္ Focus Point လဲြေခ်ာ္ ျခင္းဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။
ေအာက္ တြင္ ျပထားသည့္ Diagram ပံု (၃) ပံု ၏ အလယ္ ပံုတြင္ အလင္းတန္းသည္ Focal Plane ေပၚသို႕ အစက္အေလး ( Dot) အျဖစ္ အတိအက် Focal Point က်ေရာက္ ေနသည္ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
ဤသို႕ မက် ဘဲ Focal Plane ၏ ေရွ႕ တြင္ က် ေရာက္ျခင္း သို႕ မဟုတ္ ေနာက္သို႕ ေက်ာ္၍ က်ေရာက္ျခင္း စသည္ တို႕ေၾကာင့္ အပို အလို ျဖစ္မွဳ မ်ားလည္း ရွိသည္။ ယင္းကဲ့ သို႕ အနည္းငယ္ လဲြ၍ က်ေစကာမူ ထင္လာသည့္ ပံုရိပ္ သည္ လူ ၏ မ်က္ေစ့ျဖင့္ ၾကည့္ပါမူ ျပတ္ သားသည္ဟုထင္ရသည္။ သို႕ေသာ္ စင္စစ္အားျဖင့္ အတိအက် Focal Point အျဖစ္က်ေရာက္သည့္ ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ထက္ေလွ်ာ့ ေနသည္။ ယင္းကို Circle of Confusion ဟု ေခၚသည္။ Confusion Circle ၏စက္၀ိုင္း Diameter ၾကီးေလေလ ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ဧရိယာ ေလွ်ာ့ နည္းလာေလ ျဖစ္သည္။
အထက္ပါ ပံု (၃) ပံု ကို ၾကည့္ပါလွ်င္ Lens မွ ကင္မရာအတြင္းသို႕ ကေတာ့ ( Funnel) တစ္ခု ၏ အပိတ္ (အခၽြန္) ဘက္ မွ ကဲ့သို႕ ဦးတည္ ၀င္လာသည့္ အလင္း ( Light) သည္
- ပထမပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ၏ေနာက္သို႕ ေက်ာ္၍ က်ေရာက္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ (Dot) ကေလး မဟုတ္ဘဲ Circle တစ္ခု ေပၚလာသည္။ အဆိုပါ Circle ရွိလာျခင္းျဖင့္ Circle of Confusion ရွိလာသည္ကိုျပသည္။
- ဒုတိယပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ေပၚသို႕ အစက္ ( Dot ) ကေလး အျဖစ္ ကြက္တိက်ေန သည္။ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ ကေလးသာ ရွိသည္။ မည္ သည့္ Circle မွ မေပၚ။ Circle of Confusion မရွိ။
- တတိယပံု တြင္ Focal Point သည္ Focal Plane ေရွ႕တြင္ ၾကိဳ၍ က်ေရာက္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ Focal Plane ေပၚတြင္ အစက္ (Dot) ကေလး မဟုတ္ဘဲ Circle တစ္ခု ေပၚလာသည္။ အဆိုပါ Circle ရွိလာျခင္းျဖင့္ Circle of Confusion ရွိလာသည္ကိုျပသည္။
Circle of Confusion စက္၀ိုင္း ရွိသည့္ ပထမ ႏွင့္ တတိယ ပံု တို႕ ၏ ပံု ရိပ္ ျပတ္သားမွဳ ရွိသည္ ဒုတိယ (အလယ္) ပံု၏ ျပတ္သားမွဳ ဧရိယာထက္ ေလွ်ာ့မည္။
ေအာက္ပါ နမူနာပံုကိုၾကည့္လွ်င္ အလယ္တဲ့တဲ့တြင္ Focal Point အစက္ကေလးကို ျမင္နိုင္သည္။ ယင္း၏ေဘး တစ္ဘက္တစ္ခ်က္စီရွိ အစက္ ႏွစ္ခုအထိ ျပတ္သားသည့္ Depth of Field ျဖစ္သည္။ တစ္ျဖည္းျဖည္း ေဘးသို႕ ေ၀းသြား ေလေလ ပို၍ မွဳန္၀ါး ေလ ျဖစ္သြားသည္ကို ျမင္ နိုင္သည္။
အထက္တြင္ ေဖၚ ျပသကဲ့ သို႕ Lens မွ ၀င္လာသည့္ အလင္းသည္ Focal Plane ေပၚတြင္ ကြက္တိ မဟုတ္မူဘဲ Focal Plane ၏ ေရွ႕ သို႕မဟုတ္ ေနာက္ ေနရာတို႕တြင္ အလင္း စုသည့္ Light Convergence Point ရွိ နိုင္ ေသာေၾကာင့္ ကင္မရာမ်ားတြင္ Circle of Confusion ရွိလာသည္။
သို႕ ေသာ္ Circle of Confusion သည္ သာမန္မ်က္ေစ့ ျဖင့္ မည္ သို႕ မွ် မျမင္ နိုင္သည့္ Negligibla Area ျဖစ္သည္ဟု ကင္မရာ ျပဳလုပ္သူမ်ားက သတ္မွတ္ သည္။ အဆိုပါ ဧရိယာ ကိုလည္း 0.01 inche ထက္ မပိုေစရန္ “ စံ “ အျဖစ္ Standard သတ္မွတ္ထားသည္။ ယင္းဧရိယာကိုလည္း Acceptable Sharpness ဟု ေခၚၾကသည္။ Acceptable Sharpness ၏ “ စံ “ံ မွာ ပံု တစ္ပံု ကို 8X10 inche ခ်ဲ႕ ကာ ေရွ႕ တစ္ေပ အကြာ မွ ၾကည့္လွ်င္ မွဳန္၀ါးမွဳ ကို လံုး၀သတိမထားမိသည့္ အေျခအေနမ်ိဳးအား Standard of Acceptable Sharpness အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားၾကသည္။
Depth of Field အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေပၚသည့္ အေျခအေန
ပံုတစ္ပံုတြင္ Depth of Field ကို ထိမ္းခ်ဳပ္ ရန္ အေရး ၾကီးသည္။ သို႕ မွသာ ပံု အတြင္းရွိ မည္သည့္ အရာ ( Subject ) အား အေလးေပး ျပသ လိုသည္ကို ေပၚလြင္ ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ အဓိက Center of Interest ကို Depth of field အတြင္း ျပတ္သားေအာင္ ျပထား ကာ မလို အပ္သည္ အရာမ်ား ကိုမူ Depth of Field အျပင္ ဘက္ ရွိ မွဳန္၀ါးေနသည့္ ဧရိယာ အတြင္း ရွိေနေစရန္ လိုသည္။
ပံုတစ္ပံုံုတြင္ Depth of Field က်ယ္ျပီး ျပတ္သားသည့္ ဧရိယာမ်ားကာ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာ နည္းသည့္ Deep Focus Depth of Field ႏွင့္ Depth of Field က်ဥ္းျပီး ေရွ႕ ႏွင့္ ေနာက္ မွဳန္၀ါးသည့္ ဧရိယာမ်ားေန သည့္ Shallow Depth of Field ျဖစ္ေပၚရျခင္း မွာ အၾကမ္းအား ျဖင့္ ေအာက္ပါ အခ်က္ မ်ားေပၚ တည္ေနသည္။ ၄င္းတို႕ မွာ-
- Lens ၏ Focal Length အတို အရွည္ ၊
- Camera Aperture အက်ဥ္း အက်ယ္၊
- Subject ႏွင့္ ကင္မရာ အကြာ အေ၀း၊ (Focusing Distance,)
- ကင္မရာ Sensor ၏ အရြယ္ အစား (Size of Sensor, ) စသည္ တို႕ အေပၚ မူတည္ေနသည္။
- Lens ၏ Focal Length အတို၊ အရွည္။
ဥပမာ အားျဖင့္ Lens ၏ Focal Length ကို 50mm တြင္ အေျခခံ Focal Length အျဖစ္ ထားပါက 100mm, 150mm, 200mm စသည္ျဖင့္ Focal Length ရွည္လာျခင္း။ သို႕မဟုတ္ 35mm, 16mm, 10mm စသည္ျဖင့္ တို သြားျခင္း။ ယင္းအေပၚ လိုက္၍ Depth of Field ဧရိယာလည္း ေျပာင္းလဲသည္။
Focal Length = 18mm Aperture = f/5.6
Distance = 20"
Focal Length = 70mm
Aperture = f/5.6
Distance = 66"
Relations of Depth of Field and Focal Length.
အထက္ပါ နွစ္ပံု တြင္ မ်ဥ္း ႏွစ္ေၾကာင္း အၾကားရွိ ဧရိယာသည္ ျပတ္သား သည့္ Depth of Field ဧရိယာ ျဖစ္သည္။ အထက္ Diagram ပံု ၏ Focal Length မွာ 35mm ျဖစ္ျပီး ေအာက္ Diagram ပံု မွာ100mm ျဖစ္သည္။ Focal Length ရွည္သည့္ 100mm ျဖင့္ ရိုက္သည့္ ပံု၏ Depth of Fieldမွာ က်ဥ္း ျပီး Focal Length အတို 35mm ျဖင့္ ရိုက္ သည္ ပံု၏ Depth of Field မွာ က်ယ္သည္ ကိုေတြ႕ နိုင္သည္။
- Camera Aperture က်ယ္ ျခင္း ၊ က်ဥ္း ျခင္း။
ဥပမာ Aperture f-10 ကဲ့ သို္႕ ေနရာ မွေန၍ ွ f-4, f-2. F-1.8. f-1.4 စသည္ျဖင့္ Aperture က်ယ္ လာျခင္း။ သို႕မဟုတ္ F- 10, F- 16. F-22 စသည္ျဖင့္ က်ဥ္းသြာျခင္း။ ယင္းအေပၚလိုက္၍ Depth of Field ဧရိယာလည္း ေျပာင္းလဲသည္။
အထက္ပံုသည္ Aperture f- 2. F-2.8, f 1.8, f-1.4 ကဲ့ သို႕ Large Aperture ျဖင့္ ရိုက္သျဖင့္ Depth of Field ( မီးခိုးေရာင္ မ်ဥ္း တို ႏွစ္ခု အၾကား ဧရိယာ ) တိုသည္။ ေအာက္ပံု မွာ f- 10, f-16, f-22 ကဲ့သို႕ Small Aperture ျဖင့္ ရိုက္သျဖင့္Depth of field က်ယ္လာသည္။
Relations of Depth of Field and Aperture.
အထက္ပါပံု မွာ Depth of Field ႏွင့္ Aperture တို႕ ၏ ဆက္ႏြယ္ မွဳ ပံုျဖစ္သည္။ A 35 mm Lens ၏ Depth of Field Scale တြင္ ေဖၚျပထားသည္မွာ Aperture f-11 ျဖင့္ ရိုက္ ပါက ကင္မရာအေရွ႕ (1) Mtere မွ (2) Meter အတြင္းရွိ အရာ မ်ား အားလံုး ျပတ္သားမွဳ ရွိျပီး အကယ္၍ f-22 တြင္ ထား၍ ရိုက္ပါက ကင္မရာ အေရွ႕ (0.7) Meter မွ Infinity အထိ ျပတ္သားမွဳ ရွိမည္ ကို ျပထားျခင္း ျဖစ္သည္။
ေအာက္ပါ ပံုမ်ားမွာ Aperture တစ္ျဖည္းျဖည္း က်ဥ္းလာသည့္အတြက္ Depth of Field ဧရိယာ က်ယ္ လာသည္ကို ျပသည့္ ပံု မ်ား ျဖစ္သည္။
Focal Length 30mm, f-1.4
Focal Length 30mm, f-4
Focal Length 30mm, f-16
- ကင္မရာ ႏွင့္ Subject နီးကပ္ ျခင္း ေ၀းကြာျခင္း။
ကင္မရာ ႏွင့္ Subject ၏ အနီး အေ၀း ကို လိုက္ ကာ Depth of Field ဧရိယာ လည္း ေျပာင္းလဲသည္။
အထက္ပံုမွာ ကင္မရာ ႏွင့္ Subject နီးသည့္ အတြက္ Depth of field က်ဥ္းသည္။ ေအာက္ပံုမွာ ကင္မရာႏွင့္ Subject ေ၀းသည္အတြက္ Depth of Field က်ယ္လာသည္ကိုျပသည္။
Focal Length ကို လိုက္၍ ေျပာင္းလဲလာသည့္ Depth of Field
Focal Length (mm)
Focus Distance (m)
Depth of Field (m)
10
0.5
0.482
20
1.0
0.421
50
2.5
0.406
100
5.0
0.404
200
10
0.404
400
20
0.404
30mm @ f/2, taken from Focal Distance 40cm
85mm @ f/2, taken from Focal Distance 110cm
Sensor အရြယ္အစား ( Size of the Sensor )
Sensor အရြယ္အစားၾကီးသည့္ ကင္မရာမ်ားသည္။ ငယ္သည့္ ကင္မရာ မ်ား ႏွင့္ ရိုက္ သည့္ Focal Length, Aperture တို႕ တူ ေစကာမူ Sensor အၾကီးတြင္ မွဳန္၀ါး သည့္ Shallow Depth of Field ပိုမ်ားသည္။ Sensor ငယ္ေသာ ကင္မရာတြင္ မူ Depth of Field သည္ ပို က်ယ္သည္။ အေၾကာင္း မွာ Sensor ၾကီးသည့္ Full Frame ကင္မရာ မ်ား ၏ Angle of View သည္ Cropped DSLR ထက္ ပို က်ယ္ ေသာ ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ Full Frame Format ႏွင့္ Cropped DSLR တို႕၏ Angle of View ကြာ ေသာ ေၾကာင့္ ထြက္ လာသည့္ ပံု လည္း ကြာသည္။ Full Frame ၏ ပံုကို Small Frame ပံု အတိုင္း Crop လုပ္ပါမွသာ Angle of View အတူတူ ရနိုင္သည္။
အျခား တစ္ခ်က္မွာ Full Frame မ်ားသည္ Cropped DSLR ႏွင့္ Angle of View အတူတူ ရ ရန္အတြက္ Focal Length ကို ပိုသံုးရသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ Cropped DSLR သည္ Focal Length 200mm သံုးပါက Small Frame ၏ Cropped Factor ကို မွီရန္ Full Frame အေန ႏွင့္ 300mm သံုးရမည္ ျဖစ္သည္။ ထို အခ်ိန္တြင္ Shallow Depth of Field ပိုလာမည္ ျဖစ္သည္။
Limited DOF: selective Focus
Depth of Field ကို ပညာရွင္မ်ားက နည္းမ်ိဳးစံု တြက္ခ်က္ အသံုးခ်ၾကပါသည္။ ဤေနရာ တြင္မူ အတို အထြာမွတ္စုသာ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေျခနိုင္လက္နိုင္ အဓိကႏွစ္မ်ိဳး ေလာက္ကိုသာ ေဖၚျပပါမည္။ ေအာက္ပါ ပံုမ်ားမွာ Subject ကို ေနာက္ ခံ Background က လံုး၀ အေႏွာက္ အယွက္မေပးေအာင္ စီစဥ္ ရုိက္ကူး ထားသည့္ Depth of Field နမူနာပံုမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။
Aperture က်ယ္က်ယ္ ႏွင့္ ကင္မရာသည္ Subject အနီးသို႕ တတ္နိုင္သမွ် ကပ္၍ ရိုက္ျခင္း ျဖင့္ လည္းေကာင္း Long Telephoto ျဖင့္ ဆဲြရိုက္ျခင္း ျဖင့္ လည္းေကာင္း Shallow Depth of Field ရနိုင္သည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ၁၀ ေပခန္႕ အကြာ ရွိ Subject ကို Focal length 300mm ေလာက္ ဆဲြ ရိုက္ပါက တိုက္ရိုက္ ထိကပ္ ေနေသာ ေနာက္ခံ အရာ၀ထၳဳ ၊ ပစၥည္း စသည္တို႕ မရွိပါလွ်င္ ေနာက္ခံ အားလံုး မွဳန္၀ါးသြားသည္။
အထက္ပါ ပံုသည္ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း f-32 ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ Depth of field သည္ Deep Focus Depth of Field ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ေနာက္ခံ Background သည္ ေရွ႕ရွိပန္း၏ အျမင္ကိုေႏွာက္ ယွက္ ေနသည္။ တစ္နည္း အားျဖင့္ အာရံု စူးစိုက္မွဳ ကို လုယူေနသည္။
အထက္ ပံုတြင္မူ Aperture f-5.6 က်ယ္က်ယ္ ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ ေနာက္ခံ Background က ေရွ႕ ရွိ ပန္း အား အေနွာက္အယွက္ ေပးျခင္း အလွ်င္း မရွိေတာ့ ကို ေတြ႕ ရမည္။
အထက္ပါ ပံုတြင္ ေၾကာင္ ကို Aperture f-2.8 ႏွင့္ ရိုက္ထားသျဖင့္ ေၾကာင္သည္ ေနာက္ခံ အေႏွာက္ အယွက္ ကင္းစြာ သီးျခား ထင္ေပၚေနသည္။
ဤေနရာတြင္ ဓါတ္ပံု ပညာ ရွင္မ်ား သေဘာထားကဲြေနၾကသည္ကို ေလ့လာမိပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ပညာရွင္မ်ားက Wide Angle Lens သည္ Shallow Depth of Field ကို Telephoto Lens ထက္ ပိုေဖၚေဆာင္ ေပးနိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။ အခ်ိဳ႕ ေသာ ပညာရွင္မ်ားကမူ အဆိုပါ ယူဆခ်က္သည္ မွားသည္ဟု ဆိုသည္။ သို႕ ရာတြင္ Telephoto Lens ဘက္မွ ရပ္တည္ သူ မ်ားေၾကာင္း ေတြ႕ ရသည္။
Hyperfocal distance
ရွဳခင္း ပံုမ်ား ရိုက္ရာတြင္မူ Frame တစ္ခုလံုး အစမွ အဆံုး အားလံုး ျပတ္သားသည့္ Depth of Field ျဖစ္ သည့္ Hyperfocal Distance ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။
အထက္ Diagram ပံု သည္ ရွခင္း ရိုက္ ကူးသည့္ Depth of Field Disgram ပံု ျဖစ္သည္။ ပံုတြင္Depth of Field သည္ ကင္မရာ အနီးမွ မ်က္ေစ့ တစ္ဆံုး အထိရွည္ သည္ကိုေတြ႕ ရမည္။ Frame ၏ သံုးပံု တစ္ပံု တြင္ Focus ယူထားသည္ ကို ေတြ႕ နိုင္သည္။
Hyperfocal Distance ရိုက္ရာတြင္ Aperture က်ဥ္းက်ဥ္း သံုးျခင္း၊ ရွဳခင္း အတြင္းရွိ Main Subject ကို တိုက္ရိုက္ Focus အယူ ဘဲ ပံု Frame အတြင္း ေပၚလြင္ ေစလို သည့္ ၄င္း၏ ေနာက္ရွိ Secondary Subject တစ္ ခုကို Focus လုပ္ျခင္းတို႕ ျဖင့္ Frame အတြင္း အားလံုးျပတ္သားသည့္ Hyperfocal Distance ကို ရေစ နိုင္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ Hyperfocal Distance တြင္ Depth of Field သည္ အထက္ပါ ပံုမ်ားအတိုင္း အနီးဆံုး ေနရာ မွ မ်က္ေစ့ တစ္ဆံုး Infinity အထိ အၾကီးဆံုး Depth of Field ရွိသည္။
Credits: ဆရာဦးစိုးလႈိင္ (Country Road)