Emergency Contraception (2) အေရးေပၚတားေဆးေတြက ဘယ္လိုတားတာလဲ (18+)
မိန္းကေလးတိုင္း အရြယ္ေရာက္တာနဲ႔ ရာသီလစဥ္လာၾကတယ္။ တလဆိုတာ ၂၈ ရက္ကပံုမွန္ အမ်ားဆံုးရွိၾကတယ္။ ရာသီရက္ တြက္ရင္ ရာသီေသြး အစဆံုးဆင္းတဲ့ေန႔ကို ရက္နံပါတ္ (၁) လို႔ မွတ္ရမယ္။ ရာသီဆင္းလာလို႔ မၾကာခင္ ဦးေႏွာက္ ေအာက္ေျခမွာရွိတဲ့ (ပစ္က်ဴထရီ-ဂလင္း) အိတ္ကေလးကေန (FSH) ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္း ထြက္လာတယ္။ သူကေန မ်ိဳးဥအိမ္ထဲမွာ
မ်ိဳးဥထြက္လာေတာ့မဲ့ (ေဖၚလီကယ္လ္) ကို ႏိုးဆြေပးတယ္။ (ေဖၚလီကယ္လ္) ကေန (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းေတြ ပိုျပီး ထြက္လာအံုးမယ္။ ဒီ ေဟာ္မုန္းတန္ခိုးနဲ႔ Cervix သားအိမ္အဝက Mucus အက်ိအခြ်ဲ ထြက္လာေစတယ္။ ဒါဟာ Fertility မ်ိဳးပြါးမႈျဖစ္ေစေအာင္ တဖက္တလမ္းကေန အကူအညီေပးတာျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ တရက္အလိုမွာ (အီစထိုဂ်င္) ထြက္တာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ (ပစ္က်ဴထရီ-ဂလင္း) ကေန Luteinizing hormone (LH) ေခၚတဲ့ ေနာက္ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးပါ ထြက္လာျပန္တယ္။ ဒီအစြမ္းေၾကာင့္ Ovulation လလည္ရက္မွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန Ovum (Egg or Oocyte) ေခၚတဲ့ မ်ိဳးဥ တဥထြက္လာမယ္။
ထြက္လာတဲ့ မ်ိဳးဥဟာ သုက္ပိုးနဲ႔ ေပါင္းစပ္တာ (မ်ိဳးစပ္တာ) မျဖစ္ရရင္ေတာ့ ၂၄ နာရီထက္ အသက္ပိုမရွင္တာ မ်ားတယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ျပီးတဲ့ေနာက္ Follicle (ေဖၚလီလယ္လ္) ကေန Progesterone (ပရိုဂ်က္စတီရံုး) ေခၚတဲ့ ေနာက္ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳး ၁၁ ရက္ကေန ၁၆ ရက္အထိၾကာေအာင္ ထြက္ျပန္တယ္။ ဒီေဟာ္မုန္း ရွိေနတဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္ မ်ိဳးဥထပ္ မထြက္ေစႏိုင္ဘူး။ ေစာေစာက ထြက္ထားခဲ့တဲ့ အခြ်ဲကလဲ ေစးပ်စ္လာတယ္။ တခါတေလ ေပ်ာက္သြားေစတယ္။ သားအိမ္ဝက ပိတ္ေနသလိုလဲ ျဖစ္လာေစတယ္။
လလည္ရက္မွာ မ်ိဳးဥထြက္လာတာနဲ႔ (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းက ၂၄ နာရီအတြင္းမွာ ေလွ်ာ့နည္းလာတယ္။ ဒိေနာက္ ျပန္တက္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထြက္ ေဟာ္မုန္း (ပရိုဂ်က္စတီရံုး) ရဲ႕ သတၲိကလႊမ္းမိုးေနတယ္။ လကုန္ခါနီး ၂-၃ ရက္မွာ အဲဒီေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးလံုးနည္းလာျပီး Menstruation ရာသီေသြးဆင္းလာမယ္။ ဒီလို ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ကိုၾကည့္ျပီး တားေဆး-တားနည္းကို လုပ္ယူရတယ္။
Fertility မ်ိဳးပြါးႏိုင္စြမ္းဟာ လတလရဲ႕ အစရက္ေတြမွာ အခြင့္အလမ္း အင္မတန္နည္းတယ္။ လလည္ရက္ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၅ ရက္နဲ႔ မ်ိဳးဥထြက္ျပီး ၂-၃ ရက္အတြက္ဟာ မ်ိဳးပြါးႏိုင္ေျခ အထြတ္အထိပ္ရွိတဲ့ရက္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေစာေစာကေရးခဲ့တဲ့ မ်ိဳးဥဟာ ၂၄ နာရီထက္မရွင္ႏိုင္ဘူးဆိုေပမဲ့ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈျပဳလို႔ ဝင္လာမဲ့ သန္စြမ္းတဲ့ သုက္ပိုးေတြဟာ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ကတည္းက ေရာက္ေနျပီး ၅ ရက္အထိရွင္ေနႏိုင္တာမို႔ ေနာက္မွထြက္လာမို႔ မ်ိဳးဥနဲ႔ေတြ႔ႏိုင္တာမို႔ ကိုယ္ဝန္ရလမ္းရွိတယ္လို႔ ေျပာရတာျဖစ္တယ္။
Fertilization မ်ိဳးစပ္ေပါင္းျခင္း
Ovary မ်ိဳးဥအိမ္ကေန ထုတ္ေပးလိုက္တဲ့ မ်ိဳးဥဟာ ထြက္တာနဲ႔ သားအိမ္ျပြန္ထဲကိုဝင္လာတယ္။ သုက္ပိုးကေတာ့ ေအာက္မွာရွိတဲ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲကေန သားအိမ္ဝ၊ ဒိေနာက္ သားအိမ္၊ ဆက္ျပီး သားအိမ္ျပြန္ထဲအထိ တက္လာမယ္။ မ်ိဳးဥကို လိုက္ရွာတဲ့သေဘာ ျဖစ္တယ္။ Fertilization မ်ိဳးစပ္ေပါင္းျခင္းဆိုတာ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ သုက္ပိုးနဲ႔ မ်ိဳးဥေတြ႔ၾကတာနဲ႔ သူတို႔ထဲက Chromosomes (ခရိုမိုဇုမ္း) ေတြ အခ်င္းခ်င္း ေပါင္းစပ္ၾကျပီးေနာက္ တခုထဲေသာ (ဆဲလ္) အသစ္တခု ျဖစ္လာမယ္။ Fertilized ovum မ်ိဳးစပ္ျပီးသား-မ်ိဳးဥကို Zygote လို႔ ေျပာင္းေခၚတယ္။ ဒါဟာ လူသားကေလးတဦးရဲ႕ မူလအစျဖစ္တယ္။ အတိအက် ေခၚလို႔ေတာ့ မရေသးေပမဲ့ ဒီအဆင့္ဟာ တကယ့္ကို အေရးအၾကီးဆံုးအခ်က္ ျဖစ္တယ္။ Zygote ထဲမွာ မ်ိဳးဥဘက္က (ခရိုမိုဇုမ္း) ၂၃ ခုနဲ႔ သုက္ပိုးဘက္က (ခရိုမိုဇုမ္း) ၂၃ ခု ေပါင္း ၄၆ ခုျဖစ္လာပါျပီ။ ဒါဟာ ကမာၻေပၚမွာ တကယ့္အသစ္စက္စက္ သက္ရွိတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္တဲ့ သက္ရွိသတၲဝါမွန္သမွ် အဲလို တခုတည္းေသာ (ဆဲလ္) တခုထဲကေန စၾကတာခ်ည္းပါ။
မ်ိဳးစပ္ျပီးသား-မ်ိဳးဥကို Embryo သေႏၶေခၚခ်င္လဲ ေခၚႏိုင္တယ္။ လိုေနတာက သားအိမ္နံရံမွာ တြယ္ကပ္ဘို႔သာ ျဖစ္တယ္။ ေပါင္းစပ္မႈျဖစ္ျပီး အေျခအေနေကာင္းေတြ ျပည့္စံုတယ္ဆိုရင္ သားအိမ္နံရံမွာ တြယ္ကပ္ဘို႔ရာ ေနာက္ထပ္ ၆ ရက္သာ လိုတယ္။ တခ်ိဳ႕က တြယ္ကပ္ေတာ့မွသာ Embryo သေႏၶလို႔ ေခၚတယ္။ Embryos ေတြဟာ ဒီအဆင့္မွာ ေႏွာင့္ယွက္ ဖ်က္ဆီးမႈ တခုမွမရွိတာေတာင္ ၅ဝ% သာ ၂ ပါတ္ထက္ပိုျပီး ဆက္ရွင္ေနႏိုင္တယ္။
ဒီအခ်က္ကေန ေကာက္ခ်က္ ၂ ခုခ်ႏိုင္တယ္။ (၁) တြယ္ကပ္မႈရွိလာရင္ သေႏၶတည္တယ္ျပီ၊ ကိုယ္ဝန္ရွိျပီလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္၊ (၂) ဒီအဆင့္ကိုယ္၌က Indisputably human သက္ရွိ-လူသား အစဆိုတာ မျငင္းႏိုင္ပါ။
Hormonal ECPs အေရးေပၚသံုး ေဟာ္မုန္းပါတားေဆးအစြမ္း
• Delaying or inhibiting ovulation မ-မ်ိဳးဥ မထြက္ေစျခင္း၊ ေနာက္က်ေစျခင္း၊ ဥမထြက္ရင္ ကိုယ္ဝန္မရေစႏိုင္ဘူး။
• Altering the endometrium သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာ ေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ မ်ိဳးစပ္ျပီးသားက လာတြယ္ကပ္မွာကို ခက္ခဲေစမယ္။
• Cervical mucus သားအိမ္ဝ အက်ိအခြ်ဲ မ်ားလာ-ေစးကပ္လာျခင္း၊ သုက္ပိုးဝင္လာဘို႔ ခက္ခဲေစမယ္။
အခ်က္ (၃) ခုလံုးဟာ ရာႏွဳန္းျပည့္ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသမီးဟာ ရာသီတလရဲ႕ ဘယ္ရက္မွာ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈ ရွိခဲ့သလဲ၊ အေရးေပၚ ေဟာ္မုန္းပါ တားေဆး ဘယ္ေတာ့မွာ ေသာက္သလဲအေပၚေတြမွာ မူတည္တယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ Trussel et al ေလ့လာမႈအရ အေရးေပၚသံုး ေဟာ္မုန္းပါတားေဆး သံုးသူေတြမွာ ၇၄% ထိေရာက္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒီကိန္းဂဏန္းက ပ်မ္းမွ်ယူတာျဖစ္တယ္။ တကယ္က ၅၅႕၃% ကေန ၈၄႕၂% ရွိတယ္။ ဒိေနာက္ Washington State မွာ ထပ္ေလ့လာေတာ့ ဒိထက္ ရာႏွဳန္းနည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ မေအာင္ျမင္မႈႏွဳန္း ၅၂% အထိရွိတယ္။
အမ်ားဆံုးသံုးၾကတဲ့ အေရးေပၚကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြ -
၁။ Levonorgestrel 1.5 mg အတူေနအျပီး ၇၂ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (ႏိုင္ငံအမ်ားစု)
၂။ Mifeprostone 10 mg or 25 mg အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (တရုပ္ျပည္)
၃။ Ulipristal acetate 30 mg အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (ဥေရာပႏွင့္ အေမရိက)
၄။ Copper IUD အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ သားအိမ္ထဲကို (ေကာပါးတီ) ထည့္ပါ။ (ႏိုင္ငံအမ်ားစု)
Dr. တင့္ေဆြ
၂၃-၂-၂ဝ၁၂
မ်ိဳးဥထြက္လာေတာ့မဲ့ (ေဖၚလီကယ္လ္) ကို ႏိုးဆြေပးတယ္။ (ေဖၚလီကယ္လ္) ကေန (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းေတြ ပိုျပီး ထြက္လာအံုးမယ္။ ဒီ ေဟာ္မုန္းတန္ခိုးနဲ႔ Cervix သားအိမ္အဝက Mucus အက်ိအခြ်ဲ ထြက္လာေစတယ္။ ဒါဟာ Fertility မ်ိဳးပြါးမႈျဖစ္ေစေအာင္ တဖက္တလမ္းကေန အကူအညီေပးတာျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ တရက္အလိုမွာ (အီစထိုဂ်င္) ထြက္တာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ (ပစ္က်ဴထရီ-ဂလင္း) ကေန Luteinizing hormone (LH) ေခၚတဲ့ ေနာက္ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးပါ ထြက္လာျပန္တယ္။ ဒီအစြမ္းေၾကာင့္ Ovulation လလည္ရက္မွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန Ovum (Egg or Oocyte) ေခၚတဲ့ မ်ိဳးဥ တဥထြက္လာမယ္။
ထြက္လာတဲ့ မ်ိဳးဥဟာ သုက္ပိုးနဲ႔ ေပါင္းစပ္တာ (မ်ိဳးစပ္တာ) မျဖစ္ရရင္ေတာ့ ၂၄ နာရီထက္ အသက္ပိုမရွင္တာ မ်ားတယ္။ မ်ိဳးဥထြက္ျပီးတဲ့ေနာက္ Follicle (ေဖၚလီလယ္လ္) ကေန Progesterone (ပရိုဂ်က္စတီရံုး) ေခၚတဲ့ ေနာက္ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳး ၁၁ ရက္ကေန ၁၆ ရက္အထိၾကာေအာင္ ထြက္ျပန္တယ္။ ဒီေဟာ္မုန္း ရွိေနတဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္ မ်ိဳးဥထပ္ မထြက္ေစႏိုင္ဘူး။ ေစာေစာက ထြက္ထားခဲ့တဲ့ အခြ်ဲကလဲ ေစးပ်စ္လာတယ္။ တခါတေလ ေပ်ာက္သြားေစတယ္။ သားအိမ္ဝက ပိတ္ေနသလိုလဲ ျဖစ္လာေစတယ္။
လလည္ရက္မွာ မ်ိဳးဥထြက္လာတာနဲ႔ (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းက ၂၄ နာရီအတြင္းမွာ ေလွ်ာ့နည္းလာတယ္။ ဒိေနာက္ ျပန္တက္လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ထြက္ ေဟာ္မုန္း (ပရိုဂ်က္စတီရံုး) ရဲ႕ သတၲိကလႊမ္းမိုးေနတယ္။ လကုန္ခါနီး ၂-၃ ရက္မွာ အဲဒီေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးလံုးနည္းလာျပီး Menstruation ရာသီေသြးဆင္းလာမယ္။ ဒီလို ပံုမွန္ျဖစ္စဥ္ကိုၾကည့္ျပီး တားေဆး-တားနည္းကို လုပ္ယူရတယ္။
Fertility မ်ိဳးပြါးႏိုင္စြမ္းဟာ လတလရဲ႕ အစရက္ေတြမွာ အခြင့္အလမ္း အင္မတန္နည္းတယ္။ လလည္ရက္ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ ၅ ရက္နဲ႔ မ်ိဳးဥထြက္ျပီး ၂-၃ ရက္အတြက္ဟာ မ်ိဳးပြါးႏိုင္ေျခ အထြတ္အထိပ္ရွိတဲ့ရက္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေစာေစာကေရးခဲ့တဲ့ မ်ိဳးဥဟာ ၂၄ နာရီထက္မရွင္ႏိုင္ဘူးဆိုေပမဲ့ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈျပဳလို႔ ဝင္လာမဲ့ သန္စြမ္းတဲ့ သုက္ပိုးေတြဟာ မ်ိဳးဥမထြက္ခင္ကတည္းက ေရာက္ေနျပီး ၅ ရက္အထိရွင္ေနႏိုင္တာမို႔ ေနာက္မွထြက္လာမို႔ မ်ိဳးဥနဲ႔ေတြ႔ႏိုင္တာမို႔ ကိုယ္ဝန္ရလမ္းရွိတယ္လို႔ ေျပာရတာျဖစ္တယ္။
Fertilization မ်ိဳးစပ္ေပါင္းျခင္း
Ovary မ်ိဳးဥအိမ္ကေန ထုတ္ေပးလိုက္တဲ့ မ်ိဳးဥဟာ ထြက္တာနဲ႔ သားအိမ္ျပြန္ထဲကိုဝင္လာတယ္။ သုက္ပိုးကေတာ့ ေအာက္မွာရွိတဲ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲကေန သားအိမ္ဝ၊ ဒိေနာက္ သားအိမ္၊ ဆက္ျပီး သားအိမ္ျပြန္ထဲအထိ တက္လာမယ္။ မ်ိဳးဥကို လိုက္ရွာတဲ့သေဘာ ျဖစ္တယ္။ Fertilization မ်ိဳးစပ္ေပါင္းျခင္းဆိုတာ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ သုက္ပိုးနဲ႔ မ်ိဳးဥေတြ႔ၾကတာနဲ႔ သူတို႔ထဲက Chromosomes (ခရိုမိုဇုမ္း) ေတြ အခ်င္းခ်င္း ေပါင္းစပ္ၾကျပီးေနာက္ တခုထဲေသာ (ဆဲလ္) အသစ္တခု ျဖစ္လာမယ္။ Fertilized ovum မ်ိဳးစပ္ျပီးသား-မ်ိဳးဥကို Zygote လို႔ ေျပာင္းေခၚတယ္။ ဒါဟာ လူသားကေလးတဦးရဲ႕ မူလအစျဖစ္တယ္။ အတိအက် ေခၚလို႔ေတာ့ မရေသးေပမဲ့ ဒီအဆင့္ဟာ တကယ့္ကို အေရးအၾကီးဆံုးအခ်က္ ျဖစ္တယ္။ Zygote ထဲမွာ မ်ိဳးဥဘက္က (ခရိုမိုဇုမ္း) ၂၃ ခုနဲ႔ သုက္ပိုးဘက္က (ခရိုမိုဇုမ္း) ၂၃ ခု ေပါင္း ၄၆ ခုျဖစ္လာပါျပီ။ ဒါဟာ ကမာၻေပၚမွာ တကယ့္အသစ္စက္စက္ သက္ရွိတခု ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္တဲ့ သက္ရွိသတၲဝါမွန္သမွ် အဲလို တခုတည္းေသာ (ဆဲလ္) တခုထဲကေန စၾကတာခ်ည္းပါ။
မ်ိဳးစပ္ျပီးသား-မ်ိဳးဥကို Embryo သေႏၶေခၚခ်င္လဲ ေခၚႏိုင္တယ္။ လိုေနတာက သားအိမ္နံရံမွာ တြယ္ကပ္ဘို႔သာ ျဖစ္တယ္။ ေပါင္းစပ္မႈျဖစ္ျပီး အေျခအေနေကာင္းေတြ ျပည့္စံုတယ္ဆိုရင္ သားအိမ္နံရံမွာ တြယ္ကပ္ဘို႔ရာ ေနာက္ထပ္ ၆ ရက္သာ လိုတယ္။ တခ်ိဳ႕က တြယ္ကပ္ေတာ့မွသာ Embryo သေႏၶလို႔ ေခၚတယ္။ Embryos ေတြဟာ ဒီအဆင့္မွာ ေႏွာင့္ယွက္ ဖ်က္ဆီးမႈ တခုမွမရွိတာေတာင္ ၅ဝ% သာ ၂ ပါတ္ထက္ပိုျပီး ဆက္ရွင္ေနႏိုင္တယ္။
ဒီအခ်က္ကေန ေကာက္ခ်က္ ၂ ခုခ်ႏိုင္တယ္။ (၁) တြယ္ကပ္မႈရွိလာရင္ သေႏၶတည္တယ္ျပီ၊ ကိုယ္ဝန္ရွိျပီလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္၊ (၂) ဒီအဆင့္ကိုယ္၌က Indisputably human သက္ရွိ-လူသား အစဆိုတာ မျငင္းႏိုင္ပါ။
Hormonal ECPs အေရးေပၚသံုး ေဟာ္မုန္းပါတားေဆးအစြမ္း
• Delaying or inhibiting ovulation မ-မ်ိဳးဥ မထြက္ေစျခင္း၊ ေနာက္က်ေစျခင္း၊ ဥမထြက္ရင္ ကိုယ္ဝန္မရေစႏိုင္ဘူး။
• Altering the endometrium သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာ ေျပာင္းလဲလာျခင္း၊ မ်ိဳးစပ္ျပီးသားက လာတြယ္ကပ္မွာကို ခက္ခဲေစမယ္။
• Cervical mucus သားအိမ္ဝ အက်ိအခြ်ဲ မ်ားလာ-ေစးကပ္လာျခင္း၊ သုက္ပိုးဝင္လာဘို႔ ခက္ခဲေစမယ္။
အခ်က္ (၃) ခုလံုးဟာ ရာႏွဳန္းျပည့္ မဟုတ္ပါ။ အမ်ိဳးသမီးဟာ ရာသီတလရဲ႕ ဘယ္ရက္မွာ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈ ရွိခဲ့သလဲ၊ အေရးေပၚ ေဟာ္မုန္းပါ တားေဆး ဘယ္ေတာ့မွာ ေသာက္သလဲအေပၚေတြမွာ မူတည္တယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ Trussel et al ေလ့လာမႈအရ အေရးေပၚသံုး ေဟာ္မုန္းပါတားေဆး သံုးသူေတြမွာ ၇၄% ထိေရာက္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒီကိန္းဂဏန္းက ပ်မ္းမွ်ယူတာျဖစ္တယ္။ တကယ္က ၅၅႕၃% ကေန ၈၄႕၂% ရွိတယ္။ ဒိေနာက္ Washington State မွာ ထပ္ေလ့လာေတာ့ ဒိထက္ ရာႏွဳန္းနည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ မေအာင္ျမင္မႈႏွဳန္း ၅၂% အထိရွိတယ္။
အမ်ားဆံုးသံုးၾကတဲ့ အေရးေပၚကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြ -
၁။ Levonorgestrel 1.5 mg အတူေနအျပီး ၇၂ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (ႏိုင္ငံအမ်ားစု)
၂။ Mifeprostone 10 mg or 25 mg အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (တရုပ္ျပည္)
၃။ Ulipristal acetate 30 mg အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ တခါတည္းေသာက္ပါ။ (ဥေရာပႏွင့္ အေမရိက)
၄။ Copper IUD အတူေနအျပီး ၁၂ဝ နာရီအတြင္းမွာ သားအိမ္ထဲကို (ေကာပါးတီ) ထည့္ပါ။ (ႏိုင္ငံအမ်ားစု)
Dr. တင့္ေဆြ
၂၃-၂-၂ဝ၁၂