Medical abortion (1) ကုိယ္ဝန္ကို ေဆးသံုး ဖ်က္ျခင္း (၁) (+18)
ေဆးပညာမွာ ပါလို႔ သိေစဘို႔သာ ေရးတာပါ။ ဒီအတိုင္းလုပ္ပါလို႔ မညႊန္းပါ။ ကြ်န္ေတာ္က ျမန္မာျပည္ က ေဆးပညာ ဘြဲ႔ရထားတာမို႔ က်င့္ဝတ္အရ Induced abortion ကုိယ္ဝန္ကို တမင္ပ်က္ေအာင္ လုပ္လဲမေပး၊ အၾကံလဲမေပးပါ။ Incomplete abortion ကုိယ္ဝန္ တဝက္တပ်က္ ပ်က္သူနဲ႔ Septic abortion ကုိယ္ဝန္ပ်က္ရင္း ပိုးဝင္ေနသူေတြကိုေတာ့ ေဆးကုေပးပါတယ္။ အထဲမွာ ေနခြင့္မရွိလို႔ အျပင္မွာေန ရေပမဲ့ က်င့္ဝတ္ေဟာင္းဟာ ေနရာေျပာင္းတာနဲ႔ လိုက္ေျပာင္းရတယ္ မထင္ပါ။
Medical abortion ကိုယ္ဝန္ကို ေဆးနဲ႔ဖ်က္ဘို႔ Mifepristone ေဆးကို ျပင္သစ္မွာ စသံုးခဲ့တယ္။ ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္ ၆ဝ% ပ်က္က်တယ္။ ေဆး ၂ မ်ိဳးတြဲ RU 486 ကို ၂၈-၉-၂ဝဝဝ ေန႔မွာ FDA ကေန အသိ အမွတ္ ျပဳေပးခဲ့တယ္။ ပဌမေဆးက ပ်က္ေစျပီး၊ ေနာက္ေဆးက က်ေစတယ္။ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ေဆးကို Mifepristone, RU486, Mifeprex, Mifegyne လို႔လဲ ေခၚၾကတယ္။
ေဆးေပးနည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး -
ေဆး (၂) မ်ိဳးတြဲသံုးတဲ့နည္းနဲ႔ (၁) မ်ိဳးထဲနည္းဆိုျပီးရွိတယ္။
၁။ အေမရိကန္ FDA က အသိအမွတ္ ျပဳထားတာကေတာ့ ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 600mg ကို ေသာက္ရျပီး၊ Misoprostol (Cytotec) 400µg ကို ၂ ရက္အၾကာမွာ ေသာက္ရတယ္။
၂။ ျပင္သစ္မွာ ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 600mg စေသာက္ခိုင္းျပီး၊ ၃၆-၄၈ နာရီ အၾကာမွာ Misoprostol (Cytotec) 400µg ကို ပါးစပ္က ဒါမွမဟုတ္ Gemeprost 1mg ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲထည့္ခိုင္းတယ္။
၃။ တျခားႏိုင္ငံေတြ (ျဗိတိန္ နဲ႔ ဆြီဒင္) မွာ ၆၃ ရက္အထိ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 200 mg ကို ပဌမ အေသာက္ခိုင္းျပီး၊ ၂ ရက္ အၾကာမွာ Misoprostol (Cytotec) 400µg ပါးစပ္က၊ ဒါမွမဟုတ္ 800µg ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲ ထည့္ခိုင္းတယ္။
ေဆး (၂) မ်ိဳးတြဲသံုးတဲ့နည္းနဲ႔ (၁) မ်ိဳးထဲနည္းဆိုျပီးရွိတယ္။
၁။ အေမရိကန္ FDA က အသိအမွတ္ ျပဳထားတာကေတာ့ ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 600mg ကို ေသာက္ရျပီး၊ Misoprostol (Cytotec) 400µg ကို ၂ ရက္အၾကာမွာ ေသာက္ရတယ္။
၂။ ျပင္သစ္မွာ ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 600mg စေသာက္ခိုင္းျပီး၊ ၃၆-၄၈ နာရီ အၾကာမွာ Misoprostol (Cytotec) 400µg ကို ပါးစပ္က ဒါမွမဟုတ္ Gemeprost 1mg ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲထည့္ခိုင္းတယ္။
၃။ တျခားႏိုင္ငံေတြ (ျဗိတိန္ နဲ႔ ဆြီဒင္) မွာ ၆၃ ရက္အထိ ကိုယ္ဝန္အတြက္ Mifepristone 200 mg ကို ပဌမ အေသာက္ခိုင္းျပီး၊ ၂ ရက္ အၾကာမွာ Misoprostol (Cytotec) 400µg ပါးစပ္က၊ ဒါမွမဟုတ္ 800µg ကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲ ထည့္ခိုင္းတယ္။
သတိထားရမွာေတြ -
• ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး နဲ႔ တရားဥပေဒအရ တားျမစ္ထားတာေတြကို အထူးသတိထားရမယ္။
• ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္ ဖ်က္တာမွာ ၉၅% ေအာင္ျမင္တယ္။
• ၆၇% က ဒုတိယေဆးေနာက္ ၄ နာရီအတြင္း ပ်က္က်ေစျပီး၊ ၉ဝ% က ၂၄ နာရီအတြင္း ပ်က္က်ေစ တယ္။
• အားလံုး ပ်က္မက်သူေတြကုိ Aspiration စုပ္ထုတ္ေပးရတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြက စုပ္ထုတ္ေပးပါလို႔လဲ ခိုင္းတတ္တယ္။
• ေဆးရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕-အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ မူးေဝ၊ ခ်မ္း၊ အားယုတ္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ကုိယ္ဝန္ရင့္ေလ အျဖစ္မ်ားေလ။ သားဦးဆို ပိုျဖစ္မယ္။
• ေဆးသံုးေနတံုး ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား မနည္းေစရပါ။
• ဖ်ားလာရင္ ပိုးဝင္တာေနမယ္။ ဆရာဝန္ကို ခ်က္ခ်င္းျပပါ။
• ေသြးဆင္းတာ သိပ္မ်ားရင္ Blood or Drip ေသြး-ေဆး သြင္းရႏိုင္တယ္။
• ဗိုက္နာရင္ အပူကပ္ေပးႏိုင္တယ္။ အနာသက္သာေဆး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ နားပါ။
• ဒီနည္းကို မသံုးရမဲ့သူေတြကေတာ့ ကိုယ္ဝန္က Ectopic pregnancy သားအိမ္မွာတည္တာ မဟုတ္ရင္၊ သားအိမ္ထဲ ကိုယ္ဝန္တားတဲ့ပစၥည္း IUCD ထည့္ထားရင္၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းသူ၊ အသဲ မေကာင္းသူ၊ ေသြးအား သိပ္နည္းေနသူ၊ (စတီရြိဳက္) ေဆး ေသာက္ေနရသူ၊ ေသြးယိုေရာဂါ အခံရွိေနသူ၊ ပန္းနာေရာဂါ ထေနသူ၊ ေသြးတိုး မ်ားေနသူ၊ ႏွလံုးေရာဂါ ဆိုးေနသူေတြျဖစ္တယ္။
• အကိုက္အခဲ-အဖ်ား ေပ်ာက္ေဆး Aspirin (အက္စပရင္) နဲ႔ အရက္ကို ေရွာင္ပါ။
• ေဆးနည္းနဲ႔ ဖ်က္မရရင္ Surgical abortion ခြဲစိတ္နည္းနဲ႔ ဆက္ရမယ္။
• တခ်ိဳ႕မွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လာထိခိုက္တတ္တာ သတိထားပါ။
• ျပီးရင္ အနည္းဆံုး ၇ ရက္တပတ္ လင္-မယားအတူေနတာ ေရွာင္ပါ။
ေနာက္တပုဒ္မွာ Misoprostol (Cytotec) ေဆးတမ်ိဳးထဲသံုးနည္းကိုေရးပါမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၈-၃-၂ဝ၁၁
• ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး နဲ႔ တရားဥပေဒအရ တားျမစ္ထားတာေတြကို အထူးသတိထားရမယ္။
• ၄၉ ရက္ ကိုယ္ဝန္ ဖ်က္တာမွာ ၉၅% ေအာင္ျမင္တယ္။
• ၆၇% က ဒုတိယေဆးေနာက္ ၄ နာရီအတြင္း ပ်က္က်ေစျပီး၊ ၉ဝ% က ၂၄ နာရီအတြင္း ပ်က္က်ေစ တယ္။
• အားလံုး ပ်က္မက်သူေတြကုိ Aspiration စုပ္ထုတ္ေပးရတယ္။ တခ်ိဳ႕လူနာေတြက စုပ္ထုတ္ေပးပါလို႔လဲ ခိုင္းတတ္တယ္။
• ေဆးရဲ႕ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြကေတာ့ ပ်ိဳ႕-အန္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ မူးေဝ၊ ခ်မ္း၊ အားယုတ္တာေတြ ျဖစ္တယ္။ ကုိယ္ဝန္ရင့္ေလ အျဖစ္မ်ားေလ။ သားဦးဆို ပိုျဖစ္မယ္။
• ေဆးသံုးေနတံုး ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆား မနည္းေစရပါ။
• ဖ်ားလာရင္ ပိုးဝင္တာေနမယ္။ ဆရာဝန္ကို ခ်က္ခ်င္းျပပါ။
• ေသြးဆင္းတာ သိပ္မ်ားရင္ Blood or Drip ေသြး-ေဆး သြင္းရႏိုင္တယ္။
• ဗိုက္နာရင္ အပူကပ္ေပးႏိုင္တယ္။ အနာသက္သာေဆး ေသာက္ႏိုင္တယ္။ နားပါ။
• ဒီနည္းကို မသံုးရမဲ့သူေတြကေတာ့ ကိုယ္ဝန္က Ectopic pregnancy သားအိမ္မွာတည္တာ မဟုတ္ရင္၊ သားအိမ္ထဲ ကိုယ္ဝန္တားတဲ့ပစၥည္း IUCD ထည့္ထားရင္၊ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းသူ၊ အသဲ မေကာင္းသူ၊ ေသြးအား သိပ္နည္းေနသူ၊ (စတီရြိဳက္) ေဆး ေသာက္ေနရသူ၊ ေသြးယိုေရာဂါ အခံရွိေနသူ၊ ပန္းနာေရာဂါ ထေနသူ၊ ေသြးတိုး မ်ားေနသူ၊ ႏွလံုးေရာဂါ ဆိုးေနသူေတြျဖစ္တယ္။
• အကိုက္အခဲ-အဖ်ား ေပ်ာက္ေဆး Aspirin (အက္စပရင္) နဲ႔ အရက္ကို ေရွာင္ပါ။
• ေဆးနည္းနဲ႔ ဖ်က္မရရင္ Surgical abortion ခြဲစိတ္နည္းနဲ႔ ဆက္ရမယ္။
• တခ်ိဳ႕မွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လာထိခိုက္တတ္တာ သတိထားပါ။
• ျပီးရင္ အနည္းဆံုး ၇ ရက္တပတ္ လင္-မယားအတူေနတာ ေရွာင္ပါ။
ေနာက္တပုဒ္မွာ Misoprostol (Cytotec) ေဆးတမ်ိဳးထဲသံုးနည္းကိုေရးပါမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၈-၃-၂ဝ၁၁