Diamonds at the Atmospheres of Saturn and Jupiter
Saturn နဲ႔ Jupiter ၿဂိဳလ္ၾကီး ေတြေပၚမွာ စိန္တန္ေပါင္း ၁၀ သန္းေလာက္ ရွိေနႏုိင္ တယ္လု႔ိ သိပၸံပညာ ရွင္ေတြက ေၾက ၿငာခ်က္ ထုတ္လုိက္ ပါတယ္။ Sci-fi ေတြထဲက ဇာတ္၀င္ခန္းနဲ႔ ဆင္တူ ေနေပမယ့္ တကယ့္ အၿပင္က အၿဖစ္အပ်က္ပါ။
Saturn ၿဂိဳလ္ေပၚမွာ တုိက္ခတ္ ေနတဲ့ မုန္တုိင္း ေတြဟာ ေသးငယ္တဲ့ ကာဗြန္ အမႈန္ေလးေတြ ထုတ္လုပ္ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ေနာက္ဆံုး ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္ ေတြအရ ၿပင္းထန္တဲ့ အေၿခအေန ေအာက္မွာ ကာဗြန္ ဘယ္လုိ ၿဖစ္တည္ ႏုိင္တယ္ ဆိုတဲ႔ အခ်က္အလက္ ေတြအရ ဒီ ၿဂိဳလ္ၾကီး ႏွစ္ခုလံုးဟာ စိန္ေတြ ၿဖစ္ေပၚႏုိင္ဖုိ႔ ပတ္၀န္းက်င္ အေၿခအေန ေကာင္းမွာ ရွိေနတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ “အခုဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႔ဟာ စိန္ေတြ အစုိင္အခဲ အၿဖစ္နဲ႔ ၿဖစ္တည္ ႏုိင္တဲ့ အၿမင့္ဆံုး အပူခ်ိန္ (8,000kelvin) ကိုေသခ်ာ သိရွိေနပါၿပီ။ ဒီထက္ ပူရင္ေတာ့ အရည္ေပ်ာ္ သြားပါ တယ္။ ေနာက္ Saturn နဲ႔ Jupiter ၿဂိဳလ္အတြင္းပိုင္း ေတြရဲ႕ ေလထု ဖိအားနဲ႔ အပူခ်ိန္ေတြ ဘယ္ေလာက္ ရွိလဲဆိုတာ ပိုၿပီး တိတိက်က် တုိင္းတာ ႏုိင္ပါၿပီ" လုိ႔ University of Wisconsin-Madison ကသိပၸံ ပညာရွင္ တစ္ေယာက္ အၿပင္ ဒီေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္ ေတြရဲ႕ co-author တစ္ေယာက္ ၿဖစ္တဲ့ Kevin Baines ကဆိုပါတယ္။ ဒီေတြ႔ရွိခ်က္ ေတြအရ ဒီၿဂိဳလ္ႏွစ္လံုး ေပၚမွာ စိန္တံုးေတြ အေၿမာက္အၿမား ရွိေနႏုိင္တယ္ လုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။
အရင္ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္ ေတြအရ Uranus နဲ႔ Neptune ၿဂိဳလ္ေတြ ကိုသာ စိန္ထုတ္လုပ္ ႏုိင္တဲ့ ၿဂိဳလ္ေတြ ဆိုၿပီး သတ္မွတ္ထား ခဲ့တာပါ။ ဒီၿဂိဳလ္ေတြရဲ႕ ၿမင့္မားတဲ့ ေလဖိအားနဲ႔ အပူခ်ိန္ ေတြက ေလထုထဲမွာ ရွိတဲ့ Methane ဓာတ္ေငြ႔ကို စိန္ေတြအၿဖစ္ တုိက္ရိုက္ ေၿပာင္းလဲ ေစၿပီး မုိးအၿဖစ္နဲ႔ ၿဂိဳလ္မ်က္ႏွာၿပင္ ေပၚကို ရြာခ်ေစ တာပါ။ Saturn ရဲ႕ေလထု ၁ ရာခုိင္ႏႈန္းရဲ႕ တစ္၀က္ခန္႔သာ Methane ဓာတ္ေငြ႔ ပါ၀င္ၿပီး Jupiter မွာေတာ့ 0.2% ေလာက္ပဲ ပါ၀င္ ပါတယ္။ Uranus နဲ႔ Neptune ၿဂိဳလ္ေတြရဲ႕ ေလထု ၁၅ရာခုိင္ႏႈန္းထိ Methane ဓာတ္ေငြ႔ ပါ၀င္ ေနတာပါ။ ဒီအခ်က္ ေတြအၿပင္ အရင္က Saturn နဲ႔ Jupiter ၿဂိဳလ္ေတြဟာ ပိုမုိနည္းပါးတဲ့ ဖိအားနဲ႔ အပူခ်ိန္ေတြ ရွိတယ္လုိ႔ မွတ္ယူထား ခဲ့တဲ့အတြက္ Methane ဓာတ္ေငြ႔ကို စိန္တံုးအၿဖစ္ မေၿပာင္းလဲ ႏုိင္ဘူးလုိ႔ သတ္မွတ္ထား ခဲ့ပါတယ္။ Saturn နဲ႔ Jupiter ၿဂိဳလ္ေတြရဲ႕ အၿမင့္ပုိင္း တိမ္တုိက္ ေတြထဲမွာ ၿဖစ္ေပၚတဲ႔ ၾကီးမားတဲ့ မုိးၾကိဳး မုန္တုိင္း ေတြကို Cassini အာကာသ ယာဥ္က ေတြ႔ရွိခဲ့ ပါတယ္။ ဒီမုန္တုိင္း ေတြဟာ စိန္ေတြၿဖစ္ ေပၚမႈကို အစပ်ိဳးတဲ့ ၿဖစ္ရပ္ေတြလုိ႔ Baines ကဆိုပါတယ္။
Jupiter ၿဂိဳလ္ေလထုရဲ႕ အတြင္းပိုင္း ေတြထဲမွာေတာ့ အေၿခအေန ေတြဟာ အလြန္ ၿပင္းထန္တဲ့ အတြက္ ဒီစိန္ေတြဟာ အစုိင္အခဲ အၿဖစ္နဲ႔ မတည္ရွိ ႏုိင္ဘဲ အရည္ေပ်ာ္ၿပီး စိန္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ ပင္လယ္ေတာင္ ၿဖစ္ေနႏုိင္ တယ္လုိ႔ ဆိုပါတယ္။ Uranus နဲ႔ Neptune ၿဂိဳလ္အတြင္းပိုင္း ေတြကေတာ့ အပူခ်ိန္ 8000 kelvin ထက္မေက်ာ္တဲ့ အတြက္ အစုိင္အခဲ အၿဖစ္သာ တည္ရွိ တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ Uranus နဲ႔ Neptune ၿဂိဳလ္ ေတြေပၚမွာ စိန္ေတြ အၿမဲတည္ရွိ ေနမွာၿဖစ္ၿပီး Saturn နဲ႔ Jupiter ၿဂိဳလ္ေတြ ေပၚမွာေတာ့ အရည္အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲ သြားႏိုင္ကာ တၿခား ဓာတ္ သတၱဳ ေတြနဲ႔ ေပါင္းစပ္ သြားႏုိင္ တာေၾကာင့္ အၿမဲ မတည္ရွိ ေနႏုိင္ပါဘူး။ ေနာက္ေ၀းကြာတဲ႔ အနာဂတ္ မွာေတာ့ Robotic probes ေတြေစ လႊတ္ၿပီး ဒီ ၿဂိဳလ္ေတြ ေပၚက စိန္ေတြကို တူးေဖာ္ ႏုိင္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ ထားၾက ပါတယ္။
Images from images.nationalgeographic, a57.foxnews, i.huffpost, dailygrail. Source: news.nationalgeographic.com
Author Joker
MYMC