အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ကိုယ္စိတ္ က်န္းမာေရး
စတီဖန္ပို႔စ္ တစ္ေယာက္ ကေလး ဘ၀တုန္းက ေက်ာင္းမွာ အမွတ္ ေကာင္းေကာင္း မရလို႔ စိတ္မခ်မ္း မသာ ျဖစ္ေနရ သည့္အခါမ်ဳိး၊ ညီအစ္ကို ေမာင္ႏွမေတြ ကစားတဲ႔ အထဲ မပါရလို႔ ၀မ္းနည္း ေနသည့္ အခါမ်ဳိးႏွင့္ အျခားေသာ အေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိး တို႔ေၾကာင့္ စိတ္မဆင္ မေျပသည့္ အခါမ်ဳိး ေတြမွာ အေမျဖစ္ သူက ““အျပင္ သြားၿပီး တစ္ေယာက္ ေယာက္ကို ကူညီေခ်””ဟု လႊတ္တတ္သည္။
အေမက ထိုသို႔ လႊတ္လိုက္လွ်င္ စတီဖန္ တစ္ေယာက္ ေဘးအိမ္က မစၥတာ မူလာဆီ သြားၿပီး ၿခံထဲက သစ္ရြက္ ေျခာက္ေတြ လွည္း က်င္း ရွင္းလင္း ေပးသည္။ ဒါမွမဟုတ္လည္း လမ္းတစ္ဖက္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ အိမ္က မစၥတာ ေလာရန္႔ အိမ္သြားၿပီး ၿခံထဲ လုပ္စရာ ရွိတာ ၀ိုင္းလုပ္ေပး တတ္သည္။ ““အိမ္ျပန္ရင္ ကၽြန္ေတာ့္ ႏွလံုးသား လန္းလန္း ဆန္းဆန္း ျဖစ္သြား တာပဲ””ဟု စတုန္နီ ဘရစ္ခ်္ တကၠသိုလ္တြင္ ကာကြယ္ ကုသေဆး မ်ားဆိုင္ရာ ပါေမာကၡ ျဖစ္ေန ၿပီျဖစ္ေသာ စတီဖန္ ပို႔စ္က ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပသည္။ ““အမ်ား အက်ဳိး ေဆာင္ျခင္း ဆိုင္ရာ လူသိနည္း ေနေသးေသာ ေကာင္းက်ဳိးမ်ား”” (The Hidden Gifts of Helping) စာအုပ္ ကိုလည္း ပို႔စ္က ေရး သား ထုတ္ေ၀ ထားသည္။ အမ်ား အက်ဳိး ေဆာင္ျခင္းသည္ ကိုယ္က်ဳိးေအာင္ ေစ႐ံုသာ မက က်န္းမာ ေသာဘ၀၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေသာ ဘ၀ ကိုပါ ရေစ ေၾကာင္းကို ပို႔စ္၏ ေမေမျဖစ္သူက ပို႔စ္ကို ကေလး ဘ၀ ကတည္းက လက္ေတြ႕ သင္ျပ ေပးခဲ့သည္။ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ျခင္း သည္ မိမိကိုယ္ စိတ္ က်န္းမာေရး ကိုလည္း လက္ေတြ႕အေထာက္ အကူျပဳေၾကာင္း လက္ ေတြ႕ သုေတသန စစ္တမ္းမ်ား ကလည္း အတည္ျပဳ ထားၾကသည္။ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ျခင္းက ကိုယ္ စိတ္ က်န္းမာေရး အတြက္ ဘာေၾကာင့္ ေကာင္းေၾကာင္း ေအာက္ တြင္ ေဖာ္ျပပါမည္။
အသက္ ပိုရွည္ေစသည္
ႏုိင္ငံတကာတြင္ ျပဳလုပ္ ထားေသာ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္သူ မ်ား၏ က်န္းမာေရး ကို ေလ႔လာ ထားသည့္ ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း အေစာင္ (၄၀) ကို စုေပါင္း၍ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ၿခံဳငံု သံုးသပ္မႈ ေကာက္ခ်က္ စစ္တမ္း တစ္ ေစာင္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည္။ ထိုစစ္တမ္း အရ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ကာ သူမ်ားကို ကူညီ တတ္သူ မ်ားသည္ အျခားသူမ်ားႏွင့္ ယွဥ္လွ်င္ ေသဆံုးႏိုင္ေျခ (၂၂) ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ပိုနည္း ပါးၾက ေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ေနာက္ထပ္ ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း တစ္ရပ္တြင္လည္း တစ္ႏွစ္ ကို နာရီ တစ္ရာႏွင့္ အထက္ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေသာ သက္ႀကီးပိုင္း မ်ားသည္ မလုပ္ေသာ ရြယ္တူ မ်ားႏွင့္ယွဥ္ လွ်င္ ေသဆံုး ႏိုင္ေျခ (၂၈) ရာခိုင္ႏႈန္းထိ နည္းပါး ၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
““ဘယ္ေလာက္ လုပ္တယ္ ဆိုတာက အေရးမႀကီး ပါဘူး၊ လုပ္ျဖစ္ဖို႔ ကသာ ပို အေရးႀကီး တာပါ။ နာရီ (၁၀၀) ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ (၇၅) နာရီပဲျဖစ္ျဖစ္၊ (၁၂၅) နာရီပဲျဖစ္ျဖစ္ ပံုမွန္ေလး လုပ္ျဖစ္ သြားဖို႔က အေရးႀကီးပါ တယ္””ဟု သံုးသပ္ စာတန္းကို ျပဳစုခဲ့သည့္ အဖြဲ႕တြင္ ပါ၀င္ေသာ မင္နီဆိုးတားျပည္နယ္ တက္ၠသိုလ္ လူမႈေဗဒဌာန ပါေမာကၡ အဲလိ ဇဘတ္ လိုက္ဖုက ေျပာသည္။ လူႀကီးပိုင္းမ်ား မွာခ်ည္း အက်ဳိး သက္ေရာက္ သည္မဟုတ္။ အမ်ားအက်ဳိး ေဆာင္ျခင္းသည္ လူငယ္မ်ား မွာလည္း သိသာေသာ အက်ဳိးရ ေစေၾကာင္း ေနာက္စစ္တမ္း တစ္ေစာင္ ကလည္း ေထာက္ ျပေနသည္။ အထက္တန္း ေက်ာင္း သားမ်ား သည္ တစ္ပတ္ကို တစ္ႀကိမ္ မူလတန္း ေက်ာင္းသား ငယ္ေလး မ်ားအား ကူညီလုပ္ ကိုင္ေပး ျခင္းျဖင့္ ေသြးတြင္းကို လက္စထေရာ ဓာတ္ သိသိ သာသာ က်ဆင္း သြားသည္ကို ေတြ႕ ရေၾကာင္း JAMA Pediatrics ေလ႔လာ မႈစစ္တမ္းက ေဖာ္ျပသည္။
ပိုေပ်ာ္ရႊင္ေစသည္
ကေလးေလး ေတြအတြက္ ကဗ်ာ ဖတ္ျပျခင္း၊ ရပ္ကြက္ သာေရး နာေရး မ်ားပါ ၀ိုင္းကူ လုပ္ေပးျခင္း၊ အလွဴခံ ခြက္ထဲ ေငြ အေႂကြေလး ထည့္လိုက္ျခင္း ကအစ အမ်ား အက်ဳိးေဆာင္ ကူညီေသာ အျပဳအမူ တစ္ခုခု လုပ္လိုက္ သည္ႏွင့္ ဦးေႏွာက္၏ ဆုလာဘ္ ခ်ီးျမႇင့္သည့္ ခံစားခ်က္ ေပၚေသာ ေနရာသည္ လူကို တက္ႂကြ ေစေသာ ဒိုပါမင္ ဓာတ္ကို ထုတ္ေပးသည္။ ေလ့လာမႈ တစ္ခုတြင္ တစ္ပတ္ ကို တစ္ရက္ ၾကင္နာမႈ အျပဳအမူ ငါးခုျပည့္ ေအာင္ လုပ္ခိုင္း ၾကည့္ၿပီး ထိုသူမ်ား၏ ကိုယ္ စိတ္ က်န္းမာမႈ အရည္ အေသြးကို ေျခာက္ ပတ္ၾကာ ေစာင့္ၾကည့္ မွတ္တမ္း တင္ခဲ့သည္။ မိတ္ေဆြ တစ္ေယာက္ကို ကူညီျခင္း၊ ေဆြမ်ဳိး တစ္ေယာက္ ေယာက္ဆီ သြားလည္ျခင္း၊ ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္း စာတစ္ေစာင္ ပို႔ျခင္း စသည့္ ေသးငယ္၍ လုပ္ရ လြယ္ေသာ အလုပ္ ေလးမ်ားကို လုပ္ခိုင္း ၾကည့္သည္။ ေျခာက္ ပတ္ျပည့္၍ ရလဒ္မ်ား ၿခံဳငံု အေျဖ ထုတ္ၾကည့္ သည့္အခါ ထိုသူမ်ား၏ ကိုယ္စိတ္ က်န္းမာ မႈပမာဏသည္ သိသိ သာသာကို ျမင့္တက္ ေနေၾကာင္း ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ၾကင္နာမႈ အျပဳ အမူေလးမ်ား တစ္ပတ္ကို တစ္ရက္ခန္႔ျဖင့္ ေျခာက္ပတ္ နီးပါး လုပ္လိုက္သည့္ အခါ သိသာေသာ က်န္းမာေရး ေကာင္းက်ဳိးကို ရသည္မွန္ ေသာ္လည္း တစ္ပတ္ ခန္႔သာ လုပ္ၿပီး ရပ္လိုက္ သည့္လူမ်ား မွာမူကား ထူး ျခားမႈ မရွိသည္ ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။
““သက္ေရာက္ မႈျဖစ္ေပၚ ႏုိင္တဲ့ ကာလ အတိုင္း အတာ တစ္ခုထိ လုပ္ကိုင္ ဖို႔ေတာ့ လိုမယ္ဆိုတာ ဒီေလ႔လာမႈက ျပေနပါ တယ္””ဟု စစ္တမ္း ေခါင္းေဆာင္ ကယ္လီဖိုး နီးယား တကၠသိုလ္ စိတ္ပညာ ပါေမာကၡ ဆြန္ရာ လူဘိုမာ စကီးက သံုးသပ္သည္။
““ဆင့္ကဲ အက်ဳိး သက္ေရာက္ မႈလို႔ ဆိုရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ပါး သူကို ကူညီရာ ေရာက္တဲ႔ ၾကင္နာမႈ အျပဳအမူ ေလးေတြ လုပ္ ပါမ်ားေလ တစ္ပါးသူ ေတြက ကိုယ္႔အေပၚ အျပဳ သေဘာ ေဆာင္ တုံ႔ျပန္မႈ ပိုမ်ား လာေလ ျဖစ္ၿပီး ေလာကႀကီးမွာ ေနရတာ ကိုယ္စိတ္ ခ်မ္းသာ လာေလပါပဲ””ဟု လူဘိုမာစကီး က ဆက္လက္ ရွင္းျပသည္။
ကိုယ္လက္ နာက်င္မႈ ပိုသက္သာ ေစသည္
ေက်ာေအာင့္ ခါးနား ေ၀ဒနာ ခံစားေနရ သူခ်င္း တူတူမွာပင္ အျခားနာေန သူတစ္ဦး ဦးကို ကူညီ လုပ္ကိုင္ေပး သူမ်ားသည္ ကိုယ္ တိုင္မွာ နာက်င္ မႈမ်ားစြာ သက္သာ ရာရသည္ ကို ေတြ႕ရေၾကာင္း ျဖင့္လည္း ကိုက္ခဲ နာက်င္ မႈ သူနာျပဳျခင္း ဆိုင္ရာ သုေတသန တစ္ရပ္က စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေဖာ္ျပ သြားသည္။ ကိုယ္ လက္ကိုက္ခဲ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရ သူမ်ားသည္ ေျခာက္လခန္႔ အျခား အလားတူ ခံစား ေနရသူ မ်ားကို ကူညီျပဳစုျခင္း အစီအစဥ္တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ ၾကသည္။ နာက်င္ ကိုက္ခဲမႈကို အဆင့္ သုညမွ (၁၀) ထိ သတ္မွတ္ကာ စာရင္း ေကာက္သည္။ ကိုယ္လက္ နာက်င္မႈကို ကိုယ္တိုင္ ခံစားေနရ လ်က္ႏွင့္ အလားတူ ခံစားေနရ သူမ်ားကို ကူညီသူ မ်ားသည္ နာက်င္မႈ အဆင့္ (၆) ၀န္း က်င္ရွိခဲ့ရာမွ ေျခာက္လ ခန္႔ၾကာ သည့္အခါ အ ဆင့္ (၄) ေအာက္ထိ က်ဆင္းသြား သည္ကို ေတြ႕ ခဲ့ရသည္။
““နာတာရွည္ ကိုယ္လက္ နာက်င္ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရ သူေတြဟာ ကူကယ္ရာမဲ႔ ခံစားခ်က္မ်ဳိး ခံစားရ တတ္တယ္။ အဲဒီလို အေျခ အေနမ်ဳိးမွာ အလားတူ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရသူ ေတြကို ကူညီ ေဖးမတဲ့ အစီ အစဥ္မွာ ပါ၀င္လိုက္ တဲ႔အခါ ကိုယ့္ေၾကာင့္ တစ္ပါးသူ သက္သာရာ ရတယ္ဆိုတဲ့ ခံစား ခ်က္ေပၚလာၿပီး ဘ၀မွာ ဦးတည္ခ်က္ တစ္ခု ရွိသြားတဲ႔ ခံစားခ်က္ ေပၚလာ ပါတယ္၊ ဦးတည္ ခ်က္တစ္ခု ေပၚလာ တဲ့အတြက္ ကိုယ့္ကို ဒုကၡ ေပးေနတဲ့ နာက်င္ေ၀ဒနာကို အေကာင္းဆံုး ဘယ္လို ရင္ဆိုင္မယ္ ဆိုတဲ့ စိတ္ခြန္အား လည္း ျဖစ္လာ သလို၊ အျပဳ အမူေကာင္း လုပ္ျခင္း ေၾကာင့္ လူကို တက္ႂကြ အားရွိ ေစတဲ့ ဒိုပါမင္ ဓာတ္လည္း ဦးေႏွာက္က ထြက္တာေၾကာင့္ နာက်င္ေ ၀ဒနာဟာ လည္း ပိုသက္ သာလာရ ပါတယ္””ဟု မက္ဆာ ခ်ဴးဆက္ အေထြေထြ ေရာဂါကု ေဆး႐ံုႀကီးမွ သူနာျပဳ လုပ္ငန္း ဆိုင္ရာ အထူး ကၽြမ္းက်င္သူ ေဒါက္တာ ေပါလ္ အန္းဒတိန္းက ေျပာသည္။
Social Science & Medicine ဂ်ာနယ္ တြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ ေလ႔လာမႈစစ္တမ္း တစ္ရပ္ အရလည္း ႂကြက္သား တစ္သွ်ဴးမ်ား မာေၾကာ ေတာင့္တင္း ေရာဂါေၾကာင့္ ကိုယ္လက္ နာက်င္မႈ ခံစားေနရ သူမ်ားသည္ အလားတူ ခံစား ေနရ သူမ်ားကို ဖုန္းျဖင့္ ဆက္သြယ္ အားေပး စကားေျပာ ၾကားျခင္း အစီအစဥ္တြင္ ပါ၀င္ ခဲ့ရာ အားေပး စကား ေျပာၾကား သူမ်ား သည္ နာက်င္မႈဒဏ္ ပိုခံႏိုင္ရည္ ရွိလာၾက သလို နာက်င္မႈႏွင့္ ဆက္စပ္ ျဖစ္ပြားေသာ စိတ္႐ႈပ္ စိတ္က် ျခင္းမ်ား ဒဏ္ကိုလည္း ပိုခံႏိုင္ ရည္ရွိ လာၾက သည္ကို ေတြ႕ခဲ့ရသည္။
ေသြးတိုး က်ေစသည္
၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ေသာ ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း တစ္ရပ္အရ လည္း အသက္ (၅၀) အထက္ သက္ႀကီး ပိုင္းမ်ားကို တစ္ပတ္ (၄) နာရီႏႈန္းႏွင့္ တစ္ႏွစ္ကို နာရီႏွစ္ရာေက်ာ္ အမ်ား အက်ဳိးေဆာင္ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ခိုင္း ကာ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ႔လာ ခဲ့သည္။ ထိုအခါ အမ်ား အက်ဳိးေဆာင္ လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ ေသာ အသက္ (၅၀) ေက်ာ္သမား မ်ားသည္ မလုပ္ေသာ ရြယ္တူ မ်ားႏွင့္ ယွဥ္ပါက ေသြး တိုးေ၀ဒနာ ခံစားရမႈ (၄၀) ရာခိုင္ႏႈန္းထိ နည္းပါး ၾကသည္ကို ေတြ႕ ခဲ့ရသည္။ မည္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ထိုသို႔ ျဖစ္ရသည္ကို အတိ အက် ေထာက္ျပ ႏုိင္ရန္ အေသးစိတ္ ေလ႔လာ မႈမ်ား ဆက္လုပ္ ရဦးမည္ျဖစ္ ေသာ္လည္း ကနဦး ေကာက္ခ်က္ အေနႏွင့္ကား ထိုသို႔ လုပ္ျခင္းျဖင့္ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလ်ာ႔ က်ေစေသာ ဟိုမုန္းဓာတ္မ်ား ထြက္လာျခင္း၊ အမ်ားကို ကူညီသည့္ လုပ္ငန္း မ်ားတြင္ တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ျခင္းေၾကာင့္ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွား တက္ ႂကြျခင္း ေၾကာင့္လည္း ေသြးတိုးေ၀ဒနာ ခံစားရ ႏုိင္ေျခ နည္းသြား ၾကျခင္းျဖစ္ ႏိုင္ေၾကာင္း ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ ႐ိုဒဲဆီ ယာ ဆနိဒ္က ေျပာ သည္။ ေလ႔လာမႈ စစ္တမ္း ကို Psychology and Aging ဂ်ာနယ္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထား ျခင္းျဖစ္ သည္။
““အသက္ႀကီး လာတာနဲ႔ အမွ် ကၽြန္မ တို႔ လူမႈအသိုင္း အ၀ိုင္း နယ္ကလည္း က်ဥ္း သထက္ က်ဥ္း လာတယ္။ အထီးက်န္ ေ၀ဒနာ ကို ပိုပိုၿပီး ခံစား လာရတယ္။ အဲဒီလို အခ်ိန္မွာ အမ်ား အက်ဳိးေဆာင္ တဲ့ ပရဟတိ လုပ္ငန္း ေတြ လုပ္ကိုင္ လိုက္တဲ႔ အခါ အေပါင္း အသင္း အသစ္ေတြ ရတယ္။ ကိုယ္႔ရဲ႕ လူမႈ အသိုုင္း အ၀ိုင္း ပိုက်ယ္၀န္း လာတယ္။ ကိုယ္က ဂ႐ု စိုက္ရမယ္႔ လူေတြ တိုးလာ သလို၊ ကိုယ္႔ကို ဂ႐ု စိုက္မယ္႔ လူေတြလည္း တိုးလာ တယ္၊ ကိုယ့္ ေဘးက တက္ႂကြတဲ့ အေပါင္း အသင္းေတြ ကိုၾကည့္ၿပီး လည္း ကိုယ္႔ကိုယ္ကို ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ တြန္းအား ပိုရ လာတယ္။ အဲ႔လို တြန္းအား ေတြေၾကာင့္ပဲ ေသြးတိုး ကစလို႔ အျခား ေရာဂါ ေတြဒဏ္ကပါ ပိုကင္း ေ၀းၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္”” ဟု ႐ိုဒဲဆီယာက ဆိုသည္။
Ref: 4 Amazing Health Benefits of Helping Others By Leslie Goldman (Huffington Post)
The Messenger
