သတိျပဳကာကြယ္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈ အႏၲရာယ္
ယေန႔ ကမၻာေပၚတြင္ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ အသုံးျပဳေနၾကပါသည္။ လူထုေဆး ပညာတြင္သာ မက တိရစၧာန္ေမြးျမဴေရးႏွင့္ တိရစၧာန္ေဆး ပညာ တြင္လည္း တြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္ အသုံးျပဳလ်က္ရွိ သည္။ ေခတ္ မီဖြံ႕ၿဖိဳး တုိးတက္ လာသည္ႏွင့္ အမွ် ေနာက္ဆုံး ထြက္ရွိသည့္ ပဋိဇီဝေဆးမ်ား ကုိ ေစ်းကြက္တြင္ အလြယ္တကူ ရရွိႏုိင္ေပသည္။
ေနမေကာင္းျဖစ္ပါက ေဆးခန္းသြားၿပီး ဆရာဝန္ ဆီျပသရန္ ဝန္ေလး တတ္သည္မွာ လူ႔မေနာ ပင္ျဖစ္ ေတာ့သည္။ လမ္းေဘးမွေဆးဆုိင္မွ အလြယ္တကူပင္ ဝယ္ယူတတ္ၾကသည္။ ေဆးသက္တမ္းလည္း မၾကည့္၊ မည္သည့္ေဆး ေပးလုိက္ မွန္းမသိၾကဘဲ မနက္တစ္ႀကိမ္၊ ေန႔လယ္တစ္ႀကိမ္၊ အိပ္ရာဝင္ခါနီး တစ္ႀကိမ္ေသာက္ ဆုိၿပီးသာ သိၾက၏။ ကိစၥမ်ားေျမာင္ လူတုိ႔ေဘာင္တြင္ စားဝတ္ေနေရးအတြက္ လုံး ပန္းေနၾကရင္း ပဋိဇီဝေဆး၏ ခုခံႏုိင္စြမ္းအား မ်ားျပားလာမႈကုိ သတိမျပဳမိၾကေပ။
စာေရးသူသည္ ထုိင္းႏုိင္ငံ ခ်င္းမုိင္ တကၠသုိလ္၌ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အထိ Faculty of Veteri-nary Medicine တြင္ ပဋိဇီဝေဆးခုခံႏုိင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ တိရစၧာန္ေဆးပညာ ဆုိင္ရာ ျပည္သူ႔က်န္းမာ ေရး ဘာသာျဖင့္ မဟာဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားပဋိဇီဝေဆးခုခံႏုိင္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ သိရွိေစရန္အတြက္ ေရးသားတင္ျပလုိက္ရ ပါသည္။ ဗုိင္းရပ္(စ္) ပုိး၊ ဗက္တီးရီးယားပုိးႏွင့္ သန္ေကာင္ပုိးတုိ႔ေၾကာင့္ တိရစၧာန္မ်ားအပါအဝင္ လူတုိ႔ တြင္အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေပၚတတ္၏။ ဗုိင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ေရာဂါကုိေဆးေသာက္ ျခင္းျဖင့္ မကုသႏုိင္ေသာ္လည္း ဘက္တီးရီးယားပုိးေၾကာင့္ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့ပါက ပဋိဇီဝေဆးဝါးကုိ အသုံးျပဳႏုိင္ ပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ပဋိဇီဝေဆးသည္ လက္နက္ႀကီးသဖြယ္ျဖစ္ေနေတာ့သည္။ ဆရာဝန္၏ညႊန္ၾကားခ်က္ကုိ လဲြမွား စြာေသာက္သုံးျခင္း၊ ေဆးပတ္လည္ေအာင္ ေသာက္သုံးမႈမရွိျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါး မႈျဖစ္ေစ သလုိ ပဋိဇီဝေဆးႂကြင္းေဆးက်န္မ်ားသည္ လူတုိ႔စားသုံးေသာ အသား၊ ငါး၊ ႏုိ႔ႏွင့္ ဥတုိ႔မွတစ္ ဆင့္ ပဋိဇီဝေဆး ယဥ္ပါးျခင္းျဖစ္ေစႏုိင္ပါသည္။ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ခုခံႏုိင္သည့္မ်ဳိး႐ုိးဗီဇသည္ ေရထဲမွ တစ္ဆင့္၊ ေမြးျမဴေရးတိရစၧာန္မ်ားမွတစ္ဆင့္ႏွင့္ ရွားပါးစြာပင္ေျမႀကီးမွတစ္ဆင့္ကူးစက္တတ္ေပသည္။
ထုိ႔အတူပင္ တိရစၧာန္ေမြးျမဴသူမ်ားသည္လည္း လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားစြာကပင္ စဲြမွတ္ေနၾကသည္မွာ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ကုသဖုိ႔ထက္ကာကြယ္ရန္အတြက္ အမ်ားဆုံးအသုံးျပဳၾကသည္။ ေမြးျမဴေရးၿခံမ်ားတြင္ ပဋိဇီဝေဆး အသုံးမျပဳႏွင့္ဟု ဆုိလုိျခင္းမဟုတ္ပါ။ ေမြးျမဴေရးနယ္ပယ္၌ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ကုသမႈေပး ေသာ ပမာဏထက္ တိရစၧာန္မ်ားကုိေလွ်ာ့ေကၽြးေသာအခါ တိရစၧာန္မ်ား၏ အသားထြက္မႈပမာဏ ျမင့္ တက္လာ သည္ဟုနားလည္ထားၾကေသာ္လည္း ေမြးျမဴသူမ်ားမွာ နားလည္မႈလြဲမွားျခင္းေၾကာင့္လည္း ေကာင္း၊ မိမိၿခံသုိ႔ေရာဂါဝင္ေရာက္ျခင္းကုိ စုိးရိမ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ေရ၌ျဖစ္ေစ၊ အစာထဲ၌ျဖစ္ေစ လုိသည္ထက္ပုိ၍အသုံးျပဳမႈေၾကာင့္ ပဋိဇီဝေဆးခုံခံႏုိင္မႈမ်ား တိရစၧာန္ မ်ား၏ ကုိယ္ တြင္ျဖစ္ေပၚလာၿပီး ပဋိဇီဝေဆး အႂကြင္းအက်န္မ်ားသည္ လူတုိ႔စားသုံးေသာ အသားမွ တစ္ဆင့္ လူသား တုိ႔ကုိယ္ထဲသုိ႔ ေရာက္ရွိလာသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ေမြးျမဴေရးႏွင့္ ကုသေရးဦးစီးဌာနမွ ဝန္ထမ္းမ်ားသည္ အစုိးရမဟုတ္ေသာႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕ အစည္းမ်ား၏ ပံ့ပုိးကူညီမႈျဖင့္ေမြးျမဴေရးၿခံမ်ား၌ ပဋိဇီဝေဆးမ်ား အသုံးျပဳမႈကုိပညာေပးေဟာေျပာ ျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္း၊ အသား၊ ငါး၊ ႏုိ႔ႏွင့္ဥမွတစ္ဆင့္ ပဋိဇီဝေဆးႂကြင္းေဆးက်န္မ်ား ဝင္ေရာက္မႈမရွိေစ ရန္အတြက္ ပဋိဇီဝေဆးေပးထားသည့္ တိရစၧာန္မ်ားကုိ ကန္႔သတ္ရက္ထားၿပီးမွသာ ေရာင္းခ်ေစျခင္း၊ ႏုိင္ငံတကာ စံခ်ိန္ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္အညီ အသုံးျပဳခြင့္မရွိသည့္ ေမြးျမဴေရးသုံး ပဋိဇီဝေဆးဝါးမ်ားကုိ စစ္ ေဆးျခင္းႏွင့္ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ် မႈကုိ တားျမစ္ျခင္းတုိ႔ကုိ ျပည္သူလူထုသုိ႔ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈမျဖစ္ေပၚ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။
ထုိ႔ျပင္ေစ်းကြက္တြင္ ေရာင္းခ်လ်က္ရွိသည့္ အသား၊ ငါး၊ ႏုိ႔ႏွင့္ဥတုိ႔ကုိ နမူနာပစၥည္းမ်ားရယူၿပီး တိရ စၧာန္ေရာဂါ စစ္ေဆးေရး ဓာတ္ခြဲခန္းမ်ား၌ ပဋိဇီဝေဆးႂကြင္း ေဆးက်န္မ်ားပါရွိမႈ ရွိ/မရွိကုိ စစ္ေဆးေပး လ်က္ရွိပါသည္။
ေဆးယဥ္ပါးမႈဆုိသည္မွာ ၿပီးခဲ့သည့္အႀကိမ္က ေသာက္လုိက္သည့္ ပဋိဇီဝေဆး၏ အာနိသင္အစြမ္းကုိ ခံႏုိင္ရည္ရွိလာၿပီး ေဆးဘယ္ေလာက္ေသာက္ေသာက္ ေရာဂါမေပ်ာက္ေတာ့ေပ။ ဆရာဝန္၏ညႊန္ ၾကားခ်က္ အတုိင္း ေသာက္တဲ့သူက ရွားသည္။ စာေရးသူလည္း ရံဖန္ရံခါေဆးေသာက္ ရန္ေမ့တတ္ ၏။ ေနာက္ၿပီး ေဆးပတ္လည္ေအာင္ မေသာက္၊ ခံစားေနရသည့္ ေဝဒနာသက္သာလွ်င္ ေဆးကုိ မေသာက္ ေတာ့ဘဲ ဆရာဝန္ေပးလုိက္သည့္ ပလတ္စတစ္ အိတ္အတုိင္း ပစ္ထားတတ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပဋိဇီဝ ေဆးခုခံႏုိင္မႈသည္ တျဖည္းျဖည္း ႀကီးထြားလာသည္။
ပဋိဇီဝေဆးကုိ ခုခံႏိုင္ေသာမ်ဳိး႐ုိးဗီဇသည္လည္း လက္ဆင့္ကမ္းတတ္ေသာ သေဘာရွိသည့္ အတြက္ ႏွစ္ မ်ားစြာကပင္ တျဖည္းျဖည္းေျပာင္းလဲလာ၍ ေနာက္ဆုံးေပၚမ်ဳိးဆက္ ဗက္တီးရီးယားမ်ားေပၚထြက္ လာပါ သည္။ ေနာက္ဆုံးေပၚမ်ဳိးဆက္ ဗက္တီးရီးယားမ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းႏုိင္သည့္ပဋိဇီဝေဆးမ်ားကုိ ကုမၸဏီမ်ားက အၿပိဳင္အဆုိင္ထုတ္လုပ္ၿပီး ေရာင္းခ်ၾက၏။ စာဖတ္သူမ်ား နားလည္ေအာင္ရွင္းျပရလွ်င္ ပဋိဇီဝေဆးမွာ ဗက္တီးရီးယားပုိးကုိ သတ္သည့္ေဆးႏွင့္ ဗက္တီးရီးယားပုိး ဆက္လက္မပြားေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္ ပဋိဇီဝေဆးဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ခံစားရတာ သက္သာၿပီဟုေဆးျဖတ္လုိက္ ခ်ိန္တြင္ တခ်ဳိ႕ ဘက္တီးရီးယားပုိးမ်ားမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခႏၶာကုိယ္ထဲတြင္ က်န္ရွိေနတတ္၏။ ထုိ႔ ေၾကာင့္ ဘက္တီးရီးယား ပုိးမ်ားသည္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါးပင္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးျခင္းျဖစ္လာသည္။
ေဆးယဥ္ပါးျခင္းတြင္ သာမန္ေရာဂါျဖစ္သူမ်ားတြင္ မသိသာဘဲ ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္မ်ား၊ တီဘီေရာဂါ သည္မ်ား၊ ခုခံအား က်ဆင္းသည့္ေရာဂါ HIV/AIDS ေရာဂါသည္မ်ား၊ ကေလးငယ္မ်ားႏွင့္ ကုိယ္ဝန္ ေဆာင္မိခင္မ်ားတြင္ အလြန္အေရးႀကီးၿပီး အသက္ေသဆုံးႏုိင္သည္ အထိ ျဖစ္တတ္ပါ သည္။ ေဆးယဥ္ ပါးေသာ တီဘီေရာဂါကုိ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တီဘီေရာဂါျဖစ္ပြားသူ လူ ၁၀ ေယာက္လွ်င္ တစ္ေယာက္ ေတြ႕ရသည္ဟု သိရပါသည္။
အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံမ်ား၌ တတိယမ်ဳိးဆက္ျဖစ္သည့္ Cephalosporins ပဋိဇီဝေဆး၏ ေဆးယဥ္ ပါးမႈမွာ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) ၏တင္ျပခ်က္အရ E.coli တြင္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈုသည္ ၆၈ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ Klebsiella တြင္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈသည္ ရွစ္ရာခုိင္ႏႈန္း၊ Staph တြင္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါး မႈသည္ ၂၆ ရာခုိင္ႏႈန္းႏွင့္ Gonorrhea တြင္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈသည္ ငါးရာခုိင္ႏႈန္း အသီးသီးရွိသည္ ဟု သုေတသနမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္။ ေခတ္မီတုိးတက္သည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုပင္ တျခားႏုိင္ငံ သုိ႔သြားေရာက္ၿပီး ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါျဖစ္ခဲ့ေသာ အေမရိကန္ခရီးသြား ၃၀၀၀၀ မွ ၈၀၀၀၀ တြင္ ပဋိဇီဝေဆး ယဥ္ပါးမႈကုိေတြ႕ရွိေၾကာင္း သိရသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈ မျဖစ္ေစရန္ သိထားသင့္ေသာ အခ်က္မ်ားကုိ ေဝမွ်ရလွ်င္
- အနာသိလွ်င္ ေဆးရွိသည္ဆုိသကဲ့သုိ႔ ေနမေကာင္းျဖစ္လွ်င္ ပဋိဇီဝေဆးကုိ လုိအပ္မွသာ ေသာက္ သုံးပါ။
- နာမက်န္းျဖစ္ခဲ့ပါက ဘက္တီးရီးယားပုိးကုိ စစ္ေဆးၿပီး တိက်သည့္ ပဋိဇီဝေဆးကုိ ေသာက္ပါ။
- ပဋိဇီဝေဆးကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ ဆရာဝန္၏ ညႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္းေသာက္ပါ။
- ေဆးပတ္လည္ေအာင္ေသာက္ပါ။
- သက္သာၿပီဟု ယူဆၿပီးေဆးေသာက္ျခင္းကုိ ရပ္မပစ္ပါႏွင့္။
- မိမိက်န္ရွိေနသည့္ ေဆးကုိသိမ္းထားၿပီး တျခားသူမ်ား နာမက်န္းျဖစ္ေသာအခါ ေဆးေသာက္ရန္မွ် ေဝျခင္း မျပဳပါႏွင့္။
- က်န္ရွိေနသည့္ေဆးဝါးမ်ားကုိ ဆက္လက္ သိမ္းထားျခင္း မျပဳလုပ္ရန္ အေကာင္းဆုံးျဖစ္သည္။
- ဆရာဝန္ထံျပသမႈ မခံယူဘဲ မိမိဘာသာ ပဋိဇီဝေဆးကုိ မေသာက္ သုံးသင့္ပါ။
- ပဋိဇီဝေဆးမ်ား၌ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး Side Effect ရွိသည္ကုိ သတိျပဳပါ။
- ဝယ္ယူလာသည့္ သား၊ ငါးမ်ားကုိ ေရျဖင့္ေျပာင္စင္ေအာင္ေဆးေၾကာၿပီး ဘက္တီးရီးယားပုိးမ်ားသည္ အပူခ်ိန္ျမင့္ျမင့္တြင္ အသက္မရွင္ႏုိင္သည့္အတြက္ က်က္ေအာင္ေၾကာ္ေလွာ္ခ်က္ျပဳတ္ပါ။
အခ်ဳပ္ဆုိရေသာ္ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈျဖစ္ခဲ့လွ်င္ ေဆးကုသမႈေပးေသာအခါ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာတတ္ ၿပီး ေဆး႐ုံတြင္ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေဆးကုသမႈခံယူရေသာေၾကာင့္ အခ်ိန္ကုန္၍ ေဆးကုသမႈစရိတ္မ်ား ပုိမုိကုန္က်လာကာ ျပည္သူလူထု၏ မိသားစုဝင္ေငြေလ်ာ့က် လာေစႏုိင္ပါသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ေမြးျမဴေရး၊ ေရလုပ္ငန္းႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ ေမြးျမဴေရးႏွင့္ ကုသေရး ဦးစီးဌာနမွ ဝန္ထမ္း မ်ားသည္ တာဝန္က်ရာေဒသမ်ားတြင္ ဝန္ႀကီးဌာန၏ မူဝါဒျဖစ္ေသာ စားနပ္ရိကၡာ ဖူလုံေရး၊ အစားအစာ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈရွိေစေရးႏွင့္ ေက်းလက္ေနျပည္သူတစ္ဦးခ်င္း ဝင္ေငြတုိးတက္လာၿပီး စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေစေရးတုိ႔ကုိ အဓိကထား၍ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။
က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္ႀကီးတစ္ပါး ဆုိသကဲ့သုိ႔ ျပည္သူလူထု က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္၍ တစ္ဦးခ်င္းဝင္ေငြ တုိးတက္လာၿပီး ေခတ္မီဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္သည့္ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံေတာ္သစ္ႀကီး တည္ေဆာက္ရာတြင္ အုတ္တစ္ခ်ပ္ သဲတစ္ပြင့္အေနျဖင့္ ျပည္သူလူထုသုိ႔ က်န္းမာေရး အသိပညာမ်ားကုိ ေဝငွရင္း တျဖည္း ျဖည္းက်ယ္ျပန္႔လာေသာ ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ပါးမႈကုိ သတိျပဳကာကြယ္ၾကပါစုိ႔။ ။
ေၾကးမုံသတင္းစာ
ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၂၈) ရက္၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+