Dodo Extinction Date Revised
Dodo ငွက္ေတြ ဘယ္အခ်ိန္ ေလာက္မွာ မ်ိဳးတုန္းသြား ခဲ့သလဲ ဆိုတာ ၿငင္းခုန္ ေနဆဲ ၿဖစ္ေပမယ့္ လူေတြရဲ႕ တရားလြန္ အမဲလိုက္ ၿခင္းေၾကာင့္ ေကာင္ေရ နည္းပါးၿပီး ေပ်ာက္ကြယ္ သြားခဲ့တယ္ ဆိုတာ ၿငင္းမရတဲ့ အခ်က္ပါ။
ကမာၻေပၚက တိရစာၦန္ မ်ိဳးစိတ္ အခ်ိဳ႕ဟာ တျဖည္းျဖည္း နည္းပါးျပီး ကြယ္ေပ်ာက္ လာပါတယ္။ ဒိုင္ႏိုေဆာ ေတြလို ရာသီဥတုေဘး၊ သဘာ၀ ေဘးေတြ ေၾကာင့္လည္း ကြယ္ေပ်ာက္ ႏုိင္ေပမယ့္ မ်ားေသာအားၿဖင့္ မ်ိဳးစိတ္ ေတြကေတာ့ လူေတြေၾကာင့္ ကြယ္ေပ်ာက္ ၾကရတာ မ်ားပါ တယ္။ အခုအခါ မွာေတာ့ အဲဒီမ်ိဳးစိတ္ ေတြထဲက လူေတြ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ အမဲလိုက္ မႈေၾကာင့္ ေပ်ာက္ကြယ္ ခဲ့ရတဲ့ Dodo လို႔အမည္တြင္တဲ့ ငွက္မ်ိဳးႏြယ္ တစ္ခု အေၾကာင္း ေဆြးေႏြး ပါရေစ။
ေလ့လာ စမ္းစစ္မႈ ေတြအရ ဆိုရရင္ Dodo ငွက္ေတြဟာ အျမင့္အားျဖင့္ ၃ေပ ၃လက္မ ဒါမွမဟုတ္ ၁မီတာ နီးပါး ရွိပါတယ္။ အေလးခ်ိန္ ၁၀ ကီလိုဂရမ္ ကေန ၁၈ကီလိုဂရမ္ အထိ အေလးခ်ိန္ ရွိျပီး စားတဲ့အစာ ကေတာ့ သစ္သီးနဲ႔ သစ္ေစ့ေတြ စားပါတယ္။ အေမႊးထူျပီး မာေၾကာတဲ့ အေရခြံ ရွိပါတယ္။ ငွက္ဆိုေပမယ့္ ငွက္ကုလားအုတ္ လိုပဲ ပ်ံလို႔ မရပါဘူး။ Dodo ငွက္ေတြရဲ႕ စံေပ်ာ္ရာ ေနရာ ကေတာ့ အာဖရိက အေရွ႕ပိုင္း ကမ္းေျခ ဘက္က Mauritius ဆိုတဲ့ ကြ်န္းမွာပါ။ အခုထိ တရား၀င္ အသိအမွတ္ ျပဳထားခ်က္အရ Dodo ငွက္ေတြဟာ ၁၆၆၂ ေလာက္မွာ Mauritius ကြ်န္းကေန အျပီးအပိုင္ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားၾကတယ္လုိ႔ ဆိုပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၇ရာစုတုန္းက ျဗိတိသွ် သေဘၤာသား Benjamin Harry ရဲ႕ခ်န္ခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္းမ်ား အရ ၁၆၈၁မွာသူ Mauritius ကြ်န္းေရာက္ ခဲ့စဥ္က Dodo ငွက္ေတြကို သတ္ျဖတ္ စားေသာက္ ေနၾကတုန္းလို႔ ဆိုပါတယ္။ Harry ရဲ႕မွတ္တမ္းမ်ား နည္းတူ ၁၆၈၈က အမဲလိုက္ သီးသန္႔ စာေစာင္ တစ္ခု မွာလည္း Dodo ငွက္ေတြကို ဖမ္းဆီး စားေသာက္ ေနဆဲလို႔ ေရးထား ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ Dodo ဆိုတဲ့ အမည္ဟာ တျခားကြ်န္း မွာရွိတဲ့ ငွက္မ်ိဳးစိတ္ တစ္ခုရဲ႕ အမည္နဲ႔ တူေန တယ္လို႔ ျငင္းၾက ပါေသးတယ္။ Dodo ငွက္ေတြ အေၾကာင္း အေသးစိတ္ ေလ့လာခဲ့တဲ့ သိပၸံပညာရွင္ Julian Hume ကေတာ့ Dodo ငွက္ေတြ ဟာ ၁၆၉၀ ေလာက္မွာ မ်ိဳးတုံး ေပ်ာက္ကြယ္တယ္ ဆိုတာကမွ အမွန္တရားလို႔ ဆိုပါတယ္။
ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ၊ ျငင္းခ်က္ ေတြကို ျပန္လည္ သံုးသပ္ ၾကည့္ရင္ Dodo ငွက္ေတြဟာ ၁၆၆၀ ကေန ၁၆၉၀ အထိ အတြင္းမွာ မ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ ကြယ္ သြားတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အားလံုးနဲ႔ မွ်တတဲ့ အေျဖ ျဖစ္မွာပါ။ Dodo ငွက္ေတြ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားတာ ဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကာပါေစ၊ ေပ်ာက္ ကြယ္ သြားရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း ကေတာ့ လူေတြ တရားလြန္ အမဲလိုက္ မႈေၾကာင့္ ဆိုတာ ျငင္းလို႔ မရတဲ့ အခ်က္ပါ။ Dodo ငွက္ေတြ ေပ်ာက္ ကြယ္ သြားတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို စာနာသိ နားလည္ျပီး အခုထိ က်န္ရွိေနတဲ့ အျခားေသာ တိရိစာၦန္ မ်ိဳးစိတ္ ေတြအေပၚ တရားလြန္ အမဲ လိုက္ၿခင္းကို သတိ တရားနဲ႔ ဆင္ျခင္ ႏုိင္ပါေစလို႔ ဆုေတာင္းရင္း အဆံုးသတ္ လုိက္ရပါတယ္ ခင္ဗ်ာ။
Images from fc06.deviantart, sierracollege, boingboing.ne. Source: livescience.com
Author Paing Hmu Ko
MYMC