Health Q and A က်န္းမာေရး အေမး-အေျဖမ်ား ၁၅-၁ဝ-၂ဝ၁၃ (၂)
အေမး (၅) ဆရာရွင့္ Red man syndrome ဆိုတာ ဘာေရာဂါလဲသိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။
Red Man Syndrome ဆိုတာ ေဆးတခုခုနဲ႔မသင့္ရာကေန မ်က္ႏွာနီျမန္းလာတာကိုေခၚတယ္။ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတတ္တာက Vancomycin ေဆးျဖစ္တယ္။ Vancomycin ဆိုတာ Gram-positive bacteria အမ်ိဳးအစား ဗက္တီးရီးယားေတြကိုႏိုင္တဲ့ Glycopeptide antibiotic အမ်ိဳးအစား ပဋိဇီဝေဆးျဖစ္တယ္။ ထိုးေဆးေပးအျပီး ၅-၁ဝ မိနစ္ ၾကာရင္ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္းနဲ႔ ကိုယ္ေပၚမွာ အနီေရာင္အဖုအပိန္႔ေတြေပၚလာမယ္။ တျခားေဆးမတည့္ (အလာဂ်ီ) လို႔ ျဖစ္တာမ်ိဳးနဲ႔ ဆင္ေပမဲ့ မတူပါ။ ဒါေၾကာင့္ Vancomycin ေဆးကို တနာရီၾကာ ေျဖးေျဖးခ်င္းသြင္းရတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို Antihistamine ေဆး Diphenhydramine နဲ႔ကုသေပးရတယ္။ Topical steroids ေဆးလိမ္းေပးႏိုင္တယ္။ Erythroderma လို႔လဲေခၚတယ္။ Red neck syndrome လို႔လဲေခၚၾကတယ္။
အေမး (၆) အထိုင္မ်ားရင္ ဗိုက္ေခါက္ထူတတ္ပါသလား။ ဗိုက္မွာအဆီေတြ စုမသြားေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမလဲရွင့္။
ထိုင္တာတခုထဲနဲ႔ေတာ့ အဲလိုမျဖစ္ပါ။ အဆီမ်ားသူေတြက အဆီစားတာေလွ်ာ့ရတယ္။ အဆီမွာလဲ အသားကေန ရတဲ့အဆီက ဆိုးတယ္။ အဆီစားရင္ ပိုေနတာကိုစုေဆာင္းထားတာမို႔ တေန႔စားတာကိုတေန႔ ကုန္ေအာင္သံုးဘို႔လိုတယ္။ အေမး (၇) ရာသီလာစဥ္ ေခါင္းေလွ်ာ္လို႔ရပါသလား။ ရာသီလာတာၿပီးသြားေပမယ့္ ေနာက္တစ္ရက္မွာ တစ္ႀကိမ္ေလာက္ နည္းနည္းေလးထပ္လာတတ္ပါတယ္။ မိန္းကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားျဖစ္တယ္ေျပာပါတယ္။ လူႀကီးေတြကေတာ့ အဲဒါကို ကန္ေတာ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဘာလို႔ ၿပီးသြားမွ အဲလိုနည္းနည္းေလးထပ္လာတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ အဂၤလိပ္ေဆးအခ်င္းခ်င္း မတည့္တာရွိပါသလား။
ရာသီလာတံုး ေခါင္းမေလွ်ာ္ရလို႔ ေျပာၾကတာ ျမန္မာတႏိုင္ငံသာရွိပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလဲ တမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အရပ္သံုး တားျမစ္တာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးပညာမွာေတာ့ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမဆို ရာသီလာရင္ ေခါင္းမေလွ်ာ္နဲ႔လို႔ တားတာ မရွိပါ။
ဆရာဝန္သံုးေဆးေတြ အခ်င္ခ်င္း တြဲမသံုးသင့္ေတြ ရွိပါတယ္။ တြဲသံုးရင္ ေဆးကအစြမ္းကို နည္းေစ-မ်ားေစတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စုပ္ယူစြမ္းကိုထိခိုက္တယ္။ ဆရာတို႔သံုးတာနဲ႔ တိုင္းရင္းေဆးေတြ မတြဲသင့္တာလဲရွိပါတယ္။
အေမး (၈) အခုတေလာ ေအာက္မ်က္ခမ္းသားေတြ ခဏခဏ ဆက္တိုက္လႈပ္ေနတတ္ပါတယ္ ဆရာ။ အဲဒါ ေသြးသားေၾကာင့္ ဟုတ္ပါသလားရွင့္။ ဒီေန႔ဆိုရင္ တစ္ေနကုန္လံုးနီးပါး လႈပ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာလိုအယူအဆမွာလဲ မ်က္ခမ္း လႈပ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အယူအဆေတြရွိေတာ့ ေၾကာက္လို႔ပါ။ ဆံပင္ကို ေျဖာင့္စက္နဲ႔ မၾကာခဏဆြဲရင္ ဆံပင္သားကိုပဲ ထိခိုက္ႏိုင္တာလား။ ဦးေခါင္းနဲ႔ အာရံုေၾကာကိုေကာ ထိခိုက္ႏိုင္လားရွင့္။
ေအာက္မ်က္ခမ္းသားေတြ ခဏခဏဆက္တိုက္လႈပ္တာတခုတည္းက ၾကြက္သား၊ အာရံုေၾကာေရာဂါ မဟုတ္ေလာက္ပါ။
ဆံပင္အတြက္ စက္သံုးတာ ဦးေႏွာက္ကိုေတာ့ မထိခိုက္ပါ။ ဆံပင္ကိုသာ သက္ေရာက္တယ္။ (အရင္ အေျဖမွာ ဆရာေမးတာကို မေျဖဘဲ ေနာက္ေမးခြန္းသာေမးျခင္းဟာ ကိုယ္ေမးတဲ့ေမးခြန္းကို အေလးမထားရာက်ပါတယ္။)
အေမး (၉) ကြ်န္ေတာ့္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ညွင္းအေၾကာင္းကို ဆရာ့ဆီမွာ ေမးခ်င္လို႔ပါ။ ကြ်န္ေတာ္က ေခြ်းထြက္သန္တဲ့လူ တစ္ေယာက္ပါ။ အလုပ္သြား အလုပ္ျပန္ Bus စီးရင္ တစ္ကိုယ္လုံးေခြ်းစိုေနတက္ပါတယ္။ ညွင္းဆိုတာက ေခြ်းေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တက္တယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ၾကားဖူးထားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ရင္ဘက္ နဲ႔ ေက်ာဘက္ေတြမွာ ျမင္မေကာင္းေအာင္ပဲ ညွင္းကြက္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ အဲ့ဒါကို ကြ်န္ေတာ္ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသရမလဲဆိုတာရယ္ ဘယ္လို ေဆးဝါးေတြသံုးရမယ္ဆိုတာရယ္နဲ႔ ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႔ ဆင္ျခင္ျပီး ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတာရယ္ကို ေက်းဇူးျပဳျပီး ေျဖၾကားေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။
Tinea Versicolor ညွင္း ကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။
အေမး (၁ဝ) ဆရာခင္ဗ်ာ ကြၽန္ေတာ့္မွာ ေဂါက္ေရာဂါ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္လ တစ္ခါေလာက္ကိုျဖစ္ေနတာပါ။ ျဖစ္ခါစတြင္ လမ္းေတာင္မေလ်ွာက္ႏိုင္ပါ။ ေျခေထာက္ပဲျဖစ္တာပါ။ ေဆးေသာက္ရင္ သက္သာၿပီး အျမစ္မျပတ္ပါ။ ထပ္ျဖစ္တာပါ။ အခုလက္႐ွိက ေနတဲ့ေနရာနနဲ႔ေဝးေနလို႔ပါ။ ဖုန္းနဲ႔ သံုးတာမို႔လို႔ သိမ္းမရလို႔ပါ။ ျပန္လည္႐ွင္းျပေစလိုပါသည္။
Gout (1) ေဂါက္-ေရာဂါ (၁) နဲ႔ Gout (2) ေဂါက္-ေရာဂါ (၂) ေတြကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။
အေမး (၁၁) အူအနားက တက္ေစ့ဆိုတာ ဘာလည္းဆရာ
တက္ေစ့ဆိုတာ Lymph node လင့္ဖ္-ႏုတ္ကိုေခၚတာ။ ေသြးျပန္ရည္စနစ္မွာ အက်ိတ္ေလးေတြတခုနဲ႔တခုကို ျပြန္ေလးေတြနဲ႔ ဆက္ေနတယ္။ တကုယ္လံုးလိုလိုမွာရွိတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေသြးျပန္ေၾကာစနစ္ထဲကိုစီးဝင္တယ္။ အနာျဖစ္ရင္-ပိုးဝင္ရင္ ဆိုင္ရာေနရာက တက္ေစ့ေတြ ၾကီး-ေရာင္လာတယ္။ ဥပမာ ေျခေထာက္ျဖစ္ရင္ ေပါင္ျခံ၊ လက္ျဖစ္ရင္ ခ်ိဳင္။ ကင္ဆာအမ်ားစုက ဒီစနစ္ကေနျပန္႔တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရင္သာကင္ဆာျဖစ္ရင္ ခ်ိဳင္းထဲက တက္ေစ့မွန္သမွ်ကို ကုန္စင္ေအာင္ထုတ္ျပစ္ရတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Red Man Syndrome ဆိုတာ ေဆးတခုခုနဲ႔မသင့္ရာကေန မ်က္ႏွာနီျမန္းလာတာကိုေခၚတယ္။ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတတ္တာက Vancomycin ေဆးျဖစ္တယ္။ Vancomycin ဆိုတာ Gram-positive bacteria အမ်ိဳးအစား ဗက္တီးရီးယားေတြကိုႏိုင္တဲ့ Glycopeptide antibiotic အမ်ိဳးအစား ပဋိဇီဝေဆးျဖစ္တယ္။ ထိုးေဆးေပးအျပီး ၅-၁ဝ မိနစ္ ၾကာရင္ မ်က္ႏွာ၊ လည္ပင္းနဲ႔ ကိုယ္ေပၚမွာ အနီေရာင္အဖုအပိန္႔ေတြေပၚလာမယ္။ တျခားေဆးမတည့္ (အလာဂ်ီ) လို႔ ျဖစ္တာမ်ိဳးနဲ႔ ဆင္ေပမဲ့ မတူပါ။ ဒါေၾကာင့္ Vancomycin ေဆးကို တနာရီၾကာ ေျဖးေျဖးခ်င္းသြင္းရတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို Antihistamine ေဆး Diphenhydramine နဲ႔ကုသေပးရတယ္။ Topical steroids ေဆးလိမ္းေပးႏိုင္တယ္။ Erythroderma လို႔လဲေခၚတယ္။ Red neck syndrome လို႔လဲေခၚၾကတယ္။
အေမး (၆) အထိုင္မ်ားရင္ ဗိုက္ေခါက္ထူတတ္ပါသလား။ ဗိုက္မွာအဆီေတြ စုမသြားေအာင္ ဘယ္လိုေနထိုင္ရမလဲရွင့္။
ထိုင္တာတခုထဲနဲ႔ေတာ့ အဲလိုမျဖစ္ပါ။ အဆီမ်ားသူေတြက အဆီစားတာေလွ်ာ့ရတယ္။ အဆီမွာလဲ အသားကေန ရတဲ့အဆီက ဆိုးတယ္။ အဆီစားရင္ ပိုေနတာကိုစုေဆာင္းထားတာမို႔ တေန႔စားတာကိုတေန႔ ကုန္ေအာင္သံုးဘို႔လိုတယ္။ အေမး (၇) ရာသီလာစဥ္ ေခါင္းေလွ်ာ္လို႔ရပါသလား။ ရာသီလာတာၿပီးသြားေပမယ့္ ေနာက္တစ္ရက္မွာ တစ္ႀကိမ္ေလာက္ နည္းနည္းေလးထပ္လာတတ္ပါတယ္။ မိန္းကေလးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားျဖစ္တယ္ေျပာပါတယ္။ လူႀကီးေတြကေတာ့ အဲဒါကို ကန္ေတာ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။ ဘာလို႔ ၿပီးသြားမွ အဲလိုနည္းနည္းေလးထပ္လာတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ အဂၤလိပ္ေဆးအခ်င္းခ်င္း မတည့္တာရွိပါသလား။
ရာသီလာတံုး ေခါင္းမေလွ်ာ္ရလို႔ ေျပာၾကတာ ျမန္မာတႏိုင္ငံသာရွိပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလဲ တမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ အရပ္သံုး တားျမစ္တာေတြရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးပညာမွာေတာ့ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာမဆို ရာသီလာရင္ ေခါင္းမေလွ်ာ္နဲ႔လို႔ တားတာ မရွိပါ။
ဆရာဝန္သံုးေဆးေတြ အခ်င္ခ်င္း တြဲမသံုးသင့္ေတြ ရွိပါတယ္။ တြဲသံုးရင္ ေဆးကအစြမ္းကို နည္းေစ-မ်ားေစတာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ စုပ္ယူစြမ္းကိုထိခိုက္တယ္။ ဆရာတို႔သံုးတာနဲ႔ တိုင္းရင္းေဆးေတြ မတြဲသင့္တာလဲရွိပါတယ္။
အေမး (၈) အခုတေလာ ေအာက္မ်က္ခမ္းသားေတြ ခဏခဏ ဆက္တိုက္လႈပ္ေနတတ္ပါတယ္ ဆရာ။ အဲဒါ ေသြးသားေၾကာင့္ ဟုတ္ပါသလားရွင့္။ ဒီေန႔ဆိုရင္ တစ္ေနကုန္လံုးနီးပါး လႈပ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာလိုအယူအဆမွာလဲ မ်က္ခမ္း လႈပ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အယူအဆေတြရွိေတာ့ ေၾကာက္လို႔ပါ။ ဆံပင္ကို ေျဖာင့္စက္နဲ႔ မၾကာခဏဆြဲရင္ ဆံပင္သားကိုပဲ ထိခိုက္ႏိုင္တာလား။ ဦးေခါင္းနဲ႔ အာရံုေၾကာကိုေကာ ထိခိုက္ႏိုင္လားရွင့္။
ေအာက္မ်က္ခမ္းသားေတြ ခဏခဏဆက္တိုက္လႈပ္တာတခုတည္းက ၾကြက္သား၊ အာရံုေၾကာေရာဂါ မဟုတ္ေလာက္ပါ။
ဆံပင္အတြက္ စက္သံုးတာ ဦးေႏွာက္ကိုေတာ့ မထိခိုက္ပါ။ ဆံပင္ကိုသာ သက္ေရာက္တယ္။ (အရင္ အေျဖမွာ ဆရာေမးတာကို မေျဖဘဲ ေနာက္ေမးခြန္းသာေမးျခင္းဟာ ကိုယ္ေမးတဲ့ေမးခြန္းကို အေလးမထားရာက်ပါတယ္။)
အေမး (၉) ကြ်န္ေတာ့္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ညွင္းအေၾကာင္းကို ဆရာ့ဆီမွာ ေမးခ်င္လို႔ပါ။ ကြ်န္ေတာ္က ေခြ်းထြက္သန္တဲ့လူ တစ္ေယာက္ပါ။ အလုပ္သြား အလုပ္ျပန္ Bus စီးရင္ တစ္ကိုယ္လုံးေခြ်းစိုေနတက္ပါတယ္။ ညွင္းဆိုတာက ေခြ်းေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တက္တယ္လို႔ ကြ်န္ေတာ္ၾကားဖူးထားပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ရင္ဘက္ နဲ႔ ေက်ာဘက္ေတြမွာ ျမင္မေကာင္းေအာင္ပဲ ညွင္းကြက္ေတြျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ အဲ့ဒါကို ကြ်န္ေတာ္ဘယ္လိုနည္းနဲ႔ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသရမလဲဆိုတာရယ္ ဘယ္လို ေဆးဝါးေတြသံုးရမယ္ဆိုတာရယ္နဲ႔ ဘယ္လိုနည္းေတြနဲ႔ ဆင္ျခင္ျပီး ေနထိုင္ရမယ္ဆိုတာရယ္ကို ေက်းဇူးျပဳျပီး ေျဖၾကားေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။
Tinea Versicolor ညွင္း ကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။
အေမး (၁ဝ) ဆရာခင္ဗ်ာ ကြၽန္ေတာ့္မွာ ေဂါက္ေရာဂါ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္လ တစ္ခါေလာက္ကိုျဖစ္ေနတာပါ။ ျဖစ္ခါစတြင္ လမ္းေတာင္မေလ်ွာက္ႏိုင္ပါ။ ေျခေထာက္ပဲျဖစ္တာပါ။ ေဆးေသာက္ရင္ သက္သာၿပီး အျမစ္မျပတ္ပါ။ ထပ္ျဖစ္တာပါ။ အခုလက္႐ွိက ေနတဲ့ေနရာနနဲ႔ေဝးေနလို႔ပါ။ ဖုန္းနဲ႔ သံုးတာမို႔လို႔ သိမ္းမရလို႔ပါ။ ျပန္လည္႐ွင္းျပေစလိုပါသည္။
Gout (1) ေဂါက္-ေရာဂါ (၁) နဲ႔ Gout (2) ေဂါက္-ေရာဂါ (၂) ေတြကိုပို႔လိုက္ပါတယ္။
အေမး (၁၁) အူအနားက တက္ေစ့ဆိုတာ ဘာလည္းဆရာ
တက္ေစ့ဆိုတာ Lymph node လင့္ဖ္-ႏုတ္ကိုေခၚတာ။ ေသြးျပန္ရည္စနစ္မွာ အက်ိတ္ေလးေတြတခုနဲ႔တခုကို ျပြန္ေလးေတြနဲ႔ ဆက္ေနတယ္။ တကုယ္လံုးလိုလိုမွာရွိတယ္။ ေနာက္ဆံုး ေသြးျပန္ေၾကာစနစ္ထဲကိုစီးဝင္တယ္။ အနာျဖစ္ရင္-ပိုးဝင္ရင္ ဆိုင္ရာေနရာက တက္ေစ့ေတြ ၾကီး-ေရာင္လာတယ္။ ဥပမာ ေျခေထာက္ျဖစ္ရင္ ေပါင္ျခံ၊ လက္ျဖစ္ရင္ ခ်ိဳင္။ ကင္ဆာအမ်ားစုက ဒီစနစ္ကေနျပန္႔တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရင္သာကင္ဆာျဖစ္ရင္ ခ်ိဳင္းထဲက တက္ေစ့မွန္သမွ်ကို ကုန္စင္ေအာင္ထုတ္ျပစ္ရတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ