Lumbar spondylosis ခါးရိုး က်ီးေပါင္းတက္ျခင္း
Cervical Spondylosis လည္ပင္း က်ီးေပါင္း တက္ေနပါ တယ္ကို ေရးထားျပီးျဖစ္ ပါတယ္။ အခုေမးတာက ခါးမွာျဖစ္တာ။ သိပ္ေတာ့ မကြာလွပါ။ ခါးရိုးမၾကီးဆိုတာ အရိုးေလးေတြ ထပ္ေနျပီး အထက္ေအာက္ တန္းေနတယ္။ လည္ပင္း၊ ရင္ေခါင္၊ ခါး၊ အပိုင္းလိုက္ ခြဲျခား ထားတယ္။ အရိုးေတြၾကား အရိုးႏု အျပားေလးေတြ ရွိတယ္။
ပံုမွန္ဆိုရင္ ေခ်ာေမြ႔ေနရမဲ့ ခါးရိုးအနားသတ္ေတြမွာ အပိုေတြျဖစ္တာကို ခါးရိုးက်ီးေပါင္း တက္တယ္လို႔ ေခၚ တယ္။ အရိုး (ေဘာ္ဒီ) ပင္မေနရာရ့ဲေရွ႕ပိုင္း၊ ေဘးပိုင္းေနရာေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အထက္ -ေအာက္ ေနရာေတြရ့ဲ ေနာက္ဖက္မွာ အျဖစ္နည္းတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနရင္ အသက္ ရလာေလေလတိုး-ဆိုးလာေလေလျဖစ္မယ္။ ျဖစ္ကာစမွာ ၂၇-၃၇% မယ္ ဘာမွ မခံစားရေသးဘူး။ နာရင္ Back Pains ခါးနာတာနဲ႔ Sciatic pains ေပါင္တေလွ်ာက္ ေနာက္ဖက္မွာ တန္းေနေအာင္ နာတယ္။
အမ်ားထင္သလို လူေနမႈပံုစံ၊ အရပ္၊ အေလးခ်ိန္၊ ကိုယ္ခႏၶာထုထည္၊ ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈ၊ ေဆးေသာက္-အရက္ေသာက္၊ မ်ိဳးပြါးျခင္းရာဇဝင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ျခင္းမရွိဘူးလို႔ သိလာရတယ္။ အေမရိကားမွာအသက္ ၄ဝ ေက်ာ္သူေတြထဲမွာ ၈ဝ% အဲလိုျဖစ္ေနၾကတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ၈၄%၊ မိန္းမေတြမွာ ၇၄% ျဖစ္ တယ္။ အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ အရိုးနံပါတ္ေတြကေတာ့ T9-10 (ရင္ေခါင္း ၉-၁ဝ) နဲ႔ L3 (ခါး ၃) ေနရာေတြ မွာ ျဖစ္ၾကတယ္။
ဓါတ္မွန္၊ CT scans (စီတီ-စကင္) နဲ႔ MRIs (အမ္အာရ္အိုင္) ေတြကလဲ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္တာ ရွိေနသူ အတြက္သာ လုိတယ္။ Bone density scan ဆိုတာလဲလုပ္တယ္။
ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္လာႏိုင္တာကေတာ့
• Posterior osteophytes ေနာက္မွာျဖစ္လာတဲ့ အရိုးစြန္းေတြကေန Nerve compression အာရံုေၾကာ အဖိခံရတာ ျဖစ္လာလို႔ျဖစ္ရတယ္။ ဒါကလဲ Neuroforamenေနရာကပံုမွန္ထက္ ၃ဝ% ထက္နည္းလာ မွျဖစ္တယ္။
• Posterior disk အရိုးရ့ဲေနာက္ဖက္အျမင့္က 4 mm ထက္နည္းတာနဲ႔ Foram အျမင့္က 15 mm ထက္ နည္းတာဆိုရင္ အာရံုေၾကာအဖိခံရတာ ျဖစ္ေနျပီလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
• တကယ္လို႔ Spinal canal ခါးရိုးအေခါင္းထဲဝင္လာရင္ Spinal stenosis ခါးရိုးအေခါင္းက်ဥ္း တယ္လို႔ ေခၚ တယ္။
• တကယ္လို႔ Osteophytes (ေအာ္စတီယိုဆိုက္) ေတြ ေပ်ာက္သြားရင္ Aortic aneurysm (ေအယိုတာ) ေသြးေၾကာမၾကီး ေဖါင္းတဲ့ေရာဂါကို စစ္ေဆးရမယ္။
• Transverse foramen ထဲကို Vertebral artery ေသြးလႊတ္ေၾကာ ျဖတ္တဲ့ေနရာမွာပိတ္ဆို႔တာကေနVertebrobasilar insufficiency ျဖစ္တယ္။
• Spinal joints အဆစ္ေတြကတင္းေတာင့္လာမယ္။ Disc အရိုးၾကား အရိုးႏုျပားေတြထဲက Chondrocytes ေတြ အာဟာရမရလို႔ ေသတာ ျဖစ္လာမယ္။ အားနည္းလာတဲ့ Disc Herniation အရိုးႏုျပား စူထြက္လာမယ္။ Drop attack ေခၚတယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြမွာလာျဖစ္တယ္။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
• Lumbar spondylosis ခါးရိုး က်ီးေပါင္းတက္ျခင္းကေန ဒုကၡိတ မျဖစ္ေစပါ။
• Complete bed rest ၂ ရက္တိတိ အိပ္ရာထဲမွာ အနားယူျခင္း၊ ဟာဘယ္ေဆး၊ ဘယ္ခြဲစိတ္မႈမွမပါ ဘဲ ေကာင္းသြားႏိုင္တယ္။
• Lumbar supports အထူးခါးပတ္ စည္းေပးထားႏိုင္တယ္။
• Medical Therapy ေဆးေပးတာကို ေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္တာမရွိရင္ မလိုအပ္ပါ။ ေဆးေတြကေတာ့ -
- Nonsteroidal anti-inflammatory drugs NSAIDS (စတီရြိဳက္) မပါတဲ့ အနာသက္သာေဆးေတြကို အမ်ားဆံုး သံုးတယ္။
- Opioid medications ဘိန္းပါတဲ့ အနာသက္သာေဆးေတြလဲသံုးတယ္။
- Antidepressants စိတ္မက်ေဆးလဲသံုးတယ္။
- Muscle relaxants ၾကြက္သားေျပေလွ်ာ့ေဆးလဲသံုးတယ္။
• Epidural steroid injections ခါးရိုးဆစ္ထဲ (စတီရြိဳက္) ေဆးထိုးနည္းလဲရွိတယ္။
• Surgery ခြဲစိတ္ ကုသေပးနည္းကိုေနာက္ဆက္တြဲ ျဖစ္တာ ရွိေနသူေတြမွာ ၂ ရက္တိတိ အိပ္ရာထဲမွာ အနားယူလို႔ မသက္သာမွ လုပ္ရတယ္။
• တျခားနည္းေတြကို ဆရာဝန္တိုင္းက ေထာက္ခံခ်က္ မေပးပါ။ တခ်ိဳ႕နည္းက တခ်ိဳ႕လူနာေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။
- Exercise-based and behavioral interventions ေလ့က်င့္ခန္း နည္းေတြကို တဦးခ်င္း အတြက္ ေရြးခ်ယ္ ရတယ္။ Aerobic exercise (ေအရိုးဘစ္) နည္း၊ Muscle strengthening ၾကြက္သား သန္မာေစနည္း၊ Stretching exercises ဆန္႔တန္းနည္းေတြ ရွိတယ္။
- Transcutaneous electrical nerve stimulation လ်ွပ္စစ္သံုး ကုသနည္းလဲ ရွိတယ္။
- Back School နည္းဆိုတာ ဆြီဒင္မွာ စသံုးတယ္။ Lumbar traction ခါးဆန္႔ေပးနည္း၊ Spine manipulation ခါးႏွိပ္နယ္ေပးနည္း၊ Massage therapy အႏွိပ္သည္နည္း၊ Osteopathic manipulation treatment (OMT) အရိုးႏွိပ္နည္း၊ Yoga ေယာဂနည္း၊ Acupuncture အပ္စိုက္ကုသနည္းေတြလဲရွိတယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+