ေရယုန္ ဘာေၾကာင့္ ေပါက္ရတယ္
ဒီလိုေနရထိုင္ရ အဆင္မေျပလွတဲ့၊ လူအမ်ားၾကား အေနရခက္ေစတဲ့ ေရယုန္နာကို မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္ လိုျပဳမူေနထိုင္ သင့္သလဲ၊ ေရယုန္နာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာကို ေလ့လာၾကမယ္ေလ။
ေရယုန္(၂)မ်ိဳးရွိတယ္
ေရယုန္နာဟာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါ။ သာမာန္လူေတြမွာ ျဖစ္တတ္ေသာ ပိုးဟာ Herpes Simplex ျဖစ္ၿပီး HSV1နဲ႔ HSV2 ဆိုၿပီး အမ်ိဳးအစား(၂)မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ HSV1က ႏႈတ္ခမ္းနား တစ္၀ိုက္မွာ ျဖစ္ တဲ့ ေရယုန္နာကို ျဖစ္ေစၿပီး HSV2 ကေတာ့ လိင္အဂါၤ ေရယုန္နာကို ျဖစ္ေစတာပါ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခါတစ္ရံ မွာလည္း HSV1 က လိင္အဂါၤဆီ ကူးစက္ၿပီး လိင္အဂါၤ ေရယုန္နာကို ျဖစ္ေစတတ္ သတဲ့။ ေရယုန္ေရာ ဂါ ျဖစ္ေစတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ထိန္းခ်ဳပ္ရ ခက္ခဲသလို ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ျပန္ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါပါ။
ေရယုန္နာ ကူးစက္ရာလမ္းေၾကာင္း
ေရယုန္နာဟာ ပထမအႀကိမ္ ကူးစက္ခံရတဲ့ အခါမွာ က်ိဳးျပတ္ေပါက္ၿပဲေနတဲ့ အေရျပား(ပါးစပ္၊ လိင္အဂၤါနဲ႔ စအို) နံရံမ်ားနဲ႔ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ထိေတြ႔တဲ့ အခါမွာ အေရျပားဆဲလ္ေတြထဲ ၀င္ေရာက္ ပြားမ်ားပါေတာ့တယ္။
ဒီလုိ ကူးစက္ပြားမ်ားတဲ့ အခ်ိန္မွာ အခ်ိဳ႕သူေတြမွာ ေရာဂါလကၡဏာ မျပတတ္ေပမယ့္ အခ်ိဳ႕သူေတြ မွာေတာ့ ေရၾကည္ဖု (သို႔) အနာေတြ ေပါက္လာ တတ္ပါတယ္။ အာခံတြင္းထဲမွာ ဆိုရင္ သြားဖံုး၊ လွ်ာနဲ႔ လည္ေခ်ာင္း တို႔မွာပါ အနာျဖစ္တတ္ၿပီး ေရာင္ရမ္းမႈေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ပထမဆံုးအႀကိမ္ ကူးစက္ခံရမႈဟာ အမ်ားအားျဖင့္ အသက္ ၃ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတာ ေတြ႔ရပါ တယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ အေနနဲ႔ နာက်င္ျခင္း၊ ဖ်ားနာျခင္း၊ ျပန္ရည္က်ိတ္ ေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ား ျဖစ္ေစၿပီး အစာ၊ ေရ မ်ိဳရခက္ခဲတဲ့ ျပႆနာကိုပါ ႀကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။
ဒီလို အစာ၊ ေရ မ်ိဳရတာ ခက္ခဲတာေၾကာင့္ ကေလးဟာ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ၿပီး ႏံုးနယ္တတ္တာမို႔ အနာ သက္သာေစဖို႔နဲ႔ ေရဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈ မရွိဖို႔ အထူးဂရုျပဳသင့္ပါတယ္။ ဒီေရယုန္နာဟာ ရက္သတၱပတ္ ၁ပတ္ခန္႔ ၾကာရင္ ေပ်ာက္ကင္း သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုေပ်ာက္သြားတယ္ ဆိုေပမယ့္ ေရယုန္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ခႏၶာ ကိုယ္အတြင္းပိုင္းက အာရံုေၾကာေတြကေန ခႏၶာကိုယ္အတြင္းပိုင္းက အာရံုေၾကာဖုထံုး (Ganglia) ေတြ ဆီ ေရာက္ရွိသြားၿပီး ေခတၱခိုေအာင္းၿငိမ္သက္ေနတဲ့ ေရာဂါပိုးေတြဟာ ေအာက္ပါ အေၾကာင္းအရာ မ်ားေၾကာင့္ အာရံုေၾကာမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရတဲ့ မူလအေရျပားဆီျပန္ လာၿပီး ေရယုန္နာ ျပန္ျဖစ္ျခင္းကို ေရယုန္ျပန္ၾကြျခင္း (Recurrence) လို႔ ေခၚပါတယ္။
ေရယုန္ျပန္ၾကြေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြက-
-အိပ္ေရးမ၀ျခင္း
-ခႏၶာကိုယ္ ပင္ပန္းျခင္း
-စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း
-ဖ်ားနာျခင္း
-ကိုယ္ခံအား က်ဆင္းျခင္း
-အပူအေအး လြန္ကဲျခင္း
-ဓမၼတာရာသီေပၚျခင္း
-အျခားေရာဂါပိုးမ်ား ကူးစက္ခံရျခင္း
-အာရံုေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္းတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ေရယုန္ျပန္ၾကြတဲ့အခါမွာ မူလပထမ အႀကိမ္ျဖစ္ေနတဲ့ ေနရာမွာ ေရၾကည္ဖုေတြ အနည္းငယ္ စေပၚလာ ပါတယ္။ ေနာက္ ၃ရက္မွ ၅ရက္အတြင္း ေရၾကည္ဖုငယ္ေတြကေန ျပည္ဖု၊ အနာမ်ား အသြင္ေျပာင္းသြားၿပီး အနာေဖး တက္လာတတ္ပါတယ္။ ေရယုန္ျပန္ၾကြခ်ိန္မွာ စျဖစ္ၿပီး ၈နာရီအတြင္း အဆိုးဆံုးျဖစ္ၿပီး လူအမ်ား စုဟာ တစ္ႏွစ္မွာ ၂ ႀကိမ္ခန္႔ ျပန္ျဖစ္တတ္ ပါတယ္။
ေရယုန္နာေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစေသာ အရာမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္ကုသပံု
ေရယုန္နာဟာ ေရာဂါရွိသူရဲ႕ တံေတြး၊ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းမွ ထြက္ေသာ အမႈန္မ်ားႏွင့္ အေရျပားခ်င္း ထိေတြ႔ရာကေန ေရယုန္ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး ကူးစက္ခံရႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရယုန္နာ မျဖစ္ေအာင္ ေရယုန္နာ ေပါက္သူရဲ႕ တံေတြး၊ အေရျပားတို႔နဲ႔ ထိေတြ႔မႈကို ေရွာင္ၾကဥ္ ရမွာပါ။ ဒါ့အျပင္ ေရယုန္နာ မျဖစ္ေအာင္ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်၍ စိတ္ေပါ့ပါးစြာ ေနျခင္း၊ ကိုယ္ ခံအားေကာင္းေအာင္ အာဟာရျပည့္၀ေသာ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္မွ်တတဲ့ အစားအစာမ်ား စားျခင္း၊ ရာသီ အကူးအေျပာင္းတြင္ သတိျပဳေနထိုင္ျခင္းတို႔ကို အထူးသတိျပဳသင့္ ပါတယ္။
ေရယုန္နာဟာ မ်က္စိကို ကူးစက္ရင္ အရမ္းအႏၱရာယ္ မ်ားတာမို႔ ေရယုန္နာေပါက္ရင္ လက္နဲ႔ထိေတြ႔ ကိုင္တြယ္ၿပီး မ်က္စိကို ပြတ္သပ္ကိုင္တြယ္မႈ မရွိေအာင္ သတိျပဳရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ေရယုန္နာကို မျဖစ္ခင္ ကာကြယ္ပါ။ ျဖစ္လာရင္လည္း ေစာေစာစီးစီး ကုသပါ။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္မျဖစ္ေအာင္ သတိျပဳေနထိုင္ၿပီး ကူးစက္မႈႏႈန္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါေစေၾကာင္း ဆႏၵျပဳလ်က္။
(မွတ္ခ်က္။ ၂၀၁၄ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လထုတ္ ဇီ၀က မဂၢဇင္း အမွတ္ ၂၃၄ မွ)
MP4 YoU
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+