ကမၻာေပၚတြင္ ေၾကာက္စရာ အေကာင္းဆံုး ဗိုင္းရပ္ (၉)မ်ိဳး
ေၾကာက္မက္ဖြယ္ အီဘိုလာ ဗိုင္းရပ္ ကူးစက္ျပန္ ့ပြား မႈနဲ ့ လူေသဆံုး မႈႏႈန္းေတြကို ၾကားသိေန ရတဲ့အခါ အီဘိုလာဟာ HIV ထက္ေတာင္ ေၾကာက္ဖို ့ေကာင္းတယ္ ဆိုတဲ့ လူထု စကားသံေတြကို ၾကားလာ ရပါတယ္။ အီဘိုလာ ဟာ HIV ထက္ တစ္ကယ္ပဲ ဆိုးရြားသလား။ လူသား မ်ိဳးႏြယ္စုေတြလည္း ဒိုင္နိုေဆာေတြ လိုပဲ မ်ိဳးသုဥ္း သြားမလားလို ့ ေတြးပူရ တဲ့အထိ အႏၱရယ္ၾကီးတဲ့ ဗိုင္းရပ္ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါလိမ့္။
Marburg Virus ကို ၁၉၆၇ ခုနွစ္မွာေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ဓါတ္ခြဲခန္းေတြမွာ အသံုးျပဳဖို ့ ယူဂန္ဒါႏိုင္ငံ ကေန တင္သြင္းလာတဲ့ ေမ်ာက္ေတြကတဆင့္ ဓါတ္ခြဲခန္း လုပ္သားေတြကို ကူးစက္ခဲ့ပါတယ္။ အီဘိုလာလိုပဲ အဖ်ားတက္ ျပီး ခႏၶာကိုယ္ဒြာရ ေပါက္ေတြကေန ေသြးယိုစီးျပီးေတာ့ ေသေစႏိုင္ပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္မွာ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၂၅ ရာခိုင္ ႏႈန္းပဲရွိခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၉၈-၂၀၀၀ ရာသီမွာ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံက ခံစားခဲ့ ရတဲ့ Marbug Virus ကူးစက္မႈမွာ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၈၀ ရာခိုင္ႏွဴန္းရွိခဲ့ျပီး ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ရာသီမွာ အင္ဂိုလာႏိုင္ငံ က ခံစားခဲ့ရတဲ့ ကူးစက္မႈမွာလည္း ေသဆံုးမႈႏႈန္းဟာ ၈၀ ရာ ခိုင္ႏႈန္းေအာက္ မက်ခဲ့ပါဘူး။
Ebola Virus ကို ၁၉၇၆ ခုႏွစ္မွာ ဆူဒန္နဲ ့ကြန္ဂိုႏိုင္ငံေတြမွာ ပထမဆံုးေတြ ့ခဲ့ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္ ကူးစက္ ခံထားရသူရဲ ့ ေသြး၊ခႏၶာကိုယ္အရည္၊ အသားတစ္ရွဴး တစ္ခုခုနဲ ့ထိေတြ ့မိလိုက္တာနဲ ့ ကူးပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္ရဲ ့သေႏၶဗီဇအေပၚ မူ တည္ျပီး ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ကြာျခားပါတယ္။ Ebola Reston ဗိုင္းရပ္က လူကိုဖ်ားေတာင္မဖ်ားေစပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ Ebola Bundibugyo ကေတာ့ ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ၅၀ ရာခို င္ႏႈန္းျဖစ္ျပီး အျခားႏိုင္ငံေတြထက္ ဆူဒန္ႏိုင္မွာ ေသေစႏိုင္ မႈႏႈန္းပိုေနခဲ့ျပီး ၇၁ ရာခိုင္ႏႈန္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အခု ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ အေနာက္အာဖရိကႏိုင္ငံေတြမွာ ကူးစက္ျပန္ ့ပြား ေနတဲ့ Ebola Zaire ဟာ အျပင္းဆံုးျဖစ္ျပီး ေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ပါတယ္။
Rabies ေခၚ ေခြးရူးေရာဂါပိုးကာကြယ္ေဆးကို ၁၉၂၀ ခုနွစ္မွာ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ျပီး တိရိစၦာန္ေတြကို ထိုးေပးႏိုင္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အခုဆိုရင္ ကမၻာေပၚမွာ ေခြးရူးေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ အင္မတန္ရွားပါးသြားပါျပီ။ ဒါေပမယ့္ အိႏၵိယနဲ ့ အာဖရိက တိုက္ အခ်ိဳ ့ေနရာေတြမွာေတာ့ ေခြးရူးေရာဂါပိုးကူးစက္မႈဟာ ၾကီးမား တဲ့ျပႆနာတစ္ခုအျဖစ္ က်န္ရစ္ေနဆဲပါ။ ေခြးရူးေရာဂါပိုးဟာ ဦးေႏွာက္ကိုဖ်က္စီးပါတယ္။ ေခြးရူးေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံထားရတဲ့ တိရိစၦာန္တစ္ေကာင္ေကာင္ ကိုက္တာခံရရင္ ကုသေပးႏိုင္တဲ့ေဆး၀ါးေတြရွိသလို ကာကြယ္ေဆးလည္း ရွိပါတယ္။ အခ်ိန္မွီ ေဆးကုသမႈ မခံယူ ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ေသရန္ ရာႏႈန္းျပည့္ ျဖစ္ပါတယ္။
HIV ဟာ အခုအခ်ိန္အထိမွာ လူေသေစႏိုင္မႈႏႈန္း အျမင့္ဆံုးပါ။ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာစတင္ေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ေန ဒီေန ့အထိမွာ HIV ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူဦးေရ ၃၆ သန္းခန္ ့ ရွိေနပါျပီ။ HIV ကူးစက္ ခံထားရသူေတြ ႏွစ္ေပါင္းမ်ား စြာ အသက္ဆက္လက္ရွင္သန္ႏိုင္ဖုိ ့ အားျပင္းတဲ့ ပဋိဇီ၀ေဆးေတြေဖာ္စပ္ ထုတ္လုပ္ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း မိသားစုတစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြဟာ အနိ္မ့္ဆံုးအဆင့္ ဒါမွမဟုတ္ အလယ္အလတ္အဆင့္သာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ HIV ကူး စက္မႈႏွႈန္းဟာ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေနပါေသးတယ္။ အာဖရိက၊ဆာဟာရေဒသမွာဆိုရင္ အရြယ္ေရာက္သူ ၂၀ ဦးမွာ ၁ ဦးဟာ HIV ကူးစက္ခံထားရပါတယ္။
Smallpox ေက်ာက္ၾကီးေရာဂါ ကင္းစင္တဲ့ကမၻာေျမျဖစ္သြားျပီလို ့ WHO က ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာ ေၾကျငာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ကယ္ေတာ့ လူသားမ်ိဳးႏြယ္စုၾကီးဟာ ေက်ာက္ၾကီးေရာဂါ ဒဏ္ကို ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ နဲ ့ခ်ီ ခံစားခဲ့ၾကရ တာပါ။ ေသေစနိုင္မႈႏႈန္းကေတာ့ ၃-ေယာက္၊ ၁-ေယာက္ႏႈန္းျဖစ္ပါတယ္။ မေသဘဲက်န္ခဲ့ သူေတြမွာလည္း ေသရာပါ အမာရြတ္ၾကီးေတြစြဲက်န္ခဲ့ျပီး အမ်ားစုက မ်က္လံုးပါ ကြယ္ခဲ့ရတာပါ။ အဲဒီ တုန္းက ဥေရာပသုေတသန ပညာရွင္ေတြ ၀င္ေရာက္လာရာကေန အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေက်ာက္ ၾကီးေရာဂါ ပိုးပ်ံ ့ႏွံ ့သြားခဲ့ျပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုး လူဦးေရရဲ ့ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ၂၀ ရာစု တစ္ခု တည္းမွာကို ေက်ာက္ၾကီးေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ သန္း ၃၀၀ ရွိခဲ့ ပါတယ္။
Hantavirus ၁၉၅၀ ခုနွစ္၊ ကိုရီးယားစစ္ပြဲကာလမွာ ပုလိပ္ေရာဂါပိုးစတင္ျပန္ ့ပြားခဲ့ပါတယ္။ လူလူခ်င္း ကူးစက္တာ မဟုတ္ဘဲ ၾကြက္ေခ်းနဲ ့ထိေတြ ့မိရာကေန ကူးစက္ေလ့ရွိတဲ့ ပုလိပ္ေရာဂါဆိုးေၾကာင့္ အဲဒီတုန္းက စစ္သား ၃၀၀၀ ေလာက္ ကူးစက္ခံခဲ့ရျပီး ၁၂ ရာခိုင္ႏွႈန္း ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ မွာေတာ့ ပုလိပ္ေရာဂါပိုးေနာက္တစ္မ်ိဳးကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေတြ ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ လူေပါင္း ၆၀၀ ေလာက္ကိုကူးစက္ခဲ့ျပီး ၃၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ပါ တယ္။
Influenza တုတ္ေကြးရာသီေရာက္တိုင္း ကမၻာတ၀န္းမွာ လူေပါင္း ၅-သိန္းေလာက္ ဖ်ားနာၾကပါတယ္။ တစ္ႏွစ္နဲ ့ တစ္နွစ္ တုတ္ေကြးေရာဂါပိုးရဲ ့ သေႏၶဗီဇကလည္း မတူတဲ့အတြက္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တုိင္း ကာကြယ္ေဆး ထိုးရေလ့ရွိပါ တယ္။ ၁၉၁၈ ခုနွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စပိန္တုပ္ေကြးဟာ သမိုင္းမွာ အဆိုးရြား ဆံုးျဖစ္ျပီး ကမၻာ့လူဦးေရရဲ ့ ၄၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းကို ကူစက္ခဲ့ျပီး လူေပါင္း သန္း ၅၀ ခန္ ့ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီတုပ္ေကြးမ်ိဳး ေနာက္ထပ္တစ္ခါျဖစ္ပြားခဲ့မယ္ဆိုရင္ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို ့လြယ္မွာမဟုတ္ဘဲ လူသားေတြရဲ ့ အနာဂါတ္ ဟာ ေသခ်ာေတာ့မွာေတာင္မဟုတ္ဘူးလို ့ ကၽြမ္းက်င္သူ မ်ားက ေျပာပါတယ္။
Dengue ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေရာဂါပိုးကို ၁၉၅၀ ခုနွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ ့ထိုင္းႏိုင္ငံတို ့မွာ ပထမဆံုး အၾကိမ္ ေတြ ့ရွိခဲ့ တာျဖစ္ျပီး ကမၻာတ၀န္းကို ပ်ံ ့ႏွံ ့သြားခဲ့ပါတယ္။ အခုဆိုရင္ ကမၻာ့လူဦးေရ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ဟာ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ဇုန္ မွာ ေနထိုင္ၾကတာပါ။ ျခင္ကေနအဓိကကူးစက္ေလ့ရွိျပီး ပူူေႏြးလာေနတဲ့ ကမၻာၾကီးမွာ ေသြးလြန္တုတ္ေကြး ကူး စက္မႈႏႈန္းဟာ ပိုျမန္လာဖုိ ့ပဲ ရွိပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ ေသြးလြန္ တုတ္ေကြး ကူးစက္ခံရသူ သန္း-၅၀ ကေန သန္း-၁၀၀ အထိရွိေပမယ့္ ေသဆံုးမႈႏႈန္းကေတာ့ ၂ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲရွိပါတယ္။ ေသြးယိုစိမ့္မႈစတင္တဲ့အခါ အခ်ိန္မွီ မကု သႏိုင္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးအတြက္ ကာကြယ္ေဆးမရွိေသး ပါဘူး။ ျပင္သစ္ေဆး၀ါး ကုမၸဏီ Sanofi ကထုတ္လုပ္တဲ့ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးကာကြယ္ေဆးဟာလည္း စမ္းသပ္ အဆင့္မွာပဲ ရွိေသးေပမယ့္ အထိုးခံထားသူေတြမွာေတာ့ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးကူးစက္ခံရတာမ်ိဳး မရွိေသးပါဘူး။
Rotavirus ကာလ၀မ္းေရာဂါပိုးဟာ ေမြးကင္းစနဲ ့ ကေလးငယ္ေတြကို ဆိုးရြားစြာတိုက္ခိုက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ၀မ္းသြား ထားတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြက တနည္းနည္းနဲ ့ ခံတြင္းထဲျပန္ေရာက္သြားတဲ့အခါ ကာလ ၀မ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားေလ့ ရွိ ပါတယ္။ အရည္ဓါတ္ခန္းေျခာက္မႈကို ခ်က္ျခင္းမျဖည့္ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ ေသဆံုးႏိုင္ေခ် ျမင့္မားပါတယ္။ ၂၀၀၈ ခုနွစ္မွာ ကာလ၀မ္းေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ ၅-ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ ၄၅၃၀၀၀ ဦးေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ကာကြယ္ေဆးေတြ ထြက္လာျပီမို ့ ကာလ၀မ္းေရာဂါေၾကာင့္ ေဆးရံုတက္ေရာက္ ကုသမႈခံယူရတဲ့ႏႈန္း သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားျပီး ေသဆံုး မႈႏႈန္းလည္း ေခါက္ခ်ိဳးက်သြားပါတယ္။
အခုေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ဗိုင္းရပ္ (၉)မ်ိဳးမွာ ဘယ္ဗိုင္းရပ္က လူကိုေသေစႏိုင္မႈ အျမင့္ဆံုးလည္းဆိုတာ စာဖတ္သူ ကိုယ္တိုင္ပဲ ခ်ိန္ဆၾကည့္ပါ။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဘယ္ဗိုင္းရပ္ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ေစ လူေသဆံုးမႈရွိလာႏိုင္တဲ့ အတြက္ ဗိုင္းရပ္ပိုး ကူး စက္ခံရမႈကေန ကင္းေ၀းႏိုင္ဖုိ ့ က်န္းမာေရးအသိနဲ ့သတိရွိေစဖို ့ အခုလို ေလ့လာေရးသား တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
Lashio News Diary
--------------------------------------
ကိုမ်ဳိး(သုတစြယ္စုံ)(lwanmapyay.blogspot.com) Facebook Page Twitter Google+